Μια έκδοση για τον παραγνωρισμένο αρχιτέκτονα Βασίλη Κουρεμένο

Η Ακαδημία Αθηνών, την Τρίτη 16 Απριλίου θα παρουσιάσει το βιβλίο ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ. Η συγγραφέας του Ελένη Φεσσά, καταδύθηκε στη ζωή και το έργο του αρχιτέκτονα που είναι από τους πιο άγνωστους αλλά έχει υπογρλάψει μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά κτίρια της Αθήνας. Ο Βασίλειος Κουρεμένος (1875-1957) ανήκει στους εξέχοντες Έλληνες αρχιτέκτονες της εποχής του. Μολονότι υπήρξε συνειδητός καλλιτέχνης, μαχόμενος επαγγελματίας, καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, μέλος και ευεργέτης της Ακαδημίας Αθηνών, το έργο του παραμένει ουσιαστικά άγνωστο όχι μόνο στο ευρύτερο κοινό αλλά και στους ειδικούς.

Η πραγματεία Βασίλειος Κουρεμένος, Αρχιτέκτων είναι καρπός πολυετούς αρχειακής και επιτόπιας έρευνας της συγγραφέως σε τρεις χώρες στις οποίες διαμορφώθηκε και έδρασε ο αρχιτέκτων — την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Τουρκία. Προλογίζεται από τους ακαδημαϊκούς Νίκο Βαλσαμάκη και Παναγιώτη Λ. Βοκοτόπουλο και διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο τεκμηριώνει τη συναρπαστική πορεία του Βορειοηπειρώτη αρχιτέκτονα από τη γενέτειρά του —το χωριό Βουλιαράτες— στο Παρίσι, όπου σπούδασε και άρχισε την επαγγελματική σταδιοδρομία του, την Κωνσταντινούπολη (1910-1915 και 1918-1919), την Αδριανούπολη (1920-1922) και την Αθήνα (1915-1918 και 1922-1957). Αναδεικνύει επίσης την αξία της αρχιτεκτονικής του Κουρεμένου, η οποία εναρμονίζει τον εκσυγχρονισμό με την παράδοση του κλασικισμού και το πνεύμα του τόπου. Σαράντα τρία επιλεγμένα έργα του αρχιτέκτονα —κτίρια και μελέτες— παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά και πλούσια εικονογράφηση στις δύο ενότητες του δεύτερου μέρους. Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει εικονογραφημένο διάγραμμα ζωής και έργου του αρχιτέκτονα, δύο χάρτες με τη θέση των κτιρίων και μελετών του, εργογραφία, βιβλιογραφία, το πεντάστηλο χρονολόγιο στο οποίο γεγονότα της ζωής και της σταδιοδρομίας του Κουρεμένου συσχετίζονται με ελληνικά και διεθνή αρχιτεκτονικά και ιστορικά γεγονότα, τις πηγές εικονογράφησης, τα ευρετήρια ονομάτων και θεμάτων και περιλήψεις της πραγματείας στα αγγλικά και γαλλικά.

Η μεταρρυθμιστική αρχιτεκτονική του Κουρεμένου είναι καρπός εναρμόνισης νεωτερικότητας και παράδοσης. Διαλέγεται τόσο με το νέο πνεύμα της εποχής της όσο και με την ιστορία στην αναζήτηση του αρμόζοντος χαρακτήρα των κτιρίων και μνημείων του. Αποδίδει επίσης μεγάλη σημασία στη γεωγραφική και την πολιτισμική διάσταση της αρχιτεκτονικής.Σε αυτό οφείλεται η φροντίδα του αρχιτέκτονα για την ένταξη των κτιρίων στο περιβάλλον τους και για τη συμβολική έκφραση. Τις ποικίλες επιδράσεις που δέχθηκε κατόρθωσε να υποτάξει στη διαμόρφωση ενός προσωπικού ύφους.Η διαχρονική αξία του μεταρρυθμιστικού έργου του Κουρεμένου επιβεβαιώνεται και από την αντοχή του στον χρόνο. Τα περισσότερα κτίριά του κατοικούνται άνετα μέχρι σήμερα και αρκετά έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν:

· το υποκατάστημα της Τράπεζας Αθηνών στην Κωνσταντινούπολη (1911-1913), σήμερα παράρτημα του ιδιωτικού Πανεπιστημίου Sabanci

· το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (1927-1929) στην Αθήνα επί των οδών Λυκούργου 12 και Αθηνάς

· Η πολυκατοικία Αναστασίας Κουρεμένου επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 (1933-1935), το γνωστότερο έργο του στην Αθήνα.

· Η ιδιόκτητη πολυκατοικία του αρχιτέκτονα Β. Κουρεμένου επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου 37 (1935), η οποία κληροδοτήθηκε στην Ακαδημία Αθηνών.

· Τα ταφικά μνημεία του Κωνσταντίνου Σταθάτου, του Όθωνα και της Αθηνάς Σταθάτου, του Δημητρίου Αιγινήτη, των οικογενειών Γεωργίου Νομικού και Μιχαήλ Θεοτοκά και του Ιωάννη Απάζογλου στο Α´ Νεκροταφείο Αθηνών.

Αυτός ο κοσμοπολίτης πατριώτης παραμένει υποτιμημένος στην ιστορία της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής.Το περιορισμένο ενδιαφέρον των νεότερων ιστορικών, θεωρητικών και κριτικών της αρχιτεκτονικής για τον Βασίλειο Κουρεμένο οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους. Η γεωγραφική διασπορά του έργου που πραγματοποίησε στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες –Γαλλία, Ιρλανδία, Κωνσταντινούπολη, Η.Π.Α.– και η απώλεια του μεγαλύτερου μέρους των σχεδίων του αποτελούν τον προφανέστερο λόγο. Επιπλέον, τα μετριοπαθώς νεωτερικά ή μεταρρυθμιστικά ρεύματα στα οποία ανήκουν τα έργα του Κουρεμένου –o εκλεκτικισμός, ο αφαιρετικός κλασικισμός, το art déco και ο τοπικισμός– δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Έτσι, στην αρχιτεκτονική ιστοριογραφία του 20ού αιώνα υποβαθμίζονται από τον αβαγκαρντισμό (ριζοσπαστική νεωτερικότητα) και τα κυρίαρχα ρεύματά του – αρ νουβό, φουτουρισμό, φονξιοναλισμό, πουριστική αρχιτεκτονική, διεθνή μοντερνισμό, μεταμοντερνισμό κ.ο.κ.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr