Αφορμή για τη σχεδιαζόμενη ανάπτυξη του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού -που ανακαινίσθηκε και έλαβε τη μορφή που έχει σήμερα, πριν από μία δεκαετία- είναι ο τόμος με τίτλο «Κεραμεικός», η νέα έκδοση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Λάτση.
Τον τόμο -που εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων»- συνυπογράφουν οι αρχαιολόγοι Ελένη Μπάνου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών και Λεωνίδας Μπουρνιάς, υπεύθυνος του αρχαιολογικού χώρου και του Μουσείου στον Κεραμεικό.
Το έργο, όπως εξήγησε ο Λ. Μπουρνιάς δεν είναι οδηγός, βασίζεται σε πρόσφατη επιστημονική έρευνα, όμως παραμένει εύληπτο, και «ελκυστικό για το ευρύ κοινό». Αριθμεί 330 σελίδες και είναι εικονογραφημένο με 405 φωτογραφίες.
Η διάρθρωση των κεφαλαίων του βιβλίου είναι χρονολογική, με σημείο καμπής τα Περσικά και την κατασκευή της Θεμιστόκλειας οχύρωσης, ενώ ταυτόχρονα γίνεται συζήτηση και μνημείο προς μνημείο.
Η παρουσίαση έγινε σήμερα, στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, παρουσία του υπουργού Πολιτισμού Κώστα Τασούλα -προλογικό σημείωμα του οποίου περιέχεται στην έκδοση.
Ανάγκη για παρεμβάσεις
Ο περίφημος Κεραμεικός ωστόσο, δεν δέχεται τον αριθμό των επισκεπτών που τους «αξίζει».
Όπως είπε η Ελένη Μπάνου «δυστυχώς, οι Αθηναίοι δεν έρχονται. Δεν έχει επαρκώς προβληθεί.... Η Εφορεία κρίνει απολύτως απαραίτητη την εξεύρεση και δημιουργία κατάλληλου χώρου στάθμευσης για τα τουριστικά λεωφορεία πλησίον του Κεραμεικού καθώς και την βελτίωση των παρεχόμενων προς τους επισκέπτες υπηρεσιών. Για παράδειγμα ένα ωραίο πωλητήριο και αναψυκτήριο που σχεδιάζεται να ενταχθεί αρμονικά στον χώρο θα κρατήσει τον επισκέπτη περισσότερη ώρα στην μικρή αυτή όαση του Κεραμεικού και θα ξεχάσει προσωρινά την πολύβουη πραγματικότητα..»
Παράλληλα, αναφέρθηκε στην προσπάθεια αναμόρφωσης του χώρου με δράσεις, όπως η ανάταξη – ενίσχυση των αναλημμάτων του Ηριδανού ποταμού και αντιμετώπιση της παθολογίας μνημείων στον Κεραμεικό, αλλά και η μελέτη συντήρησης - ανάδειξης του επιτυμβίου ναϊσκου του Αγάθωνος. «Έχει ολοκληρωθεί η αποσυναρμολόγηση του μνημείου, η μεταφορά του ενός πλαγιότοιχου και του θριγκού στο εργαστήριο, η συντήρησή τους, καθώς και του υπόλοιπου μνημείου κατά χώραν. Εκκρεμεί ο καθαρισμός του θριγκού με λέιζερ - η Εφορεία αναζητά χρηματοδότηση», σημείωσε η Ελένη Μπάνου.
Ο ανεπανάληπτος πλούτος του Κεραμεικού
«Πράγματι έγιναν μεγάλες τελετές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς και άλλων θεών, πράγματι μπήκαν οι πρώτες βάσεις της Δημοκρατίας, πράγματι τιμήθηκαν επιφανείς Αθηναίοι πολιτικοί και πολίτες, αθλητές και ήρωες της εποχής, γλύπτες μεγαλούργησαν, μεγάλοι πολιτικοί λόγοι ακούστηκαν, και σωροί πολιτών από τους λιμούς και τους πολέμους ενταφιάστηκαν ομαδικά.
Υπήρξαν όμως και οι άγνωστοι που απετέλεσαν επίσης βασικό μέρος της ιστορίας και που ποτέ δεν αναφέρθηκαν. Δεν αναφέρθηκαν ίσως, γιατί υποκύπτοντας στις αδυναμίες μας, λησμονούμε να ασχοληθούμε με τον σημαντικό αυτόν άγνωστο...»
Αυτά ανέφερε μεταξύ άλλων, ο Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Ιωάννη Σ. Λάτση» στη σημερινή παρουσίαση, σημειώνοντας ότι «οι ψηφιοποιημένοι τόμοι είναι ελεύθερα προσβάσιμοι στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Ιδρύματος.
Δεν είναι λίγοι οι καθηγητές Κλασσικών Σπουδών πανεπιστημίων του εξωτερικού που ξεφυλλίζουν online τα e-books του Κύκλου των Μουσείων κατά την ώρα του μαθήματος τους, παρουσιάζοντας τους θησαυρούς του Ελληνικού Πολιτισμού στους σπουδαστές τους..»
Το «κάλλιστον προάστειον»
Η μικρή κοιλάδα του Ηριδανού, όπου εκτεινόταν ο περίφημος δήμος Κεραμέων, ο Κεραμεικός, τα 38 στρέμματα -μεταξύ Ερμού, Πειραιώς και Ασωμάτων- ήταν το κοιμητήριο της Αθήνας, ήδη από τα προϊστορικά χρόνια.
Ήταν επίσης, η αφετηρία των Παναθηναίων και το σημείο από όπου ο Περικλής εκφώνησε τον Επιτάφιο.
Ωστόσο, ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού αποκαλύφθηκε τυχαία.
«... Ως την άνοιξη του 1863, ο Κεραμεικός ήταν γνωστός μόνον φιλολογικά, μέσω των γραπτών μαρτυριών και των αρχαίων κειμένων, κυρίως του Θουκυδίδη και του Παυσανία ... Ολόκληρη η περιοχή του αρχαίου νεκροταφείου καλυπτόταν από επιχώσεις ύψους μέχρι και εννέα μέτρων, πάνω στις οποίες είχαν ανεγερθεί ιδιωτικές κατοικίες, μικρές βιοτεχνίες και καμίνια, καθώς και ένα εργοστάσιο σαπωνοποιίας με τα απορρίμματα του, τη 'σταχτοθήκη'.
Το εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας Αεριόφωτος, το γνωστό 'Γκάζι', μόλις είχε αρχίσει να οικοδομείται. Οι χαμηλοί λόφοι του Κεραμεικού και της Αγίας Τριάδας αποτελούσαν πεδίο πρόσφορο για αμμοληψίες, ενώ ήδη από τον Δεκέμβριο του 1861 είχαν έρθει στο φως σποραδικά αρχαία ευρήματα κατά τη διάνοιξη της οδού Πειραιώς, μεταξύ των οποίων και ο επιτύμβιος ναΐσκος του Αριστοναύτη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Μοιραία για τον εντοπισμό του αρχαίου νεκροταφείου στάθηκε η τυχαία ανακάλυψη, το 1863, της ψηλής μαρμάρινης ανθεμωτής στήλης του μετοίκου Αγάθωνος...»
Πρώτη φορά πριν από 27 χρόνια
Το ενδιαφέρον του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση για εκδόσεις στον χώρο του Πολιτισμού ξεκίνησε πριν από 27 χρόνια με τη μετάφραση, για πρώτη φορά, του Κορανίου στην ελληνική γλώσσα.
Ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις, ενώ παράλληλα, δημιουργήθηκε το εκδοτικό πρόγραμμα «Ο Κύκλος των Μουσείων» το οποίο μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει τους ακόλουθους τόμους -η σειρά είναι χρονολογική: «Η Ελλάδα του Μουσείου Μπενάκη», «Το Μουσείο της Ακροπόλεως», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς», «Ελευσίνα: Ο Αρχαιολογικός Χώρος και το Μουσείο», «Δήλος», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών», «Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας», «Ο Μαραθών και το Αρχαιολογικό Μουσείο», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών», «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας», «Σάμος: Τα αρχαιολογικά μουσεία» και «Αιγές: Η βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων».
Το αίθριο του μουσείου με επιτύμβιες στήλες και τον μνημειώδη μαρμάρινο ταύρο από τον περίβολο του Διονυσίου του Κολλυτέως ο οποίος έχει αποτελέσει σήμα κατατεθέν του Κεραμεικού.
Άνω τμήμα επιτύμβιας στήλης με παράσταση νέου δισκοφόρου από την οποία διατηρείται το πρόσωπο σε κατατομή, τμήμα της κόμης, το αριστερό χέρι και ο δίσκος. Βρέθηκε το 1873 εντοιχισμένη στο θεμιστόκλειο τείχος. Γύρω στο 560 π.Χ.
Νέοι, μάλλον αργόσχολοι, ευθύνονται για το σκληρό και προσχεδιασμένο τσακωμό σκύλου και γάτας. Και εδώ το κόκκινο βάθος τονίζει τις ημίγυμνες μορφές. Περίπου 525-500 π.Χ.
Ο υστεροδαιδαλικός μαρμάρινος κούρος από την περιοχή της Ιεράς Πύλης (εύρημα του 2002). Πιθανόν ανήκει στο εργαστήριο που κατασκεύασε τον σύγχρονο κούρο που σήμερα βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
Ξαπλωμένος λέων από την περιοχή της Ιεράς Πύλης. Βρέθηκε ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του οδοστρώματος της Ιεράς Οδού.
Λεπτομέρεια γενειοφόρου άνδρα από λευκή λήκυθο εξαιρετικής τέχνης, έργο των ώριμων κλασικών χρόνων. Ο νεκρός πολεμιστής εικονίζεται καθισμένος μπροστά από τη στολισμένη με ταινίες επιτύμβια στήλη του.
Επιτύμβιο ανάγλυφο της γιαγιάς Αμφαρέτης. Το ειδώλιο πτηνού στο στηριγμένο στο δεξί της χέρι προορίζεται για το εγγονάκι της που το κρατά με το αριστερό χέρι στα γόνατά της. Το συγκινητικό θρηνητικό επίγραμμα πληροφορεί για τη σχέση και για τον ταυτόχρονο
Όστρακα από τη διαδικασία του οστρακισμού επιφανών Αθηναίων, που βρέθηκαν ως επίχωση στην παλιά κοίτη του Ηριδανού. Διακρίνονται τα ονόματα του Θεμιστοκλή και του Κίμωνα. 5ος αιώνας.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Ουρές χιλιομέτρων στην εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας: "Οδύσσεια" η επιστροφή των εκδρομέων [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,95,608,336/crop/both/2f/2fb93db7cf534b8bbb475bd3b91d7b2a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Στο Μαϊάμι ο Ζελένσκι - Σε ανοικτή γραμμή με τους Ευρωπαίους ηγέτες για τη συνάντησή του με Τραμπ [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,5,608,346/crop/both/93/933a218adf8d4d35808722431f562322.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Καισαριανή: Εμπρησμός σε φορτηγά εταιρείας διανομών - Κάηκαν και τρία Ι.Χ. [Εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,22,608,363/crop/both/c3/c3b17b65a5f7478ca67abc98ad0f46d0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ισπανία: Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες κοντά στη Μάλαγα - Τρεις αγνοούμενοι [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x356/0,7,608,348/crop/both/f4/f48202c79f714a87a7316bcc962d4cc2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Γιώργος Μαζωνάκης βγήκε έξω και χαιρέτισε τον κόσμο που περίμενε να μπει στο μαγαζί - Η ατάκα όλο νόημα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x426/9,40,593,368/crop/both/ea/ea5ceefafec4441dba5e5403bd520b5b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Μαρίσσα Λαιμού: Με λευκό φέρετρο η κηδεία στο Α' Νεκροταφείο - Συντετριμμένοι οι γονείς και οι συγγενείς [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x243/87,0,520,243/crop/both/88/8869fd92eded4a12aab499454738498c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Βασιλόπιτα του Δήμου Βόλου προκαλεί σοκ και δέος - Τάφοι, εργάτης κοιμητηρίου και παπάς στη διακόσμηση [Εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x445/34,9,555,301/crop/both/4e/4ecf8833d7e04eebb88bf8f2a7df19a4.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Όταν η Μπριζίτ Μπαρντό τραγούδησε Γιάννη Σπανό - [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x366/0,12,608,353/crop/both/ff/ff255d6e488f4cd38264af5f0addad63.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Guardian: Ένα ελληνικό άλμπουμ μέσα στα δέκα καλύτερα του 2025 - Σχεδόν από... το πουθενά [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/6c/6c6a1bd446ad48578a4833f2fcd43033.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Οι Peaky Blinders επιστρέφουν: Το τρέιλερ της ταινίας που θα κυκλοφορήσει τον Μάρτιο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,8,608,349/crop/both/ef/ef9a9c8eb1f8469888294f40eac9a21f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ρεκόρ Γκίνες: Το "White Christmas" το πιο επιτυχημένο single όλων των εποχών [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/52/527d029cb9d04de78ae5acf51d857c6c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Θάνατος Κρις Ρία: Η ιδιαίτερη ιστορία για το πώς γράφτηκε το "Driving Home for Christmas" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x288/0,14,289,176/crop/both/9f/9fca280ecd0148eca4d99fa8a0901791.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Παρουσία Ντέιβιντ Μπέκαμ και Λίαμ Γκάλαχερ, το Μάντσεστερ αποχαιρέτισε τον θρυλικό μπασίστα Γκάρι Μάνφιλντ [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x315/7,0,568,315/crop/both/4d/4df4592413234d4db30a4a8094f14d87.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Εντυπωσιάζει το πρώτο trailer της Οδύσσειας του Κρίστοφερ Νόλαν [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x456/0,69,608,410/crop/both/c3/c37e23679e3940d9827929b346758c80.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Tρέιλερ για το μεγάλο φινάλε του "Stranger Things": "Ήρθε η ώρα για έναν νέο κόσμο" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x377/0,21,608,362/crop/both/d9/d92b961c7157442ab01e2dc10c35ac96.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Νατάσσα Μποφίλιου: "Ας αφήσουμε τα τραγούδια και τη μουσική να μιλήσουν γιατί μιλούν καλύτερα" [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/bb/bb776086b22c4fe4901a47651e08eaeb.jpg?quality=60&404=default&v=2)
