Κάθε όπερα, μπαλέτο και αίθουσα για μεγάλα ή οικογενειακά θεάματα που σέβεται τον εαυτό της, γιορτάζει τα Χριστούγεννα με τον Καρυοθραύστη. Η πιο δημοφιλής Χριστουγεννιάτικη ιστορία είναι ένα από τα πιο διάσημα μπαλέτα του κόσμου και δικαίως αφού η συναισθηματική δύναμη και η θεατρικότητα της μουσικής του Τσαϊκόφσκι μαγεύουν το κοινό.
Ο Καρυοθραύστης προσφέρεται για εντυπωσιακές παραγωγές και σύγχρονες χορογραφίες, αφού στην υπόθεσή του τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και του ονείρου είναι δυσδιάκριτα. Το μπαλέτο σε δυο πράξεις και τρεις σκηνές, το συνέθεσε ο Ρώσος συνθέτης Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι το 1892, ενώ το λιμπρέτο βασίστηκε στη διασκευή του παραμυθιού Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών του Ε. Τ. Α. Χόφμαν από τον Αλέξανδρο Δουμά. Η πρωτότυπη χορογραφία είναι του Λεβ Ιβανόφ. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στο θέατρο Μαριίνσκι στην Αγία Πετρούπολη την Κυριακή, 18 Δεκεμβρίου 1892, σε μια διπλή παράσταση μαζί με την όπερα του Τσαϊκόφσκι, Γιολάντα.
Ένα αιώνιο παραμύθι
Η ιστορία αναφέρεται στο δώρο που έκανε στη μικρή Κλάρα ο νονός της, ο Ντροσελμάγιερ, την παραμονή των Χριστουγέννων σε μια μικρή Γερμανική πόλη. Ήταν ένας κινούμενος στρατιώτης, που λειτουργεί ως καρυοθραύστης. Όταν η γιορτή τελειώνει και οι καλεσμένοι φεύγουν, η Κλάρα μπαίνει στο ήσυχο σαλόνι για να κοιμίσει τον καρυοθραύστη. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμάται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει μαγικά, όλα τα παιχνίδια, ανάμεσά τους και ο καρυοθραύστης, ζωντανεύουν και ρίχνονται στη μάχη με μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Τελικά ο καρυοθραύστης κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκηπα.
Στη δεύτερη πράξη η Κλάρα και ο πρίγκηπας - Καρυοθραύστης ξεκινούν για ένα μαγικό ταξίδι. περνούν από την Βασίλισσα του Χιονιού αλλά και από την χώρα των Ζαχαρωτών με την νεράιδα Ζαχαρένια. Η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον Καρυοθραύστη της, όμως την ημέρα των Χριστουγέννων καθώς ξυπνά κοντά στην οικογένειά της, το μόνο που κρατά στα χέρια της είναι ο Καρυοθραύστης, η κούκλα που της είχε χαρίσει ο νονός της.
Ενώ το έργο παρουσιάστηκε το 1892, έπρεπε να περάσουν 42 χρόνια για να κάνει πρεμιέρα σε ευρωπαϊκή χώρα. Έγινε στο Λονδίνο και από τότε δε σταμάτησε να αποτελεί ένα στοίχημα για τους χορογράφους όλου του κόσμου, που επιχειρούν να δώσουν την δική τους εκδοχή στην ιστορία. Ο Ρούντολφ Νουρέγεφ και ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ είναι δυο από τους κορυφαίους χορευτές του κόσμου που μαγεύτηκαν από την ιστορία του Καρυοθραύστη και το χορογράφησαν ο πρώτος στη Σουηδία και ο δεύτερος στη Νέα Υόρκη. Καθαρά χριστουγεννιάτικη ιστορία ανεβαίνει την εποχή των εορτών σε όλες σχεδόν τις πρωτεύουσες.
Ο Καρυοθραύστης ανεβαίνει στην εκδοχή των Μπαλέτων Μπολσόι στις 18 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής σε χορογραφία Γιούρι Γκριγκορόβιτς, με πρωταγωνιστές δύο από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεότερης γενιάς του διάσημου ρωσικού χορευτικού συγκροτήματος: την Anna Nikulina και τον Denis Rodkin, που είναι και ο νεαρότερος χορευτής-étoile των Μπολσόι. και το Corps de ballet των Μπολσόι. Η μετάδοση του Καρυοθραύστη εντάσσεται στο πλαίσιο της συνεργασίας του Μεγάρου με το φημισμένο ρωσικό θέατρο και την Pathé Live –η οποία από το 2009 έχει καλύψει ζωντανά και έχει διανείμει μπαλέτα των Μπολσόι σε περισσότερες από 1.600 κινηματογραφικές αίθουσες σε 60 χώρες σε όλο τον κόσμο–, μια συνεργασία που προσφέρει τη δυνατότητα στο ελληνικό κοινό να γνωρίσει κορυφαία κλασικά έργα και σπουδαία αριστουργήματα του παγκοσμίου ρεπερτορίου.