Κάρμεν: O σκηνοθέτης Σ. Λάνγκριτζ στο the TOC για την ατίθαση ηρωίδα

Μοιάζει λίγο δύσκολο να φανταστούμε σήμερα το λόγο για τον οποίο η Κάρμεν, μια από τις δημοφιλέστερες όπερες του παγκόσμιου ρεπερτορίου θεωρήθηκε τολμηρή και το παρισινό κοινό την υποδέχτηκε με τον πιο ψυχρό τρόπο. Η παθιασμένη δύναμή της και τα νέα χαρακτηριστικά που είχε η μουσική του Μπιζέ αποξένωσε το κοινό της πρεμιέρας που δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένο τόσο για το θέμα όσο και για τη μουσική. Ο Μπιζέ πέθανε 3 μήνες μετά την πρεμιέρα της Κάρμεν, σε ηλικία 37 ετών και κανείς δεν ξέρει πώς θα ήταν η όπερα και η μουσική σήμερα αν ζούσε περισσότερο. Ο Μπιζέ δεν πρόλαβε να δει ούτε καν την απαρχή της λαμπρής πορείας της Κάρμεν μέσα στους αιώνες.

Ποιά είναι η Κάρμεν σας σήμερα; ρωτώ τον Βρετανό σκηνοθέτης Στίβεν Λάνγκριτζ, ο οποίος σκηνοθετεί την Κάρμεν της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο από τις 24 έως τις 29 Ιουλίου 2016.

«Δεν υπάρχουν θεοί, δεν υπάρχουν μύθοι, δεν υπάρχουν βασιλιάδες», μου απαντά. «Η Κάρμεν του Μπιζέ δίνει φωνή στους ξένους, στους ανθρώπους που βρίσκονται στις παρυφές της κοινωνίας. Η δική μας Κάρμεν ακολουθεί αυτή την έμπνευση και προσγειώνει την όπερα στη δική μας εποχή, στην άκρη της κοινωνίας και εκεί όπου το ανθρώπινο πάθος – η αγάπη, η ζήλια, η ελπίδα, το μίσος, καίνε άσβεστα με τόσο φως, όσο και το φως που υπάρχει σε κάθε λεπτό της ιστορίας». Η αντισυμβατική Κάρμεν αντιπροσωπεύει για τον Στίβεν Λάνγκριτζ σήμερα το πνεύμα της ελευθερίας. «Δε μπορεί να φυλακιστεί, δε μπορεί να παγιδευτεί σε μια σχέση, δεν αποδέχεται την έννοια των συνόρων, είναι ατρόμητη μέσα στη συναισθηματική της ειλικρίνεια. Δε θα πει στα ψέμματα «σ’ αγαπώ», ακόμα και αν αυτό κοστίσει τη ζωή της. Η Κάρμεν ακόμα και σήμερα κρατά αναμμένη τη φλόγα της ελευθερίας για όλους εμάς που την διαπραγματευόμαστε μέσα σε ένα πλέγμα καθημερινών συμβιβασμών που για τους περισσότερους από εμάς ξεκινά κάθε Δευτέρα και τελειώνει κάθε Κυριακή. Ίσως γι αυτό την αγαπάμε».

Η Κάρμεν αν και 141 ετών σήμερα δεν έπαψε ποτέ να είναι το «κακό» παιδί της όπερας. Μια πρωταγωνίστρια ατίθαση, ελεύθερη ερωτικά και συναισθηματικά, μια απειλή για τη θρησκεία, τις αρχές κάθε εποχής, τα κοινωνικά πρέπει την ανδροκρατούμενη και θεοσεβούμενη κοινωνία. Η εξόντωση της Κάρμεν εκτός από το ότι δίνει το δραματικά κατάλληλο τέλος σε ένα έργο που προκαλεί μια γκάμα συναισθημάτων, δείχνει και τη διάθεση της κάθε κοινωνίας να πνίξει κάθε αντίδραση και άλλη άποψη θεωρώντας την προδοσία και όλεθρο για τους ανθρώπους που μέσα στο σύστημα ως ενάρετοι τηρούν τον νόμο και την τάξη.

Σύσσωμος ο τύπος της εποχής έκρινε την υπόθεση του έργου ανήθικη, ενώ για την μουσική υποστηρίχτηκε πως παραήταν εγκεφαλική! Ήταν αδιανόητο το γεγονός ότι περιθωριακές γυναίκες εμφανίζονταν στη σκηνή, όχι μόνο τραγουδώντας και χορεύοντας προκλητικά, αλλά και καπνίζοντας · η δε κεντρική ηρωίδα παράσερνε στον όλεθρο ένα «καλό παιδί», τον λογοδοσμένο δεκανέα Δον Χοσέ. Αιτία για την θυελλώδη αντίδραση κοινού και τύπου δεν ήταν μονάχα το θέμα και η μουσική της όπερας, αλλά κυρίως ο συνδυασμός ετερόκλητων μουσικών ειδών. Ακριβώς σε αυτόν βρίσκεται η μεγάλη ιστορική σημασία της συγκεκριμένης όπερας.

Η παράσταση του Λάνγκριτζ έχει σαν φόντο τις Βρετανικές φυλακές υψίστης ασφαλείας. Ο σκηνοθέτης εκμεταλλεύεται τον ρεαλισμό της θρυλικής όπερας του Ζωρζ Μπιζέ για να μιλήσει για τα όρια που σήμερα περισσότερο από ποτέ, μας επιβάλλονται από παντού. Τα όρια της ελευθερίας, της επιθυμίας, της αυτοδιάθεσης, της επιβίωσης, της διαφυγής. «Όρια και φτώχεια, ελευθερία και σκλαβιά. Δύσκολο να βρεθούν πιο επίκαιρα θέματα. Η Κάρμεν είναι μία ιστορία για το σήμερα», σημειώνει ο διάσημος σκηνοθέτης. «Όπως γνωρίζουμε», συνεχίζει ο Λάνγκριτζ, «η Κάρμεν σέβεται την ανθρωπιά των φτωχών και τους προσφέρει μουσική γεμάτη πάθος, ωραία, ερωτική, εορταστική και τραγική. Υπάρχει θάνατος και απόγνωση, αλλά εξίσου υπάρχουν γιορτές, χοροί και κέφι: το πάθος και το χιούμορ δεν αποτελούν προνόμια των πλουσίων. Η Κάρμεν ανήκει στη φυλή των Ρομ, είναι Τσιγγάνα, μια ταξιδιώτισσα - επικίνδυνα ξένη και εξωτική. Ο πολιτισμός των Ρομά δεν έχει σύνορα, τουλάχιστον σε ό, τι αφορά το πνεύμα και τις προθέσεις του, ακόμα και αν η συναλλαγή με τις εθνικές γραφειοκρατίες και τους πολιτισμούς που είναι δεμένοι με έναν τόπο δημιουργεί κάποτε δυσκολίες και τριβές. Η Κάρμεν αποτελεί πρότυπο αυτής της ριζοσπαστικής ελευθερίας».

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης υπογράφει ο διακεκριμένος Έλληνας σκηνογράφος Γιώργος Σουγλίδης, ενώ στον ομώνυμο και εξαιρετικά απαιτητικό -σκηνικά και φωνητικά- ρόλο, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει δύο από τις πιο επιτυχημένες Κάρμεν της εποχής μας, την Ρινάτ Σαχάμ και την Ζεραλντίν Σωβέ. Τον ρόλο του Δον Χοσέ, στο πρώτο καστ θα τραγουδήσει ο Ιταλοαμερικάνος τενόρος Λεονάρντο Καπάλμπο, και στη δεύτερη διανομή ο Δημήτρης Πακσόγλου.

Πληροφορίες:

Κάρμεν

Opéra Comique του Ζωρζ Μπιζέ

Ωδείο Ηρώδου Αττικού - 24, 26, 27, 29 Ιουλίου 2016

Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός / Σκηνοθεσία Στήβεν Λάνγκριτζ

Στον ρόλο της Κάρμεν, η Ρινάτ Σαχάμ και η Ζεραλντίν Σωβέ.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr