Ίβο βαν Χόβε: συνδέοντας την Ηλέκτρα και τον Ορέστη με το τώρα

Για πρώτη φορά η Κομεντί Φρανσέζ (Comédie-Française), ο πιο παλιός θίασος εν ενεργεία στον κόσμο, θα εμφανιστεί στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (26 και 27 Ιουλίου), με τον διάσημο Βέλγο σκηνοθέτη Ίβο βαν Χόβε να καταθέτει μαζί με τους Γάλλους ηθοποιούς μία ρηξικέλευθη και προκλητική ματιά πάνω σε δύο έργα του Ευριπίδη, που παρουσιάζονται σε μία ενιαία παράσταση.

Η παράσταση «Ηλέκτρα/Ορέστης» έκανε πρεμιέρα στα τέλη Απριλίου στο θέατρο Ρισελιέ στο Παρίσι, αποσπώντας ενθουσιώδεις κριτικές. Μάλιστα χαρακτηριστικός είναι και ο τίτλος του άρθρου των The New York Times :«Forget Game of Thrones. No One Does Violence Like Euripides» («Ξεχάστε το Game Of Thrones. Κανένας δεν είναι πιο βίαιος από τον Ευριπίδη»).

«Είναι μεγάλη τιμή για μένα που με καλεί το φεστιβάλ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Όταν ξεκίνησαν οι συζητήσεις για το τι θα κάνουμε φέτος, σκέφτηκα δύο έργα του Ευριπίδη που αγαπούσα από πάντα, αλλά αναζητούσα τη σωστή στιγμή για να μπορέσω να τα ανεβάσω. Έτσι όταν προέκυψε η διπλή πρόσκληση από τη Κομεντί Φρανσέζ και από το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου σκέφτηκα ότι αν δεν το τολμήσω τώρα, δεν θα το κάνω ποτέ» δήλωσε ο Ίβο βαν Χόβε στη συνέντευξη Τύπου για τον απολογισμό του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019.

Σύμφωνα με τον Βέλγο σκηνοθέτη, η παράστασή του εστιάζει «στους τρεις νέους ήρωες, την Ηλέκτρα, τον Ορέστη και τον Πυλάδη, που ριζοσπαστικοποιούνται σε μια βίαιη κατεύθυνση- κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει και στην εποχή μας. Οι νέοι άνθρωποι σήμερα αναζητούν την ταυτότητα τους, μέσα από την καταστροφή». Κεντρικό ζήτημα στην προσέγγιση του εναι και η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης «αφού ο Ευριπίδης μας λέει πως η δικαιοσύνη δεν είναι η απόλυτη αλήθεια και πως ως θεσμός μπορεί να υπερβεί και το θεσμό της οικογένειας. Είναι φοβερό το πως ο Ευριπίδης πιάνει τον παλμό της εποχής μας. Όλα αυτά τα ζητήματα που θίγει το έργο είναι καταπληκτική τροφή για σκέψη», τόνισε.

Διευκρινίζοντας ότι όλες του οι συνεργασίες γεννιούνται από «κεραυνοβόλο έρωτα» για ένα κείμενο, ο Ίβο βαν Χόβε, που άνοιξε και το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών 2018 με την πολύ δυνατή σκηνική μεταφορά των έργων του Μπέργκμαν «Περσόνα / Μετά την πρόβα», συναρθρώνει σε αυτή την παράσταση δυο κείμενα του Ευριπίδη τα οποία αφηγούνται την ιστορία της Ηλέκτρας και του Ορέστη στη συνέχειά της ή το πώς τα δυο αδέρφια ξαναβρέθηκαν και συμμάχησαν για να εκδικηθούν τη μητέρα τους, Κλυταιμνήστρα, και τον εραστή της, Αίγισθο.

Αναγνωρισμένος για τη δεινότητά του να «ξεδιπλώνει» τα κείμενα επί σκηνής, ο σκηνοθέτης του Toneelgroep Amsterdam ανανεώνει διαρκώς την αισθητική του και τη σχέση του με τους ηθοποιούς. Παρότι αποκηρύσσει τη σχολή της «μεθόδου», επανέρχεται στο αρχαίο δράμα και φωτίζει τον μύθο με έντονη συναίσθηση του πόσο επίκαιρος παραμένει. «Από τότε που ήμουν 20 ετών, διάβαζα τα θεατρικά κείμενα σαν να είχαν γραφτεί χθες. Δεν με αφορά ν' αναπαράγω ένα μουσειακό είδος, αλλά να δω τι κομίζει ο Ευριπίδης σήμερα. Είναι πολύ κλασικός ο τρόπος της δουλειάς μου, σκύβω πάνω από το κείμενο - παρότι δεν διαφωνώ με όσους σκηνοθέτες επιλέγουν να κάνουν κάτι διαφορετικό».

Σε ερώτηση σχετικά με το αν θα συνεργαζόταν με Έλληνες ηθοποιούς, ο Ιβο βαν Χόβε απάντησε: «Δεν λειτουργώ στη ζωή μου με αποκλεισμούς. Κι όπως δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα συνεργαστώ με την Κομεντί Φρανσέζ - και να που συνέβη και ερωτευτήκαμε - έτσι δεν μπορώ να αποκλείσω κι ένα τέτοιο σενάριο. Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στη ζωή».

Ηλέκτρα και Ορέστης

Την «Ηλέκτρα» και τον «Ορέστη» του Ευριπίδη παρουσιάζει στην Επίδαυρο, στις 26 και 27 Ιουλίου, ο αρχαιότερος εν ενεργεία θίασος στον κόσμο, η Κομεντί Φρανσαίζ, σε σκηνοθεσία του Ίβο βαν Χόβε. Είναι η δεύτερη συνεργασία του σκηνοθέτη με την Κομεντί Φρανσαίζ, μετά την επιτυχία των «Καταραμένων» του Λουκίνο Βισκόντι, που έκαναν πρεμιέρα στην Αυλή των Τιμών του Παλατιού των Παπών, ανοίγοντας το Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2016. Ο Ίβο βαν Χόβε συναντά τώρα τον θίασο της Κομεντί Φρανσαίζ με μια τοιχογραφία η οποία συνδέεται με την οικογένεια των Ατρειδών. Η συνεργασία της Κομεντί Φρανσαίζ με έναν από τους σημαντικότερους θεατρικούς σκηνοθέτες σε διεθνές επίπεδο, με κέντρο της την αρχαία ελληνική τραγωδία, προσέφερε την ευκαιρία στον Éric Ruf, γενικό διευθυντή της, και στον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, να ενώσουν τις δυνάμεις δυο μεγάλων θεατρικών οργανισμών.

Αναγνωρισμένος για την ικανότητά του να ξεδιπλώνει τα κείμενα επί σκηνής, ο Ίβο βαν Χόβε, σκηνοθέτης του Toneelgroep Amsterdam, συνενώνει τις τραγωδίες του Ευριπίδη σε μία παράσταση, τονίζοντας δύο στοιχεία: την επικαιρότητα και τη σχέση τους με το παρόν και την κοινωνική τους διάσταση. Σύμφωνα με όσα εκτυλίσσονται επί σκηνής, οι πληγές, η ευαισθησία και ο ευάλωτος και εύθραυστος κόσμος της Ηλέκτρας και του Ορέστη είναι τα δεδομένα που ανοίγουν τον δρόμο για να οδηγηθούν τα δυο αδέλφια στην αγριότητα. Χωρίς να έχουν γνωρίσει ποτέ τον πατέρα τους, που έφυγε ως αρχιστράτηγος του στρατού των Αργείων στον πόλεμο της Τροίας, δεν μπορούν παρά να τον βλέπουν σαν υπέρτατο ήρωα. Ορκισμένοι εχθροί τους είναι η μητέρα τους Κλυταιμνήστρα και ο εραστής της Αίγισθος και πεδίο της εκδίκησης και της μάχης μέχρι τελικής πτώσεως αποδεικνύεται ο οικογενειακός οίκος. Αποδιωγμένοι, η Ηλέκτρα και ο Ορέστης γίνονται από παιδιά βασιλέων, πρόσφυγες μέσα στην πατρίδα τους.

Η παράσταση σηματοδοτεί την υποδοχή της «Ηλέκτρας» στο ρεπερτόριο της Κομεντί Φρανσαίζ ενώ η τελευταία παρουσίαση του «Ορέστη» από την ίδια στην Αίθουσα Ρισελιέ ήταν το 1923. Με φορτίο τριών αιώνων ιστορίας, ο μόνιμος θίασος της Κομεντί Φρανσαίζ δίνει ζωή στο κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο (γαλλικό και ξένο) που μετρά γύρω στα 3.000 έργα και τους 800 συγγραφείς. Δημιουργημένη από τους ηθοποιούς του Μολιέρου, η Κομεντί Φρανσαίζ είναι από τα διασημότερα θέατρα της υδρογείου. Περισσότερα από 400 άτομα εργάζονται ώστε να σηκώνεται κάθε βράδυ η αυλαία στην κεντρική σκηνή της στην καρδιά του Παρισιού, το Παλαί Ρουαγιάλ. Η Κομεντί Φρανσαίζ είναι ο μόνος θεατρικός οργανισμός στη Γαλλία που εφαρμόζει την πρακτική του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου. Διαθέτει δύο ακόμα αίθουσες στο Παρίσι (το Θέατρο του Vieux-Colombier και το Studio-Théâtre) και παρουσιάζει συστηματικά τις παραγωγές της σε εσωτερικές και διεθνείς περιοδείες. Ονομάστηκε Γαλλική Κωμωδία (Comedie Française) σε αντιδιαστολή προς την Ιταλική Κωμωδία (Comédie Italienne), που ήταν επίσης πολύ δημοφιλής τον 17ο αιώνα στη Γαλλία. Είναι κρατικά ελεγχόμενος φορέας από το 1995 και το μοναδικό γαλλικό κρατικό θέατρο που έχει τον δικό του μόνιμο θίασο.

Η Κομεντί Φρανσαίζ ιδρύθηκε με βασιλικό διάταγμα του Λουδοβίκου ΙΔ' το 1680 και προέκυψε από τη συγχώνευση του θιάσου του Μολιέρου με τον θίασο του Θεάτρου της Βουργουνδίας. Το ρεπερτόριό της αποτελούσαν αρχικά οι κωμωδίες του Μολιέρου και τα έργα του Ρακίνα, του Πιέρ Κορνέιγ, του Πωλ Σκαρρόν και του Ζαν Ροτρού. Το 1792, κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, η Κομεντί Φρανσαίζ έκλεισε. Το 1812, ο Ναπολέων την αναδιοργάνωσε με επίσημο διάταγμα που υπέγραψε στη Μόσχα και το οποίο σε γενικές γραμμές εξακολουθεί να ισχύει μέχρι τις ημέρες μας. Κατά τον 19ο αιώνα η Κομεντί Φρανσαίζ απήλαυσε μεγάλη αναγνώριση, με τους διασημότερους ηθοποιούς να παίζουν το κλασικό αλλά και το σύγχρονο ρεπερτόριο. Από το 1979 εγκαινιάστηκε η παραγωγή ολοένα και περισσότερο σύγχρονου ρεπερτορίου και νέων σκηνοθετικών προσεγγίσεων.

Η σκηνοθεσία για την παράσταση της Επιδαύρου είναι του Ίβο βαν Χόβε, η σκηνική εκδοχή των Βαρτ Βαν ντεν Εντε και Ίβο βαν Χόβε, η γαλλική μετάφραση της Μαρί Ντελκούρ-Κυρβέρ και η σκηνογραφία και ο σχεδιασμός του φωτισμού του Γιαν Βερσβάιφελντ. Κοστούμια: Αν Ντ' Υίς, πρωτότυπη μουσική: Ερίκ Σλεσίμ, χορογραφία: Βιμ Βαντεκέιμπους και δραματουργία: Βαρτ Βαν ντεν Έντε. Με τον θίασο της Κομεντί Φρανσαίζ εμφανίζονται οι Κλωντ Ματιέ, Σεσίλ Μπρυν, Σύλβια Μπερζέ, Ερίκ Ζενοβέζ, Μπρυνό Ραφαελί, Ντενί Πονταλυντές, Ελζά Λεπουάβρ, Λοΐκ Κορμπερύ, Σουλιάν Μπραΐμ, Μπενζαμέν Λαβέρν, Ντιντιέ Σατρ, Κριστόφ Μοντενέζ, Ρεμπεκά Μαρντέρ, Ντομινίκ Μπλαν και Γκαέλ Καμιλιντί. Οι ηθοποιοί της Ακαδημίας της Κομεντί Φρανσαίζ είναι οι Πέιο Μπερτερέτς, Πωλίν Σαμπρόλ, Τομά Κελλέρ, Ολιβιέ Λυγκό, Νοεμί Παστεζέ και Λεά Σβάιτσέρ. Με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας και με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους, η παράσταση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019.

φωτο: ΑΠΕ/ΜΠΕ

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr