H απόβαση... των επενδυτών στην Κούβα

Η Κούβα ανοίγει τις πόρτες της στον κόσμο και αυτό σημαίνει ανάπλαση. Το παλιό λιμάνι της Αβάνας που περιγράφεται ως «το Λας Βέγκας που συναντά το Μαΐάμι στην Καραϊβική» έχει αρχίσει να προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών από όλο τον κόσμο. Όλοι αναρωτιούνται αν η Κούβα μπορεί να αντέξει αυτή την εμπορική καταιγίδα που χτυπά την πόρτα της. Η άρση του εμπάργκο μπορεί να προκαλέσει έναν κατακλυσμό δέκα εκατομμυρίων τουριστών τον χρόνο από τις ΗΠΑ;

Στο κέντρο της Αβάνας, υπάρχει ένα ψηφιδωτό από εικόνες. Αυτοκίνητα του 50, ερείπια, πάγκοι υπαίθριων πωλητών και κόσμος που είναι σκυμμένος σε λάπτοπς. Οι εικόνες αλλάζουν καθημερινά. Οικογένειες σκύβουν μπροστά σε ένα τάμπλετ για να τους δουν οι συγγενείς τους στο Μαϊάμι. Οι υπόλοιποι τσεκάρουν τους λογαριασμούς τους στο facebook. Αυτές οι σκηνές κάνουν την πόλη να μοιάζει με αυτοσχέδια έκθεση τεχνολογίας μεταχειρισμένων ειδών. Είναι ένα νέο φαινόμενο για την Κούβα. Όπως και τα Wi-Fi hotspots. Σε μια χώρα όπου απαγορεύεται σε ιδιωτικούς χώρους και μια ώρα σε ένα ίντερνετ καφέ μπορεί να στοιχίσει όσο ο μισθός μιας εβδομάδας, η άφιξη του Wi-Fi στην Αβάνα δεν ήταν τίποτα λιγότερο από επαναστατικό.

Αν σήμερα περπατήσει κάποιος κατά μήκος της Λα Ράμπα τη νύχτα δε θα δει παρά μόνο φωτισμένα από τις οθόνες πρόσωπα. Πράγμα που έχει γεννήσει και μια νέα άτυπη οικονομία. Οι πωλητές των καρτών των 2 δολαρίων είναι σαν βαποράκια ναρκωτικών. Περπατούν και μουρμουρίζουν «κάρτες;». Υπαίθριες καντίνες που ήταν απαγορευμένες πριν από πέντε χρόνια πουλάνε ποτά και σνακ για να εξυπηρετήσουν τον κόσμο που βλέπει τα τελευταία τρέιλερς του Χόλιγουντ στο You Tube.

Ο Κουβανός καθηγητής πολεοδομικού σχεδιασμού Miguel Antonio Padrón Lotti, λέει: «Βλέπουμε μια εντελώς νέα ποιότητα του δημόσιου χώρου». Οι Κουβανοί ήταν πάντα κοινωνικοποιημένοι στο δρόμο αλλά σήμερα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τον υπόλοιπο κόσμο την ίδια στιγμή. Οι τουρίστες φτάνουν πια όλο και σε μεγαλύτερα κύματα και όχι μόνο μέσω του διαδικτύου. Ακολουθούν τους ξεναγούς τους στην παλιά πόλη (Habana Vieja), επισκέπτονται το μουσείο σοκολάτας και αγοράζουν Ντίζελ και χειροποίητα ρολόγια των 12.000 δολαρίων σε μαγαζιά στο ισόγειο ερειπωμένων αρχοντικών.

Τα ετοιμόρροπα κτίρια της πόλης σε λίγο θα αποτελούν παρελθόν. Η απίθανη μεταμόρφωσή τους οφείλεται στο Office of the City Historian, όπου αρχιτέκτονες και σχεδιαστές υπό τον Eusebio Leal Spengler εργάζονται από το 1981 και έχουν κερδίσει τον έπαινο της Unesco και φορέων της πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο για το τι έχει επιτευχθεί στην Αβάνα τα τελευταία 30 χρόνια, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες.

Στις αρχές του 1990, ο Leal έπεισε τον Φιντέλ Κάστρο να δημιουργήσει μια κρατική τουριστική επιχείρηση, την Habaguanex. Μια επιχείρηση επιφορτισμένη με την ανάπτυξη ξενοδοχείων, εστιατορίων και καταστημάτων της οποίας τα κέρδη θα πήγαιναν στην αποκατάσταση εγκαταλελειμμένων κτιρίων και δρόμων της Αβάνας, καθώς επίσης και στην σπορά κοινωνικών προγραμμάτων και κοινοτικών εγκαταστάσεων. Ήταν ένα έξυπνο καπιταλιστικό μοντέλο εφαρμοσμένη στη σοσιαλιστική δομή, το οποίο απέφερε στην πόλη περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο δολάρια στην παλιά πόλη. Η εταιρεία έχει σήμερα μια αυτοκρατορία με 20 ξενοδοχεία, 40 εστιατόρια και 50 μπαρ και καφέ, καθώς και δεκάδες ακριβές μπουτίκ.

Έξω όμως από τον κύκλο της τουριστικής ανάπτυξης, τα δύο τρίτα της παλιάς πόλης παραμένουν σε μια επικίνδυνη κατάσταση. Η επανάσταση του Κάστρο ήταν θεμελιωδώς αντι-αστική, με επίκεντρο την αναδιάρθρωση της αγροτικής οικονομίας σε βάρος της αποικιακής πρωτεύουσας, και οι συνέπειες είναι πολύ ορατές. Αν κοιτάξει κάποιος πέρα ​​από τα πρόσφατα γυαλισμένο σκηνικό των προσόψεων μπορεί να βρει οικογένειες που ζουν πολλές γενιές σε ένα δωμάτιο, μέσα σε κτίρια που απειλούνται με κατάρρευση από στιγμή σε στιγμή.

Παρά το γεγονός ότι τα μισά από τα κέρδη της Habaguanex επανεπενδύονται σε κοινωνικές πρωτοβουλίες - συμπεριλαμβανομένων των κλινικών, σχολείων, βιβλιοθηκών και γηροκομεία - οι ανακαινίσεις είναι πανάκριβες. Πολλοί πρώην κάτοικοι του κέντρου ζουν πια στα προάστια και το μόνο που συνεχίζει να αυξάνεται στην πρωτεύουσα είναι η πίεση για την τουριστική αξιοποίηση των κτιρίων. Οι τουρίστες σπρώχνουν τον κόσμο να μείνει μακριά από την πόλη και πολλοί από αυτούς που εργάζονται στο κέντρο κάνουν μέχρι και δυο ώρες για να φτάσουν. Οι τουρίστες τους σπρώχνουν πολύ μακριά, αλλά φέρνουν και τα χρήματα που η πόλη και η χώρα χρειάζονται απεγνωσμένα. Ούτως ή άλλως τα κτίρια ήταν ετοιμόρροπα και κανείς δεν είχε χρήματα να τα σώσει.

Οι κάτοικοι συνειδητοποιούν ότι η ζωή είναι πιο εύκολη όταν δουλεύουν με τουρίστες και χρησιμοποιούν το μετατρέψιμο πέσο, ή CUC - το οποίο, συνδεδεμένο με το δολάριο ΗΠΑ, είναι 25 φορές πιο πολύτιμο από το τοπικό νόμισμα, το κουβανικό πέσο (CUP). Η συνθήκη αυτή έχει δημιουργήσει ως αποτέλεσμα δύο τάξεις του πολιτών, στην υποτιθέμενη χώρα των ίσων: εκείνων που έχουν πρόσβαση σε σκληρό νόμισμα, και εκείνων που δεν έχουν.

Περισσότερα από 3 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την Κούβα το περασμένο έτος. Η απότομη αυτή αύξηση ενισχύθηκε από την αύξηση των επισκεπτών από τις ΗΠΑ κατά 40%, όταν ο Ομπάμα αναθέρμανε τις διπλωματικές σχέσεις με τη χώρα.

Οι Αμερικανοί πολίτες επίσημα απαγορεύεται να ταξιδέψουν ακόμα με αποκλειστικό σκοπό τουρισμού. Όμως οι αιτίες για τις οποίες ταξιδεύουν είναι αρκετά ασαφείς ώστε να επιτρέπει στους ταξιδιωτικούς πράκτορες να ευδοκιμήσουν. Ήδη τα αμερικανικά κρουαζιερόπλοια - γίγαντες σχεδιάζουν να φτάσουν τον Μάιο στον κόλπο της Αβάνας. Θα είναι η πρώτη κρουαζιέρα στην Κούβα από το εμπάργκο του 1960.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, ο τερματισμός του εμπάργκο θα μπορούσε να σημαίνει 10 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως από τις ΗΠΑ. Η χώρα σαφώς και δεν είναι έτοιμη να τους υποδεχθεί. Η πόλη για παράδειγμα, έχει σύστημα τροφοδοσίας νερού από το 1920 και αυτό δεν έχει αλλάξει. Παρόλα τα προβλήματα ξενοδοχεία όπως το Kempinski, οικοδομούνται κρατώντας την παραδοσιακή αρχοντική όψη των κτιρίων. Μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες αρχίζουν επενδύσεις σε γήπεδα του γκολφ, ενώ οι αλυσίδες Marriott και Hilton περιμένουν το τέλος του εμπάργκο. Ο Frank Gehry εθεάθη στην Αβάνα, στο σκάφος του για να "προσφέρει την εμπειρογνωμοσύνη του στην Κούβα", σύμφωνα με κυβερνητική ανακοίνωση. Οι Αμερικανοί αρχιτέκτονες και σχεδιαστές έχουν κάνει ήδη ουρά, έτοιμοι να επιτεθούν ξαφνικά σε επενδυτικές ευκαιρίες όταν πέσει το εμπάργκο. «Γνωρίζετε ότι η Κούβα είναι στο επίκεντρο της προσοχής πολλών ανθρώπων», είπε ο Gehry στο συγκεντρωμένο πλήθος. "Και στο άμεσο μέλλον θα προσελκύσει πολλούς επενδυτές - ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού. Αλλά είμαι βέβαιος ότι ξέρετε να είστε προσεκτικοί με αυτά τα έργα. "

Μπορεί η άφιξη των σταρς της αρχιτεκτονικής να μοιάζει ελκυστική αυτό όμως που χρειάζεται η κοινωνία είναι να βελτιώσουν την ικανότητά τους να συζητούν αυτά τα σχέδια. Η πρόκληση είναι πώς θα συλλάβουν τη δυναμική της αγοράς με τον σωστό τρόπο, για να μάθουν πώς θα διαπραγματευτούν με τους ξένους επενδυτές. Η Αβάνα είναι τώρα η μεγάλη τούρτα - και ο καθένας προσπαθεί να πάρει μια φέτα.Το παλιό λιμάνι της αντιπροσωπεύει την επόμενη μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης: ένα συνονθύλευμα από εγκαταλελειμμένες αποθήκες και θραύσματα της βιομηχανίας.

"Το λιμάνι είναι το έμβρυο της πόλης», λέει ο José Antonio Lopez Choy, Κουβανός αρχιτέκτονας ο οποίος μετέχει στο διοικητικό συμβούλιο της UNIAC, την Ένωση των Κουβανών Συγγραφέων και Καλλιτεχνών: ένα σώμα επιφορτισμένο με την αξιολόγηση των σχεδίων για τον κόλπο. Ως ένα από τα καλύτερα φυσικά λιμάνια στην Αμερική, ενισχύεται από τα εντυπωσιακά τείχη του 16υο αιώνα, ήταν ο τόπος όπου οι ισπανικές γαλέρες ξεκινούσαν , φορτωμένες με πλούτη που λεηλατήθηκαν από τον Νέο Κόσμο, πριν από την αναχώρησή τους πίσω στην Ευρώπη. Τεράστιες ποσότητες από χρυσό και ασήμι, μαζί με αλπακά από τις Άνδεις, σμαράγδια από την Κολομβία και μαόνι από τη Γουατεμάλα, έφευγαν από εκεί. Η Αβάνα ήταν ένα πολιτιστικό σταυροδρόμι, ο λόγος για τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης. Και η αναδιαμόρφωσή της είναι τώρα το πιο σημαντικό έργο που αντιμετωπίζει η Κούβα αυτόν τον αιώνα.

Για το λιμάνι υπάρχουν πολλά όνειρα. Γκαλερί στο πρότυπο της Tate Modern του Λονδίνου, πάρκα, νέες οδικές χαράξεις, έργα ανάλογης ποιότητας με αυτά που έχουν γίνει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Ωστόσο, το μέλλον των επιχειρήσεων αυτών, μετά το εμπάργκο, θα μπορούσε να είναι επισφαλές λόγω της πολύπλοκης ιστορίας της ιδιοκτησίας της γης εδώ. Χρονίζουν τέτοια θέματα για τις ιδιοκτησίες ξένων, τα οποία παρά τις διπλωματικές συνομιλίες, δεν έχουν ακόμη επιλυθεί. Όπως επίσης δεν υπάρχουν ακόμα εγγυήσεις για τα επόμενα στάδια ανάπλασης του λιμανιού. Πολλοί πιστεύουν ότι το λιμάνι πρέπει να προστατεύεται όπως η Βενετία.

Στο άλλο άκρο της κλίμακας από τα μεγάλα σχέδια για την προκυμαία, υπάρχουν πινακίδες σε όλη την πόλη ενός νέου είδους ανάπτυξης ακινήτων. Σκαλωσιές παντού από οικογένειες που έχουν κυρίως πρόσβαση σε χρήματα στο εξωτερικό. Οι πρόσφατες αλλαγές στους νόμους ιδιοκτησίας, οποία επέτρεψαν στους Κουβανούς να αγοράζουν και να πωλούν τα σπίτια τους. Επίσης να έχουν Airbnb κάτι το οποίο επιτρέπεται από πέρσι. Μια νέα πλούσια τάξη δημιουργείται.

Ακόμα και η έλλειψη υλικών δεν αποθαρρύνει τους επενδυτές. Το γυαλί για παράδειγμα εισάγεται αλλά τα εμπόδια αυτά βεβαίως δεν έχουν περιορίσει τις φιλοδοξίες των επίδοξων επενδυτών. Πίσω από αυτή τη βιτρίνα, οι άνθρωποι συγκεντρώνονται στο τέλος της Paseo del Prado, στέκονται με χειρόγραφες ταμπέλες γύρω από το λαιμό τους, εμφανίζοντας ξεθωριασμένες φωτογραφίες των διαμερισμάτων προς πώληση. Είναι μία από τις πολλές περίεργες σκηνές στην Αβάνα, καθώς ένας μικροκαπιταλισμός αρχίζει να αχνοφαίνεται με φόντο το παλιό υπέροχο λιμάνι της.

Επιμέλεια: Αργυρώ Μποζώνη

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr