Ναυάγιο Αντικυθήρων: Καρέ καρέ η υποβρύχια έρευνα

Μια ομάδα έξι ανθρώπων με ένα σκάφανδρο κατάφερε να ανελκύσει γύρω στους σαράντα τόνους αγάλματα. Κάπως έτσι ξεκίνησε ίσως το μεγαλύτερο ναυάγιο της αρχαίας ιστορίας. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Σήμερα, 114 χρόνια από τον πρώτο εντοπισμό από σφουγγαράδες της Σύμης του πλοίου με φορτίο βάρους 300 τόνων που βυθίστηκε τον 1ο αιώνα, η υποβρύχια έρευνα –με διεθνείς συνεργασίες και τα τελευταία μέσα της τεχνολογίας στη διάθεσή της– έχει να αναδείξει την πρώτη χαρτογράφηση του πυθμένα.

Οι δυσκολίες, οι κίνδυνοι και οι προσδοκίες της νέας υποβρύχιας έρευνας καταγράφηκαν χθες, Σάββατο, με την περίφημη –και πανάκριβη– ρομποτική στολή Εxosuit στο φόντο. Δυστυχώς, ο καιρός δεν επέτρεψε στα μέλη της αποστολής να χρησιμοποιήσουν αυτό το επίτευγμα της τεχνολογίας που επιτρέπει την εξερεύνηση ακόμα και σε βάθος 300 μέτρων. Τα μέλη της ομάδας, όμως, αισιοδοξούν ότι θα τη χρησιμοποιήσουν την ερχόμενη Δευτέρα, ή Τρίτη, δεδομένου του ότι η παραμονή της στην Ελλάδα πήρε … παράταση για μια εβδομάδα από τον ιδιοκτήτη της.

Τα «σήματα» από μεταλλικά ή πήλινα αντικείμενα στον πυθμένα

«Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με το αυτόνομο υποβρύχιο όχημα που κάνει χαρτογράφηση, μια φάση που τελείωσε με μεγάλη επιτυχία, διότι έχουμε αυτή τη στιγμή την ακριβή αποτύπωση του πυθμένα», ανέφερε χθες, Σάββατο, στους δημοσιογράφους στα Κύθηρα ο Θεοτόκης Θεοδούλου, καταδυόμενος αρχαιολόγος της εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων που εκπαιδεύτηκε στην Αμερική γι’ αυτό το εγχείρημα και είναι συνυπεύθυνος της επιτόπιας εξερεύνησης.

Εχουμε το γεωανάγλυφο και φωτομωσαϊκό που προσαρμόζεται σ’ αυτό το ανάγλυφο, κι έτσι έχουμε μια τρισδιάστατη απεικόνιση. Από εκεί και πέρα η έρευνα συνεχίζεται με δύτες που “σκανάρουν” την περιοχή με ανιχνευτές μετάλλων, κι έτσι σημειώνουμε τα σήματα που έχουμε από πιθανά αντικείμενα που υπάρχουν στον υποπυθμένα, μεταλλικά ή πήλινα. Επιπλέον η οπτική παρατήρηση μας δίνει πληροφορίες για αντικείμενα που βρίσκονται στην επιφάνεια του πυθμένα. Ολη η πληροφορία συγκροτείται, οπτικοποιείται και είναι δυνατόν να επεξεργαστεί στον υπολογιστή, με αποτέλεσμα να μας οδηγεί στα πρώτα αρχικά συμπεράσματα για το πώς προκλήθηκε τα ναυάγιο».Στη χθεσινή παρουσίαση της «Επιστροφής στα Αντικύθηρα», του νέου ερευνητικού αρχαιολογικού εγχειρήματος που διεξάγεται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης τα μέλη των Ελλήνων και Αμερικάνων ειδικών και αρχαιολόγων μίλησαν για το Ναυάγιο που βρίσκεται «στο μάτι του καιρού» και σε βάθος 55 μέτρων. «Μπορούμε να συνδυάσουμε τα δεδομένα εκείνης της ανέλκυσης από τους πρώτους έξι μαζί με το γεγονός της μερικής ανασκαφής που είχε γίνει το 1976 από τον Ζακ Υβ Κουστώ και να βάλουμε στον δικό μας “χάρτη” τα αποτελέσματα», ανέφερε ο κ. Θεοδούλου. Κι όσον αφορά στα ευρήματα; «Το ναυάγιο είναι ένα ατύχημα ενός πλοίου φορτωμένου με κεραμικά τις περισσότερες περιπτώσεις. Εδώ έχουμε και αγάλματα».

Exosuit: Μια στολή - επανάσταση

Με τη σειρά του ο Μπρένταν Φόλεϊ ωκεανογράφος και ερευνητής στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, μίλησε για την περίφημη Exosuit: «Αυτή η στολή επιτρέπει στον δύτη αρχαιολόγο να καταδυθεί μέχρι και 300 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και να παραμείνει εκεί για ώρες. Πρόκειται για μια επανάσταση στην ενάλια αρχαιολογία και επιστήμη».

Με τη σειρά του ο Πάνος Λασκαρίδης, πρόεδρος του Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη που έχει διαθέτει τη θαλαμηγό του Glaros για τις έρευνες είπε αφού διαβεβαίωσε ότι η Εxosuit που δοκίμασε δεν είναι για … κλειστοφοβικούς: «Πάρα πολλοί άνθρωποι συνεργάζονται κι έχουν καταφέρει να δουλέψουν σκληρά να αποδώσουν τα μέγιστα σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Αυτό πρέπει να γίνει ένα παράδειγμα για όλου εμάς, διότι σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει τίποτα το “μαγικό” στο να μπορέσουμε εμείς οι Ελληνες να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, να καταφέρουμε πράγματα από τους ξένους που φέρνουν πράγματα και μας τα επιδεικνύουν εδώ… Το ευχάριστο είναι πως φαίνεται ότι οι χορηγοί έχουν ενθουσιαστεί από την έρευνα αυτή και θα συνεχίσουν να την υποστηρίζουν τα επόμενα χρόνια… Το ναυάγιο έχει πολύ δουλειά ακόμα. Είναι ένα πλωτό Μουσείο με καλλιτεχνήματα και διαχρονικά ευρήματα που ελληνικού πολιτισμού».

Οι δυσκολίες της κατάδυσης

Για τις δυσκολίες της κατάδυσης μίλησε ο Δημήτρης Κουρκουμέλης συνυπεύθυνος της εξερεύνησης: «Το ναυάγιο είναι εντοπισμένο σε βάθος που είναι σχεδόν οριακό για την αυτόνομη κατάδυση σε ένα χώρο πολύ δύσκολος με αέρηδες και με τεράστια κύματα που αυτές τις μέρες έφτασαν τα 4,5 μέτρα. Γι’ αυτό η έρευνα προχωρά αργά με πρώτο μέλημα την ασφάλεια των ανθρώπων που εργάζονται σ’ αυτή. Η υποβρύχια έρευνα “ζητά” το μισό χρόνο από μια χερσαία. Η δική μας επιστημονική δουλειά δεν έχει τους χρόνους της τηλεόρασης. Γι’ αυτό χρειάζεται υπομονή».

Το πλοίο που ναυάγησε…

Το πλοίο, με φορτίο βάρους 300 τόνων, βυθίστηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. Ηταν φορτωμένο με έργα τέχνης, αμφορείς και μετέφερε τον διάσημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τμήμα του οποίου αισιοδοξούν να εντοπίσουν οι επιστήμονες. Πρόκειται για τον πρώτο αστρονομικό φορητό υπολογιστή, αντικείμενο διεθνούς έρευνας. Την ιστορία του αφηγήθηκε με εύγλωττο τρόπο η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός», την οποία απόλαυσαν χιλιάδες Ελληνες και ξένοι επισκέπτες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τώρα περιοδεύει στο εξωτερικό.

Για τις ανάγκες της αποστολής εκπαιδεύτηκαν στην Αμερική όχι μόνο ο Θεοδούλου, αλλά και ο εκπαιδευτής δυτών Αλέξης Σωτηρίου. Τα άλλα μέλη είναι ο Δημήτρης Κουρκουμέλης, οι τεχνικοί Μανώλης Τζιφρόνης και Λουδοβίκος Μερσενιέ και ο αρχαιολόγος Αλέξανδρος Τούρτας μαζί με έξι Αμερικανούς συναδέλφους τους.

Η νέα φάση της έρευνας που διεξάγεται με τη συμβολή των δικτύων νέας γενιάς του ΟΤΕ και της ΟΤΕ - Cosmote ξεκίνησε στις 15 Σεπτεμβρίου ολοκληρώνεται στις 15 Οκτωβρίου.

Δείτε το επίσημο link της αποστολής:

http://antikythera.whoi.edu/

Φωτογραφία: ARGO / John Fardoulis

Βίντεο: ARGO / Michael Tsimperopoulos

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr