Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Στόχος να αποκτήσει διεθνή διάσταση - Το αρχιτεκτονικό προσχέδιο

"Σήμερα έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο βήμα του έργου, την αρχιτεκτονική ιδέα με βάση όλη την ισχύουσα νομοθεσία. Η διαδικασία επί της ουσίας ολοκληρώθηκε σε έξι μήνες από την πρόσκληση των αρχιτεκτονικών γραφείων χωρίς την παραμικρή δαπάνη εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου.

Από την αρχή είχαμε θέσει ως στόχο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μουσείο στο είδος του, σε διεθνές επίπεδο, της προβολής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας ελληνικής τέχνης, να αποκτήσει μια διεθνή διάσταση", δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, σήμερα από το αμφιθέατρο του ΥΠΠΟΑ όπου μαζί με τον πρόεδρο της διεθνούς επιτροπής αξιολόγησης του αρχιτεκτονικού προσχεδίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ανδρέα Κούρκουλα, μίλησαν για τη διαδικασία επιλογής της σχετικής αρχιτεκτονικής πρότασης.

Όπως έγινε γνωστό πριν λίγες ημέρες, η επιτροπή επέλεξε την πρόταση των αρχιτεκτονικών γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη Α.Ε.

"Η επιτροπή αξιολόγησης είναι αυτή, η οποία με βάση τα κριτήρια τα οποία έθεσε το ΥΠΠΟΑ έκανε τις προσκλήσεις προς τα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, με αποδεδειγμένη εμπειρία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, τα οποία έπρεπε, υποχρεωτικά, αλλιώς υπήρχε λόγος ακύρωσης της συμμετοχής τους, να συμπράξουν με Έλληνες αρχιτέκτονες και να υποβάλουν από κοινού πρόταση στο πλαίσιο που είχε καθορίσει το ΥΠΠΟΑ", συμπλήρωσε η υπουργός για τη διαδικασία στην οποία συμμετείχαν 10 αρχιτεκτονικά σχήματα, που θα έπρεπε να έχουν διεθνή βραβεία αναγνωρισμένα για το έργο τους και επιπλέον να έχουν σχεδιάσει ένα μουσείο το οποίο θα έχει κι αυτό βραβευτεί διεθνώς. Αυτά τα γραφεία συνεργάστηκαν με Έλληνες αρχιτέκτονες και αρχιτεκτονικά σχήματα και υπέβαλαν τελικά τις προτάσεις τους.

"Δεν αποκλείστηκαν οι Έλληνες αρχιτέκτονες. Αυτό που θέλαμε, ήταν να πετύχουμε την όσμωση. Η συμμετοχή των ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων και σχημάτων ήταν η αναγκαία προϋπόθεση", τόνισε.

Η κ. Μενδώνη, ανέφερε επίσης, ότι τα επόμενα βήματα είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Chipperfield - Τομπάζη να εξελίξει την πρότασή του ώστε να είναι έτοιμες οι μελέτες υλοποίησης και, ακολούθως, "μέσω της γνωστής διαγωνιστικής διαδικασίας που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο", το έργο θα χρηματοδοτηθεί από από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είτε ΕΣΠΑ είτε άλλα, τα οποία αφορούν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ. "Θα ήθελα να επισημάνω, ότι ακριβώς λόγω της σημαντικότητας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θέσαμε διεθνείς προδιαγραφές διότι θέλαμε ένα μουσείο εξωστρεφές στην κοινωνία, προφανώς να αντικατοπτρίζει την πορεία και την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά να έχει ουσιαστική συμμετοχή και στο διεθνές γίγνεσθαι".

Από την πλευρά του ο Ανδρέας Κούρκουλας, δήλωσε ότι στη διεθνή επιτροπή αξιολόγησης που αποτελείτο από άτομα εγνωσμένου κύρους, πως "καταλάβαμε αμέσως ότι εδώ μιλάμε για το μουσείο των Μουσείων του δυτικού πολιτισμού. 'Αρα η διαχείρισή του έπρεπε να είναι ανοιχτή και διεθνής", τόνισε, κάνοντας λόγο για "συγκινητική ανταπόκριση των 10 αρχιτεκτονικών γραφείων στην πρόσκληση. Το ενδιαφέρον τους για τη συνεργασία τους με ελληνικά γραφεία πραγματικά μας ξεπερνούσε", σημείωσε. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτροπή έθεσε τους κανόνες μέσα στους οποίους έγινε η επιλογή -αρχιτεκτονικό γραφείο που να έχει λάβει διεθνής διάκριση για το έργο του και να έχει διακριθεί διεθνώς για το σχεδιασμό μουσείου - καθώς και εννέα αρχιτεκτονικά κριτήρια που, μεταξύ άλλων, έχουν να κάνουν με την πολεοδομική ένταξη του όλου συγκροτήματος.

"Γιατί είπαμε από την αρχή ότι ένα μουσείο δεν έχει μόνο τουριστική διάσταση, δηλαδή να φέρουμε τουρίστες στην περιοχή, αλλά έχει πολύ σημαντική επέμβαση στην πόλη γενικότερα και το μεγάλο στοίχημα είναι κατά πόσο οι κάτοικοι, πέρα από το δεδομένο των τουριστών, μπορούν να επισκέπτονται το μουσείο, να το βλέπουν ως ένα σημείο συνάντησης του ευρύτερου κέντρου", είπε ο Α. Κούρκουλας που ανέφερε κι άλλα κριτήρια τα οποία ετέθησαν από την επιτροπή, όπως το θέμα του κατακόρυφου φυσικού φωτισμού, η σχέση του παλιού κτηρίου με το νέο, με την ψηφιακή τεχνολογία κ.α.

"Σε όλα αυτά κριτήρια οργανώθηκε η συζήτηση της επιτροπής. Και με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν διαφορετικές ειδικότητες, αρχαιολόγων, ιστορικών τέχνης, αρχιτεκτόνων, να τοποθετηθούν σε αυτά", σημείωσε.

Επίσης, τόνισε ότι η επιτροπή ομόφωνα αποφάσισε ότι πρέπει να επιλεγεί η ομάδα Chipperfield - Τομπάζη, ενώ όσον αφορά τις υπόλοιπες εννιά συμμετοχές, προβλέπεται να δημοσιοποιηθούν πιθανότατα σε μια έκθεση ή σε έναν τόμο, καθώς είναι ένα υλικό "εξαιρετικά υψηλού επιπέδου". Τέλος, ως προς τη διαδικασία της όσμωσης ξένων και ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων, υπογράμμισε ότι είναι μια "πολύ πρωτότυπη συνεργασία" που "θα μπορέσει να βοηθήσει την ελληνική αρχιτεκτονική να αποκτήσει τη θέση της στη διεθνή σκηνή που της ανήκει".

Οι ομιλητές δέχτηκαν ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους, κατά τις οποίες διευκρινίστηκαν τα εξής:

* Η έκθεση στο παλιό κτήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που είναι χαρακτηρισμένο μνημείο, και στην επέκταση θα είναι ενιαία, δηλαδή θα υπάρχει ουσιαστική λειτουργική ενότητα.

* Οι εκθεσιακοί χώροι του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι σήμερα περίπου 16.500 τ.μ., ενώ ο μικτός όγκος του κτηρίου είναι περίπου 24.500 τ.μ. Στην επέκταση, οι νέοι εκθεσιακοί χώροι υπολογίζονται περίπου 16.500 τ.μ.. Επίσης, θα υπάρξει χώρος στάθμευσης που υπολογίζεται γύρω στα 8.500 τ.μ., ενώ ο κήπος, που είναι πολύ ουσιαστικό μέρος του μουσείου, θα είναι περίπου 13.000 τ.μ..

* Η επέκταση θα πραγματοποιηθεί υπογείως του κήπου. Ως προς τη σύνδεση με το Ακροπόλ, όλες οι αρχιτεκτονικές ομάδες θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται η υπόγεια σύνδεση και πρότειναν το πέρασμα και η σύνδεση με το Ακροπόλ να γίνει επιφανειακά.

Αντιδράσεις

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εξέδωσε ανακοίνωση χαρακτηρίζοντας "παράνομο" τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.

Η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων όπως δημοσιεύθηκε στα κοινωνικά δίκτυα:

Απάντηση στην Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λ. Μενδώνη για τον παράνομο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό υπόγειας επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Σε συνέχεια σημερινών δηλώσεων της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού σε συνέντευξη τύπου, αντιγράφουμε από το σχετικό νομικό πλαίσιο (Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΜΕΑΑΠ/48505/387/2021 "Νέο πλαίσιο διενέργειας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και γενικά των διαγωνισμών μελετών με απονομή βραβείων", ΦΕΚ 2239/Β/31-5-2021)

"3. Η εξαίρεση από την υποχρέωση διενέργειας διαγωνισμού μελετών για αξιόλογο τεχνικό έργο της προηγουμένης παραγράφου, είναι δυνατή με απόφαση του κυρίου του έργου, υπό την προϋπόθεση ότι προηγουμένως έχει γνωμοδοτήσει θετικά το οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ύστερα από σχετική αίτηση. Στην περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης, ο κύριος του έργου μπορεί να προσφύγει ενώπιον του ΚΕΣΑ/Υ.Π.ΕΝ.
Προκειμένου το οικείο ΣΑ ή το ΚΕΣΑ να γνωμοδοτήσει σχετικά με το αίτημα εξαίρεσης, συνεκτιμά αναλόγως όλες τις παραμέτρους του θέματος, τη σπουδαιότητά του, την τυχόν δωρεά μελέτης, το χρονοδιάγραμμα χρηματοδότησης για την υλοποίησή του κ.λπ.
4. Εφόσον αξιόλογο τεχνικό έργο, κατά τις παραπάνω παραγράφους, ή και η μελέτη του εντάσσονται για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Ανάκαμψης ή συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή υλοποιείται μέσω ΣΔΙΤ, εξαιρείται από την υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικού διαγωνισμού".

Το έργο της αναβάθμισης-υπόγειας επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου δεν έχει ενταχθεί για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Ανάκαμψης ή συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ούτε υλοποιείται μέσω ΣΔΙΤ. Οι προφορικές εξαγγελίες της Υπουργού για τι θα ήθελε να συμβεί στο μέλλον, δεν συνιστούν ένταξη οποιουδήποτε έργου σε οποιοδήποτε χρηματοδοτικό πρόγραμμα, όπως πολύ καλά γνωρίζει, ούτε αποτελούν νόμιμο λόγο εξαίρεσης από τις νόμιμες διαδικασίες.

Τυχόν δωρεά μελέτης δύναται να συνυπολογιστεί από το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ή το ΚΕΣΑ, σε περίπτωση που ο κύριος του έργου (εν προκειμένω το ΥΠΠΟΑ) ζητήσει νομίμως την σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου. Το θέμα δεν εισήχθη ποτέ στο ΚΕΣΑ, ούτε εκδόθηκε ποτέ τέτοια απόφαση.

Στην ίδια Υπουργική Απόφαση, την οποία συστηματικά παριστάνει ότι αγνοεί η Υπουργός, ότι ο διεθνής διαγωνισμός μελετών "διεξάγεται σε συνεργασία με τη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων (U.I.A.) σύμφωνα με τον ν. 2092/1992". Ούτε αυτό συνέβη.

Ολόκληρη η συνέντευξη

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Kαλημέρα, καλή χρονιά σε όλους, με υγεία, δύναμη. Είμαστε σήμερα εδώ, μαζί με τον καθηγητή, κ. Ανδρέα Κούρκουλα, ο οποίος όπως θα ξέρετε όλοι, είναι ο Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Αξιολόγησης της μελέτης του αρχιτεκτονικού προσχεδίου, που είναι το πρώτο βήμα του εγχειρήματος της αναβάθμισης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, και ο κ. Γιάννης Βεντουράκης, ο οποίος είναι αρχιτέκτων, στην ομάδα του project manager που έχει οριστεί από την δωρήτρια.

Όπως ξέρετε όλη η διαδικασία, ξεκίνησε αφού ρυθμίστηκε μια σειρά διαδικαστικών θεμάτων, που προαπαιτούσαν και νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες έγιναν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος στο τέλος του 2020, αφού εκπονήθηκε μια σειρά προκαταρτικών μελετών. Το Υπουργείο Πολιτισμού, αποδέχτηκε την δωρεά, η οποία έγινε από την οικογένεια Ειρήνης και Νικολάου Λαιμού, με αντικείμενο, αυτό το οποίο προείπα, την εκπόνηση μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου.

Η αποδοχή της δωρεάς βασίστηκε στην νομοθεσία περί δωρεών, εκπόνησης μελετών προς το Δημόσιο. Και το Υπουργείο Πολιτισμού, έθεσε τους όρους του, προκειμένου να διασφαλιστεί, αφενός μεν ο κυρίαρχος ρόλος του, του Κράτους δηλαδή, όσο και η αρτιότητα και η αξιοπιστία του αποτελέσματος.

Το πλαίσιο το οποίο ετέθη, καθορίστηκε από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, οι οποίες συνέταξαν την τεχνική περιγραφή, και στην συνέχεια εισηγήθηκαν το θέμα στα αρμόδια Συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού, τα οποία γνωμοδότησαν θετικά. Συγκροτήθηκε Επιτροπή Παρακολούθησης, υπό τον Γενικό Γραμματέα, και τα αρμόδια υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή τους προϊσταμένους των αρμοδίων Διευθύνσεων του ΥΠ.ΠΟ.Α., και του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, καθώς και μέλους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Ακολούθως, συγκροτήθηκε η Επιτροπή Αξιολόγησης, η οποία είναι διεθνής, πολυεπιστημονική, απαρτιζόμενη από μέλη εξαιρετικά διακεκριμένα στον επαγγελματικό τους κλάδο, Έλληνες και ξένους, ακαδημαϊκούς, αρχιτέκτονες, μηχανικούς, αρχαιολόγους, ιστορικό τέχνης και νομικό. Έτσι εξασφαλίστηκε και η πολυεπιστημονικότητα, άρα και η γνώση η αντίστοιχη, ακολουθώντας τις διεθνείς πρακτικές, αλλά και με την συμμετοχή των Ελλήνων, της ελληνικής πραγματικότητας. Και φυσικά, μέσω αυτής της Επιτροπής εξασφαλίστηκε αξιόπιστη και αμερόληπτη κρίση.

Όλα αυτά, τα οποία είπα, όσα συνιστούν διοικητικές ενέργειες, έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα Φύλλα Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Η Επιτροπή Αξιολόγησης, είναι αυτή, η οποία με βάση τα κριτήρια τα οποία έθεσε το Υπουργείο Πολιτισμού, έκανε τις προσκλήσεις προς αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, με αποδεδειγμένη εμπειρία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, τα οποία έπρεπε υποχρεωτικά -αλλιώς ήταν λόγος ακύρωσης της συμμετοχής τους- να συμπράξουν με Έλληνες αρχιτέκτονες, και να υποβάλουν από κοινού πρόταση, στο πλαίσιο που είχε καθορίσει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Στη διαδικασία αυτή, συμμετείχαν δέκα αρχιτεκτονικά consortia, τα οποία ακολούθησαν το κριτήριο του να έχουν διεθνή βραβεία αναγνωρισμένα, όπως το Πρίτσκερ ή το Van der Rohe, και επιπλέον να έχουν σχεδιάσει ένα μουσείο, το οποίο να έχει και αυτό βραβευθεί διεθνώς. Αυτά τα γραφεία, συνεργάστηκαν με αντίστοιχα ελληνικά, με Έλληνες αρχιτέκτονες και με αρχιτεκτονικά σχήματα, και υπέβαλαν τελικά την πρότασή τους.

Για την διαδικασία της επιλογής της Επιτροπής Αξιολόγησης, θα σας πει λεπτομερώς και θα σας απαντήσει σε ό,τι θέλετε ο κ. Κούρκουλας, ως Πρόεδρος της Επιτροπής. Και τελικά, η διαδικασία αυτή, κατέληξε στην επιλογή του αρχιτεκτονικού σχήματος Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ και γραφείοu Τομπάζη.

Σήμερα, έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο βήμα του έργου, την αρχιτεκτονική ιδέα. Με βάση όλη την ισχύουσα νομοθεσία. Πρέπει να πω ότι αυτή η διαδικασία επί της ουσίας ολοκληρώθηκε, σε έξι μήνες από την πρόσκληση των αρχιτεκτονικών γραφείων, χωρίς την παραμικρή δαπάνη, εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου. Από την αρχή είχαμε θέσει ως στόχο, ήταν επιλογή μας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μουσείο του είδους του, δε διεθνές επίπεδο, της προβολής του ελληνικού πολιτισμού, του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, και της αρχαίας ελληνικής τέχνης, να αποκτήσει μια διεθνή διάσταση.

Τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσουν, είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Τσίπερφιλντ-Τομπάζη, να εξελίξει την πρότασή του ώστε να είναι έτοιμες οι μελέτες υλοποίησης. Και ακολούθως, μέσω της γνωστής διαγωνιστικής διαδικασίας, που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο, δηλαδή ο Νόμος 4412, το έργο θα χρηματοδοτηθεί από ενωσιακούς πόρους, από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είτε είναι ΕΣΠΑ, είτε είναι άλλα προγράμματα, τα οποία αφορούν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις από τη Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτό το οποίο θα ήθελα να επισημάνω, είναι ότι ακριβώς λόγω της σημαντικότητας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θέσαμε διεθνείς προδιαγραφές, διότι θέλαμε να έχουμε ένα μουσείο εξωστρεφές στην κοινωνία. Προφανώς να αντικατοπτρίζει την πορεία και την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού όμως να έχει ουσιαστική συμμετοχή και στο διεθνές γίγνεσθαι. Δεν θα πω περισσότερα, θα δώσω τον λόγο στον κ. Κούρκουλα, και προφανώς είμαι στην διάθεσή σας για όσες ερωτήσεις τυχόν δημιουργηθούν από την τοποθέτησή μας. Ευχαριστώ.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Καλημέρα και από μένα. Θα ήθελα να αναφερθώ στην διαδικασία, να σας ενημερώσουμε, και αυτό είναι ο σκοπός της σημερινής ενημέρωσης, πώς έγινε αυτή η διαδικασία, ποια ήταν η ανταπόκριση, με ποια κριτήρια έγιναν οι επιλογές, όπως ήδη ανέφερε η κ. Υπουργός.

Η Επιτροπή, αποτελείτο από προσωπικότητες του χώρου τους. Άνθρωποι, οι οποίοι, έχουν 30 και 40 χρόνια ανασκαφικό έργο στην χώρα και κατέχουν ιδιαίτερη θέση στον διεθνή χώρο της Αρχαιολογίας. Συζητήσαμε την κρισιμότητα του θέματος. Ότι, εδώ, μιλάμε για το μουσείο των μουσείων του δυτικού πολιτισμού. Άρα η διαχείρισή του, έπρεπε να είναι ανοιχτή και διεθνής.

Υπάρχουν διάφορα είδη διαγωνισμών και υπάρχει το ερώτημα, γιατί δεν ήταν ανοιχτός ο διαγωνισμός. Η εμπειρία που υπάρχει, και στις δύο περιπτώσεις, και έχει ακολουθηθεί σε πολλούς διαγωνισμούς ανά την υφήλιο, είναι ότι σε ανοιχτό διαγωνισμό, οι συμμετοχές θα υπερέβαιναν τις 600 με 1000. Αυτό, αποκαρδιώνει σημαντικά γραφεία, λόγω του κόστους αλλά και του χαώδους, αν θέλετε, αυτής της διαδικασίας, να πάρουν μέρος.

Και εν πάση περιπτώσει, επιλέξαμε τη στρατηγική, με αυστηρά κριτήρια, επιλογής γραφείων ανά τον κόσμο.

Όπως είπε η κ. Υπουργός, το ένα θέμα ήταν τα γραφεία αυτά να έχουνε μια διεθνή βράβευση για το συνολικό τους έργο, και να έχουν κάνει μουσείο, το οποίο να έχει τύχει διεθνούς διάκρισης. Η ανταπόκριση στην πρόσκληση, σε αυτόν τον κατάλογο των δέκα γραφείων ήταν συγκινητική. Δηλαδή, το ενδιαφέρον των γραφείων για αυτήν την συμμετοχή και την ώσμωσή τους, την συνεργασία τους με ελληνικά γραφεία, πραγματικά μας ξεπέρασε. Ήταν η διαδικασία, απολύτως διαφανής, απολύτως οργανωμένη και με συγκινητική παρουσία των επικεφαλής των γραφείων, σχεδόν όλων οι οποίοι είχανε προσκληθεί.

Η Επιτροπή, έβαλε κριτήρια, τα οποία μπορούν να σας ανακοινωθούν, που έχουν να κάνουνε με την πολεοδομική ένταξη του όλου συγκροτήματος.

Διότι είπαμε από την αρχή ότι ένα μουσείο δεν έχει μόνο τουριστική διάσταση, να φέρουμε τουρίστες στην περιοχή, αλλά έχει πολύ σημαντική επέμβαση στην πόλη, γενικότερα. Και το στοίχημα το μεγάλο, πέρα από το δεδομένο των τουριστών, είναι πόσο οι κάτοικοι μπορούν να επισκέπτονται τους χώρους του μουσείου. Ουσιαστικά να αποτελέσει το μουσείο ένα σημείο συνάντησης του ευρύτερου κέντρου.

Να μπορεί να είναι οικολογικά πρωτότυπο, να έχει δηλαδή μια ευαισθησία, γύρω από την σύγχρονη προβληματική. Να απαντήσει με έναν στέρεο τρόπο, στην σχέση έκθεσης πραγμάτων, κυρίως τρισδιάστατων αντικειμένων, με το background, το φόντο, όπου εκτίθενται. Να μπορεί να μας μιλήσει για το θέμα του φωτισμού, του φυσικού φωτισμού, και ιδιαίτερα του κατακόρυφου φωτισμού, μια που μιλάμε για μια μεγάλη επιφάνεια, που θα καταλάβει τον σημερινό κήπο μπροστά από το μουσείο.

Σε όλα αυτά τα κριτήρια, τα οποία ήταν εννέα για την ακρίβεια, οργανώθηκε η συζήτηση της Επιτροπής, και με αυτόν τον τρόπο, μπόρεσαν διαφορετικές ειδικότητες, αρχαιολόγων, ιστορικών τέχνης, αρχιτεκτόνων, να τοποθετηθούν.

Θέλω να σας πω ότι ήταν μια εξαντλητική διαδικασία. Δεν ήταν τυχαία η ομοφωνία της Επιτροπής. Θέλω να τονίσω ότι αποφάσισε η Επιτροπή ότι πρέπει να βραβευθεί η ομάδα Τσίπερφιλντ-Τομπάζη. Σκοπεύουμε να δημοσιοποιήσουμε τις συμμετοχές, γιατί νομίζουμε είναι ένα υλικό το οποίο έχει εξαιρετική αξία. Έχουμε τα πιο σημαντικά γραφεία του κόσμου και αξίζει μία δημοσιοποίηση και συζήτηση, γύρω από αυτό το υλικό το οποίο ήταν εξαιρετικά υψηλού επιπέδου.

Η διαδικασία εξασφάλισε -και δεν είναι τυχαία η ομοφωνία- ένα στέρεο αποτέλεσμα. Η ώσμωση των γραφείων με ελληνικά γραφεία, αποτελεί πρωτότυπη διαδικασία. Υπήρχαν μεγάλα γραφεία στην Ελλάδα με όνομα και οργάνωση, αλλά υπήρχαν και γραφεία νέων αρχιτεκτόνων που έχουν δείξει ήδη δείγματα γραφής, τα οποία μας πείθουν ότι περιμένουμε από αυτούς πολλά.

Η διαδικασία της ώσμωσης, είναι αυτή, η οποία θα μπορέσει να βοηθήσει την ελληνική αρχιτεκτονική να αποκτήσει την θέση της στην διεθνή σκηνή, που της ανήκει. Έχουμε τρομερά δυναμικούς νέους αρχιτέκτονες, οι οποίοι στην παγκόσμια σκηνή κάνουν την παρουσία τους. Σε ακαδημαϊκό χώρο, στον χώρο των σημαντικών γραφείων του κόσμου. Αυτό το δυναμικό είναι εξαιρετικά αξιόλογο, και νομίζω ότι αυτή η ώσμωση των γραφείων τα οποία ήδη είναι βραβευμένα για το έργο τους, και για τα μουσεία τα οποία έχουνε κάνει, μαζί με την συμμετοχή των Ελλήνων, θα εξασφαλίσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Θέλω να ευχαριστήσω την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, για τον τρόπο με τον οποίο εξασφάλισε το πλαίσιο λειτουργίας της Επιτροπής. Και την Επιτροπή, η οποία με πολύ σεβασμό, και με μεγάλη προσπάθεια κατανόησης των κρίσιμων παραμέτρων αυτού του προβλήματος, κατέληξε ομόφωνα. Καταλαβαίνετε ότι υπήρχαν άνθρωποι, οι οποίοι έχουν κάνει μουσεία, είχαν αντιλήψεις περί του μουσείου, και Μουσειολογίας. Δεν ήτανε μια εύκολη διαδικασία. Το ομόφωνο της απόφασης, νομίζω δείχνει με πολύ έντονο τρόπο, ότι αυτή η διαδικασία, επισφραγίστηκε με τρόπο ιδανικό. Σας ευχαριστώ πολύ.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ απλά να προσθέσω, ότι στις 15 Φεβρουαρίου θα γίνει η δημόσια παρουσίαση του σχεδίου, της ιδέας δηλαδή των Τσίπερφιλντ-Τομπάζη. Τον χώρο θα τον ανακοινώσουμε. Λοιπόν, είμαστε στην διάθεσή σας.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Να προχωρήσουμε σε ερωτήσεις. Για λόγους διευκόλυνσης της απομαγνητοφώνησης σας παρακαλώ να λέτε το όνομα και το μέσο.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΡΜΙΔΗ: Τον Δεκέμβρη το 2020 παρουσιάσατε στον Πρωθυπουργό την προμελέτη σκοπιμότητας ανάπλασης του μουσείου, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και στη συνέχεια αναμενόταν προκήρυξη από το Υπουργείο διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Ωστόσο, δεν μάθαμε ποτέ τι απέγινε εκείνη η μελέτη. Παρά τα πολλά αιτήματα που έχει δεχτεί το Υπουργείο. Μπορούμε να έχουμε κάποια απάντηση σε αυτό;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ναι, έγινε, βεβαίως, έγινε η προμελέτη σκοπιμότητας. Είναι το πρώτο βήμα που ενδείκνυται σε όλα τα μεγάλα έργα. Χρηματοδοτήθηκε η συγκεκριμένη μελέτη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, και όλα τα στοιχεία, όλα τα δεδομένα της αξιοποιήθηκαν και αξιοποιούνται. Η μελέτη δεν είναι κάτι κρυφό, έχει κατατεθεί και είναι αναρτημένη ακόμα και στο site της Βουλής.

ΒΑΣΩ ΤΖΕΒΕΛΕΚΟΥ: Θα ήθελα να ρωτήσω, κ. Κούρκουλα, για τη διαδικασία, η διαδικασία προέβλεπε ότι η Επιτροπή Αξιολόγησης θα πρότεινε, θα επέλεγε 10 Γραφεία του εξωτερικού στα οποία θα έκανε την πρόταση. Η Επιτροπή, δηλαδή, πρότεινε, αυτά τα 10 Γραφεία που στη συνέχεια τα έκρινε κιόλας. Και θέλω να ρωτήσω, εδώ δεν υπάρχει μία τέτοια διαδικασία είναι θεμιτή; Δεν προσκρούει σε δεοντολογία; Δηλαδή αυτοί που προτείνουν να επιλέγουν στο τέλος αυτούς που έχουν προτείνει;

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Κοιτάξτε, εδώ υπάρχει μία εμπειρία, ετών, σε αυτού του τύπου τους διαγωνισμούς και ότι αυτό είναι πάρα πολύ λογικό, με την έννοια την εξής, ότι η Επιτροπή θέτει τους Κανόνες μέσα από τους οποίους γίνεται η επιλογή. Υπάρχει απόλυτη διαφάνεια. Σας είπαμε ότι έπρεπε να υπάρχει διεθνής διάκριση σε Γραφείο και να υπάρχει μουσείο το οποίο έχει τύχει διεθνούς διάκρισης. Άρα, τα κριτήρια, τα οποία ετέθησαν από την Επιτροπή ήταν αντικειμενικά κριτήρια για το πώς μπορούμε να πετύχουμε τα καλύτερα Γραφεία, τα οποία έχουν τη μεγαλύτερη εμπειρία σε ένα τέτοιο θέμα. Αυτό είναι απολύτως λογικό. Και μετά έρχεται η Επιτροπή η οποία έχει θέσει αυτά τα κριτήρια της επιλογής των Γραφείων να αξιολογήσει την πρόταση των Γραφείων. Εκεί μπήκαν εννέα κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία είναι κοινωνικά κριτήρια. Σας είπα, είναι η σχέση με την πόλη, η χορογραφία της κίνησης στο μουσείο, τι σημαίνει σύγχρονο μουσείο με την ψηφιακή τεχνολογία, πώς γίνεται η σύνθεση του παλιού με το νέο κτίριο, και πολλά άλλα. Αυτό θέτει και τα κριτήρια αξιολόγησης. Το προηγούμενο είναι ποιος κατέχει αυτές τις προϋποθέσεις για να μπορεί να μπει σε αυτόν τον διαγωνισμό. Δεν υπάρχει καμία αντίφαση.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ να προσθέσω σε αυτό ότι δεν ήταν κάτι καινοφανές. Ούτως ή άλλως εκ του Νόμου προβλέπονται τέτοιες διαδικασίες. Μία Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού μπορεί να προβεί σε μία κλειστή διαδικασία, όπου θα καλέσει σύμφωνα με τον Νόμο, κάποιους συγκεκριμένους μελετητές και στη συνέχεια η ίδια η Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού είναι αυτή η οποία θα αξιολογήσει βάσει των κριτηρίων που έχει θέσει, τις προτάσεις οι οποίες θα υποβληθούν. Δεν είναι κάτι καινοφανές. Προβλέπεται.

ΜΑΙΡΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ: Θα ήθελα να ρωτήσω τα εξής, πρώτον, μας είπατε ότι εδώ είχαμε μία πρωτότυπη διαδικασία της ώσμωσης των ξένων και των ελληνικών Γραφείων και ήθελα να σας ρωτήσω σε τι έγκειται η πρωτοτυπία, όπως τη χαρακτηρίσατε, δεδομένου ότι, από όσο θυμάμαι το ποσό της Ακρόπολης, ο Μπερνάρ Τσουμί συνεργάστηκε με το Γραφείο του Μιχάλη Φωτιάδη. Δεν γνωρίζω πώς λειτουργούν τα αρχιτεκτονικά θέματα, οπότε αν υπάρχει κάποια πρωτοτυπία σε συγκεκριμένη συνεργασία των ελληνικών με τα διεθνή γραφεία, θα ήθελα να το ξέρω.

Το δεύτερο που ήθελα να σας ρωτήσω είναι, είπατε ότι πράγματι μέσα από αυτή τη διαδικασία διαπιστώσατε ότι υπήρχαν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις από την πλευρά και των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, ότι η ελληνική αρχιτεκτονική έχει αρχίσει να κάνει διεθνή βήματα και να ακούγονται και Έλληνες στο εξωτερικό. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν σκεφτήκατε, ότι τελικά μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μπορούσατε του διαγωνισμού, όντως να καλύψετε κάποιες καινοτόμες, ωραίες και πρωτότυπες ιδέες που να ανήκαν τελικά σε Έλληνες οι οποίοι αποκλείστηκαν γιατί επιλέχθηκαν τα πολύ γνωστά και βραβευμένα Γραφεία (και αυτοί πριν πάρουν βραβείο ήταν άγνωστοι, κάποιος τους έδωσε την ευκαιρία να πάρουν ένα βραβείο). Εμείς, θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή δεν δώσαμε σε κάποιον το δικαίωμα να πάρει, που δεν έχει πάρει ένα βραβείο, μέσα από αυτήν την διαδικασία.

Και τρίτο, και τελευταίο, αν σκέφτεστε, ή και η κ. Υπουργός, να οργανωθεί κάποια έκθεση στην οποία θα μπορούσαμε να δούμε και τις υπόλοιπες εννέα προτάσεις. Ευχαριστώ.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Ως προς το πρώτο, τη συνεργασία, Γραφείων με ελληνικά Γραφεία, δεν χαρακτηρίζεται κάτι πρωτότυπο, είναι μία διαδικασία όπως λέτε, η οποία έχει ξαναγίνει. Αυτό που είδα με ενθουσιασμό είναι ότι οι συνεργασίες αυτές έγιναν -ισως όχι στο σύνολό τους- με Γραφεία νέων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα οι οποίοι έχουν αρχίσει να έχουν διακρίσεις και να έχουν παρουσιάσει κάποιο έργο, που νομίζω ότι είναι πολύ ενθαρρυντικό.

Σε σχέση με αυτό που λέτε, το θέμα των Ελλήνων και των ξένων, νομίζω ότι μπαίνει σε μία λάθος βάση. Έχουμε να κάνουμε με ένα μουσείο του Δυτικού Πολιτισμού. Εμείς είμαστε οι διαχειριστές αυτής της κληρονομιάς, αλλά ξέρουμε ότι αυτό δεν ξεπερνάει τα όρια της χώρας. Άρα στην επιλογή, ποιοι είναι οι βραβευμένοι αρχιτέκτονες και ειδικά στα μουσεία με διεθνείς διακρίσεις, δεν υπήρχε Έλληνας αρχιτέκτονας. Άρα, δεν ήταν θέματα Ελλήνων ή ξένων, ήταν θέματα να πετύχουμε τις καλύτερες συμμετοχές με την καλύτερη εμπειρία και με διεθνή αναγνώριση.

Το γεγονός ότι εγώ περιγράφω μία Ελλάδα αρχιτεκτόνων οι οποίοι είναι δυναμικοί και ιδιαίτερα, μία νέα γενιά αρχιτεκτόνων, πρέπει να μας προβληματίσει ως προς τους ισχυρισμούς που έχουμε κάνει από τη Μεταπολίτευση και μετά στα θέματα των διαγωνισμών, των ελληνικών διαγωνισμών, η οποία δεν έδωσε την ευκαιρία να υπάρχουν διεθνείς διακρίσεις σε έργα Ελλήνων αρχιτεκτόνων. Αυτή είναι η έννοια των διαγωνισμών. Αν πετυχαίναμε με την Μεταπολίτευση να χειριστούμε το θέμα των διαγωνισμών με μία τέτοια λογική, θα είχε αποτυπωθεί στο βραβευμένο έργο Ελλήνων από την Μεταπολίτευση μέχρι τώρα.

Εκεί νομίζω πρέπει να σκύψουμε. Να δούμε ποια είναι η διαδικασία και ποιες διορθώσεις θέλει αυτή η διαδικασία, ώστε να μπορέσει πραγματικά να μπει η Ελλάδα και η ελληνική αρχιτεκτονική για να καταλάβει στη διεθνή σκηνή τη θέση που της αξίζει.

Θα αναφερθώ σε ένα παράδειγμα μόνο. Μας αρέσει να συγκρινόμαστε από τις ευρωπαϊκές χώρες και τις χώρες του Νότου με την Πορτογαλία η οποία είναι μία χώρα με ίδιο περίπου πληθυσμό με εμάς. Από την Μεταπολίτευση και μετά η πορτογαλική αρχιτεκτονική στις διεθνείς διακρίσεις που λέμε τώρα, πρέπει να έχει έξι, εφτά, αρχιτέκτονες.

Αυτό πρέπει να μας απασχολήσει. Δηλαδή πώς μία χώρα, που σχεδόν μαζί ξεκινήσαμε αυτή τη διαδικασία, οδηγήθηκε σε μία τέτοια θέση, ενώ πιστεύω ότι οι δυνάμεις της ελληνικής αρχιτεκτονικής που υπάρχουν, δεν μπόρεσαν μέσα από τη διαδικασία που είχαμε υιοθετήσει μέχρι τώρα να βγουν στην επιφάνεια και να τύχουν διεθνών διακρίσεων. Δεν είναι Έλληνες και ξένοι. Είναι ένα πολιτιστικό αγαθό, το μέγιστο αγαθό της παγκόσμιας δυτικής κληρονομιάς και εκεί πρέπει να δούμε πώς εμείς θα βελτιώσουμε το επίπεδο της δικής μας αρχιτεκτονικής στο διεθνές στερέωμα.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ θα συμπληρώσω, ότι δεν αποκλείστηκαν οι Έλληνες αρχιτέκτονες. Αυτό το οποίο θέλαμε είναι να πετύχουμε την ώσμωση. Η συμμετοχή των ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων ή σχημάτων ήταν η αναγκαία προϋπόθεση. Από τη στιγμή που θέλαμε να έχει το συγκεκριμένο μουσείο έναν διεθνή χαρακτήρα, επιβάλαμε, ακριβώς γιατί το θέσαμε ως αναγκαία προϋπόθεση, τη συμμετοχή και τη συνεργασία Ελλήνων. Οι προτάσεις οι οποίες κατετέθησαν, ήταν προτάσεις κοινές. Συνεργάστηκαν Έλληνες και ξένοι αρχιτέκτονες, βραβευμένοι με τα υψηλότερα δυνατά βραβεία αρχιτεκτονικής και παρήγαγαν, το κάθε μικτό Σχήμα, το αποτέλεσμα το οποίο κατέθεσαν.

Και επειδή αναφερθήκατε, κ. Αδαμοπούλου, στο Μουσείο της Ακρόπολης, εδώ θέλω να πω ότι έχουμε μία δυσκολότερη άσκηση από το Μουσείο της Ακρόπολης. Το Μουσείο της Ακρόπολης ήταν ένα δημιούργημα αυτοτελές. Έγινε η μελέτη του και ιδρύθηκε. Εδώ έχουμε την ιδιαιτερότητα ενός παλιού κτιρίου το οποίο είναι χαρακτηρισμένο μνημείο, και στο οποίο υπάρχει μία επέκταση. Αυτό, λοιπόν, το οποίο επιθυμούμε, και αυτός είναι και ο στόχος μας, να μην έχουμε το παλιό και την επέκταση, ή το παλιό και το νέο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό που σας λέω: Θέλουμε ένα ενιαίο μουσείο. Ένα μουσείο το οποίο και τα δύο τμήματά του θα λειτουργούν ενιαία, συμπληρωματικά και η έκθεσή του θα έχει έναν ενιαίο χαρακτήρα. Αυτό δημιουργεί, θα έλεγα, αυξημένες ανάγκες στη μελετητική προσέγγιση, τόσο από πλευράς αισθητικής, όσο και από πλευράς λειτουργικής. Να εναρμονιστούν τα δύο κτίρια, το νέο και το παλιό. Το οποίο παλιό, επαναλαμβάνω, έχει την ιδιαιτερότητα ότι είναι το ίδιο ένα κηρυγμένο μνημείο. Άρα θα πρέπει να το σεβαστείς με τον τρόπο που θέτει η αρχαιολογική νομοθεσία.

Και επίσης, και αυτό δεν είναι αμελητέο, να σκεφτεί κανείς την ποικιλία των εκθεμάτων και ως υλικά αλλά και στο εύρος των χρονολογικών περιόδων που καλύπτουν. Το Μουσείο της Ακρόπολης από αυτή την άποψη, είχε μία μεγαλύτερη ευκολία θα έλεγα, στην έκθεσή του. Εδώ, υπάρχουν θέματα τα οποία πρέπει να επιλυθούν με συγκεκριμένο τρόπο όχι μουσειολογικό, μουσειογραφικό. Και όλο αυτό το πράγμα να ενταχθεί, το εσωτερικό δηλαδή του μουσείου, που είναι ο θησαυρός, να ενταχθεί σε ένα εξωτερικό κέλυφος, σε ένα περίβλημα το οποίο θα έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία θα συλλειτουργούν με το περιεχόμενο.

ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ: Ως προς την έκθεση;

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Το έχουμε συζητήσει. Νομίζουμε ότι είναι τόσο αξιόλογο το υλικό το οποίο έχει συγκεντρωθεί, έχει καταγραφεί. Σκοπός είναι να προχωρήσουμε σε μία δημοσιοποίηση αυτού του υλικού είτε με ένα βιβλίο είτε με μία έκθεση, που είναι υπό συζήτηση αυτή τη στιγμή. Θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για αυτή την έκδοση ή έκθεση που θα γίνει.

Άρα η Επιτροπή πιστεύει ότι αυτό το υλικό είναι άξιο δημοσιοποίησης διότι θα προκαλέσει σκέψεις και διάλογο γύρω από αυτό το πρόσημο.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Και αυτό το έχουμε ενστερνιστεί απολύτως. Το πρότεινε η Επιτροπή. Το έχουμε ενστερνιστεί.

ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ: Ήθελα να ρωτήσω το εξής. Προφανώς 15 Φεβρουαρίου θα γίνει πιο λεπτομερειακή παρουσίαση του προσχεδίου που εγκρίθηκε. Θα μπορούσατε τώρα να μας πείτε κάποια στοιχεία; Δηλαδή σε αυτή την προέκταση θα δούμε και εκθέσεις αρχαιολογικών έργων, μνημείων εννοώ, αντικειμένων ή θα είναι στη λογική του νέου Μουσείου του Βερολίνου όπου η προέκταση είναι κυρίως χώροι συγκέντρωσης, διεξόδου προς τις συλλογές κ.λπ., αμφιθέατρα κ.λπ.;

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Δεν θέλω να μιλήσω αναλυτικά γιατί θα γίνει αυτή η παρουσίαση από τον Τσίπερφιλντ. Θα ήθελα ο ίδιος να εκθέσει με λεπτομέρειες την πρότασή του. Αλλά στη διαδικασία αυτή είχε προβλεφθεί ότι αυτή θα είναι και εκθεσιακοί χώροι και χώροι κοινού. Και το κύριο θέμα που είχε μπει είναι αυτό που σας είπα, ότι περιμένουμε χιλιάδες τουρίστες οι οποίοι σήμερα δεν υπάρχουν, αν τους συγκρίνουμε με το Μουσείο της Ακρόπολης. Εδώ, έχουμε να κάνουμε, όπως είπε η Υπουργός, με ένα, δεν τολμάω να κάνω τη σύγκριση, μουσείο των μουσείων του κόσμου σε θέμα εκθεμάτων.

Άρα και εκεί μπαίνουν τα εκθέματα και η αντιμετώπιση, θα σας την εξηγήσει ο κ. Τσίπερφιλντ, ότι αυτό δεν μπορεί αποκλειστικά να απευθύνεται σε τουρίστες. Πρέπει να είναι ένα κομμάτι το οποίο αφορά στην πόλη και να αποτελέσει έναν κόμβο συνάντησης της περιοχής. Και αυτό ήταν σχεδόν σε όλους, στον κ. Τσίπερφιλντ ήταν βασικό πράγμα.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα ιστορικό μνημείο, με ένα κτήριο το οποίο είναι χαρακτηρισμένο μνημείο και με εκθέματα τα οποία είναι τα συγκλονιστικότερα εκθέματα στον κόσμο. Άρα πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να απαντήσει σε αυτά τα δύο προβλήματα, τη σύνδεση με το παλιό και την συσκευασία, θα έλεγα, αυτών των εκπληκτικών αντικειμένων. Και πάνω εκεί στήριξε την πρότασή του. Πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τη γειτονιά, με ποιον τρόπο μπορεί να περιμένουμε η γειτονιά να είναι μαζεμένη γύρω από το μουσείο και όχι μόνο ο τουρισμός. Να αποτελεί δηλαδή κέντρο και των κατοίκων.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Κοιτάξτε, σας είπα προηγουμένως, σας μίλησα για το εσωτερικό κέλυφος. Είναι προφανές, το είπα μάλλον, ότι η έκθεση θα είναι ενιαία. Δεν θα υπάρχει η έκθεση στο παλιό κτήριο και η έκθεση στο καινούργιο κτήριο. Όλα αυτά θα έχουν μία ουσιαστική λειτουργική ενότητα. Να λάβουμε υπόψη ότι ο εσωτερικός σχεδιασμός πρέπει να φιλοξενήσει όλη τη μουσειακή λειτουργία. Ποια είναι η μουσειακή λειτουργία; Είναι οι εκθέσεις, είναι οι χώροι μελέτης, είναι οι χώροι συντήρησης, τα εργαστήρια συντήρησης, είναι οι αποθήκες. Διότι θα πρέπει να σκεφτούμε ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σήμερα στις αποθήκες του φιλοξενεί περισσότερες από 125.000 αρχαιότητες. Είναι προφανές ότι όσες και να εκτεθούν από τις αποθήκες, φυσικά θα εκτεθούν και καινούργιες, που σήμερα είναι στην αποθήκη γιατί δεν επαρκεί ο χώρος. Αλλά όσες και να εκτεθούν δεν μπορεί να είναι το σύνολο.

Αντίθετα, οι αποθήκες πλέον στη σύγχρονη προσέγγιση των μουσείων είναι εξαιρετικά σημαντικό μέρος τους, όπως και τα εργαστήρια συντήρησης. Οι αποθήκες μπορεί να είναι επισκέψιμες, οι αποθήκες πρέπει να είναι λειτουργικές. Δεν μπορεί να στοιβάζονται πράγματα. Υπάρχει πια πολύ καθαρή αντίληψη για την αποθήκη.

Αυτή, λοιπόν, η μουσειακή λειτουργία θα πρέπει να συνδυαστεί λειτουργικά και με το κοινωνικό πρόσωπο του Μουσείου. Ποιο είναι το κοινωνικό πρόσωπο του Μουσείου; Είναι ο ρόλος που διαδραματίζει στην Αθήνα, στην περιοχή, στη γειτονιά, στους Αθηναίους. Είναι οι χώροι εκδηλώσεων και υποδοχής του κοινού. Ενός κοινού που δεν είναι πάντοτε ομοιογενές. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ανομοιογενές. Χρειάζεται μέσα στο κοινωνικό πρόσωπο να δούμε και το πωλητήριο και το αναψυκτήριο.

Επομένως, για να πούμε ότι έχουμε ένα σύγχρονο μουσείο, δεν μπορούν αυτά τα πράγματα να αντιμετωπιστούν διαφορετικά και διακριτά. Και να σας δώσω και μία τάξη μεγέθους. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο σήμερα, οι εκθεσιακοί του χώροι είναι περίπου 16.500 τ.μ. Όλος ο όγκος του κτηρίου μαζί με τις αποθήκες, ο μεικτός, αυτό που λένε οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί μεικτός, είναι περίπου 24.500 τ.μ. Στην επέκταση θα υπάρχουν οι νέοι εκθεσιακοί χώροι οι οποίοι υπολογίζονται σε 16.500. θα υπάρχει ένας χώρος στάθμευσης -η μελέτη θα δείξει πώς θα είναι και πώς θα λειτουργεί- και υπολογίζεται ότι αυτός ο χώρος θα είναι της τάξεως περίπου των 8.500 τ.μ. Και θα υπάρχει ο κήπος, γιατί είναι πολύ σημαντικό, και στο φωτορεαλιστικό που δημοσιεύσαμε, φαίνεται ο κήπος. Ο κήπος είναι πολύ ουσιαστικό μέρος του Μουσείου. Ο κήπος, λοιπόν, ο οποίος θα είναι περίπου 13.000 τ.μ. Αυτή είναι η τάξη μεγέθους.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο κήπος που υπάρχει τώρα.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ο κήπος που υπάρχει τώρα θα είναι λίγο διαφορετικός, αν σκεφτεί κανείς ότι στον σημερινό κήπο θα αναπτυχθεί η επέκταση. Η επέκταση είναι στον κήπο. Δεν θέλουμε όμως να χάσουμε τον κήπο. Από πάνω, λοιπόν, ο κήπος θα υφίσταται. Και προβλέπουμε έναν κήπο 13.000 τ.μ. περίπου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τα 16.500 τ.μ. ήταν συν στα 16.500 που ήδη υπάρχουν;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Μα προφανώς. Εδώ πάμε να κάνουμε επέκταση.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Άρα πάμε στα 33.000 τ.μ., διπλασιάζονται.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Προφανώς δεν θα εξουδετερώσουμε το υπάρχον κτήριο. Σας είπα: θα υπάρχει ενιαία έκθεση στο παλιό κτήριο και στην επέκταση.

ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ: Επειδή καταλαβαίνουμε ότι είναι ένα πάρα πολύ φιλόδοξο σχέδιο και δεν αφορά μόνο την επικοινωνία του παλιού με το νέο κτήριο αλλά με όλη την πόλη, όπως είπατε, δεν ξέρω αν μπορείτε να πείτε παραπάνω για την υπόγεια σύνδεση που θα γίνει με το ΑΚΡΟΠΟΛ. Η ευρηματικότητα δηλαδή του σχεδίου που έχει. Γιατί μιλήσατε για ευρηματικότητα στην αρχή πέραν όλων των άλλων.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Μίλησα για ευρηματικότητα της λύσης αλλά δεσμεύομαι πριν την παρουσίαση του Τσίπερφιλντ να μπω σε λεπτομέρειες. Δηλαδή στα 9 που έθεσε η Επιτροπή, με ποιον τρόπο απάντησε και γιατί η απάντηση αυτή θεωρήθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή ως η καλύτερη, ως η πιο ευρηματική.

Ως προς τη σύνδεση με το ΑΚΡΟΠΟΛ, όλες οι ομάδες που πήραν μέρος θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται η ένταση αυτής της υπόγειας σύνδεσης και προτείνανε όλες οι ομάδες, το πέρασμα και η σύνδεση με το ΑΚΡΟΠΟΛ να γίνει επιφανειακά. Άρα αυτό που έμεινε ως ερωτηματικό είναι η σύνδεση με τα ιστορικά κτίρια του Πολυτεχνείου, τα οποία μπήκαν στο σχεδιασμό ως εν δυνάμει σύνδεση και ώσμωση αυτών των κτιρίων με το μουσείο.

Μέχρι εκεί σταμάτησε η ιστορία δηλαδή και αυτά τα τρία κτίρια τα ιστορικά μπροστά, προφανώς θα μπορούν να παίξουν ένα διαφορετικό ρόλο σε σχέση με το ανακαινισμένο μουσείο. Ολη η γειτονιά θα αλλάξει και η ιδέα ήτανε από την Επιτροπή, αν η ιδιοκτησία του Πολυτεχνείου, αυτά τα ιστορικά κτίρια, θα μπορούσαν να είναι σε συνεργασία με το μουσείο και το Δήμο της Αθήνας, ώστε να αποτελέσουν κάποιο κομμάτι εξωστρέφειας της Αρχαιολογικής Σχολής, προς την πόλη. Αυτό όμως μένει σε ένα δεύτερο στάδιο.

Ολες οι μελέτες πήραν υπόψη τους την εν δυνάμει σχέση με αυτά τα τρία ιστορικά κτίρια, τα οποία θα παραμείνουν κτίρια του Πολυτεχνείου και μπορεί να αποτελέσουνε σημαντικό κόμβο σχέσης μουσείου-πολυτεχνείου-δήμου. Να γίνονται εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, εδώ ή δίπλα, εκθέσεις αρχιτεκτονικής εδώ ή δίπλα, πάρτε υπόψη σας ότι τα τρία αυτά κτίρια δεν αντιστοιχούν σαν δομή στον τρόπο διδασκαλίας της αρχιτεκτονικής σήμερα, επειδή είναι τεράστιες αίθουσες, ψηλοτάβανες, ενώ θαυμάσιες για εκδηλώσεις, εκθέσεις.

Η ιδέα λοιπόν ήτανε να μπορέσουμε προχωρώντας, υλοποιώντας το μουσείο, να καταλάβουνε τις αλλαγές που θα επιφέρει στο γενικότερο κέντρο της Αθήνας και τη συμβολή του Πολυτεχνείου, όπως και το ΑΚΡΟΠΟΛ σε αυτή την δημιουργία μιας νέας συνθήκης σχέσης αρχιτεκτονικής. Δεν νομίζαμε ότι υπάρχει πιο ωραίο όνειρο, να σας το πω αλλιώς, οι φοιτητές της αρχιτεκτονικής, να περνάνε μέσα από το μουσείο για να πάνε στη σχολή τους. Σήμερα το Πολυτεχνείο βρίσκεται δίπλα στο μουσείο και η σχέση τους, η επαφή τους είναι σαν να παίρνεις πούλμαν για να πας εκεί.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Είχαμε πει από την αρχή, κ. Μανδηλαρά, ότι θα συλλειτουργούν τα δύο συγκροτήματα του Εθνικού Μουσείου και του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αυτή τη στιγμή, με τις δικές του διαδικασίες προχωρεί με την απόλυτη αυτονομία του στην αποκατάσταση των κτιρίων του. Αυτό ακριβώς το οποίο είπε ο κ. Κούρκουλας, θα ήταν ευκταίο, να έχουμε δύο οικοδομικά τετράγωνα στο κέντρο της Αθήνας, τα οποία θα έχουν μία συλλειτουργία με την έννοια ότι θα αναβαθμίζουν πολιτιστικά τη συγκεκριμένη περιοχή. Διότι και η αρχιτεκτονική, εκτός από επιστήμη είναι και μία ουσιαστική και βασική πολιτιστική διαδικασία. Αν κάποιος θα μπορούσε να πει ότι παράγει πολιτισμό, είναι οι αρχιτέκτονες, είναι η αρχιτεκτονική. Επομένως είναι κρίσιμο τα δύο αυτά οικοδομικά τετράγωνα, αναβαθμισμένα, να μπορούν να έχουν και την επικοινωνία τους.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι αντίστοιχες αλλαγές σε μουσειακά συγκροτήματα και όχι μόνο. Και από τη Γερμανία που νομίζω ότι το γραφείο που πήρε το βραβείο έχει...

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Μεγάλη εμπειρία σε μουσεία. Η μεγαλύτερη εμπειρία σε μουσεία, με βραβευμένα μουσεία είναι η εμπειρία του Βερολίνου που όλοι την ξέρουμε γιατί αποτελεί πολύ πρόσφατη ιστορία. Νομίζω ότι είναι ένα αποτέλεσμα το οποίο μου δημιουργεί μια τεράστια αισιοδοξία, ότι μέσα από αυτό τον πολύ ανταγωνιστικό τρόπο, των γραφείων τα οποία σήμερα η διεθνής κοινότητα εκτιμάει, ομόφωνα βγήκε ένα γραφείο, χωρίς να υπάρχουνε ενστάσεις και ερωτηματικά από πολύ διαφορετικούς ανθρώπους ανά τον κόσμο, και με διαφορετικές προσεγγίσεις.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε εικόνα για το πού θα κυμανθεί ο προϋπολογισμός αυτού του έργου;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ο προϋπολογισμός των έργων πάντοτε είναι αποτέλεσμα των μελετών του. Μόλις γίνουν οι μελέτες θα έχουμε και τον ακριβή προϋπολογισμό. Η μελέτη σκοπιμότητας μας έχει δώσει ένα maximum προϋπολογισμού, αλλά ο ακριβής προϋπολογισμός θα προκύψει μετά από την εκπόνηση του συνόλου των μελετών.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Άρα, το αμέσως επόμενο βήμα ποιο είναι;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Είναι αυτό το οποίο σας είπα στην τοποθέτησή μου, η εξέλιξη πλέον από τα γραφεία Τσίπερφιλντ και Τομπάζη του αρχιτεκτονικού προσχεδίου, σε πλήρεις μελέτες υλοποίησης του έργου.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Συγγνώμη, για τον ενθουσιασμό μου αλλά νομίζω ότι ακολουθήθηκε μια διαδικασία, η οποία κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που με κάνει τρελά αισιόδοξο. Ότι μπορούμε να προχωρήσουμε και να χειριστούμε ένα έργο παγκόσμιας εμβέλειας, με εξαιρετικά δικλείδες ασφαλείας, ανθρώπους οι οποίοι έχουν αποδείξει ότι μπορούν να το κάνουν αυτό και καταλαβαίνουν τι σημαίνει σύγχρονο μουσείο. Περιμένω κάτι ας πούμε το οποίο πραγματικά θα είναι ένα κόσμημα στο κέντρο της Αθήνας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θέλετε να μας πείτε ποιο είναι αυτό το maximum που σας έχει δώσει η μελέτη σκοπιμότητας; Είναι ανακοινώσιμο;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Η μελέτη σκοπιμότητας αν δεν κάνω λάθος, μιλάει για ένα κόστος 300.000.000 που περιλαμβάνει τα πάντα. Το ίδιο το έργο, την αποκατάσταση του ιστορικού κελύφους, το σύνολο της έκθεσης, όλος ο εξοπλισμός αποθηκών, πωλητηρίων, αναψυκτηρίων, όλα τα ψηφιακά, τα οποία είναι πάρα πολύ προχωρημένα και προωθημένα. Από τη μελέτη σκοπιμότητας προκύπτει ένα τέτοιο κόστος.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το ύψος της δωρεάς Λαιμού ποιο ήτανε;

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: 650.000, έχει δημοσιευτεί στο ΦΕΚ, έτσι όπως ορίζει ο νόμος το Νοέμβριο του 2021.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Ο ενθουσιασμός και η συμμετοχή των γραφείων αυτών στη διαδικασία ήτανε πέρα από κάθε φαντασία. Είναι ένα θέμα το οποίο το συγκλόνιζε, δεν ήταν ένας διαγωνισμός που θα κάνανε και άλλον έναν διαγωνισμό. Άρα αυτό το πράγμα ήταν πραγματικά συγκινητικό, ότι αυτός σημαίνει για τη διεθνή αρχιτεκτονική κοινότητα κάτι πολύ ιδιαίτερο. Δεν είναι ένα άλλο μουσείο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Κούρκουλα, να σας ρωτήσω κάτι; Αυτό το έχει καταλάβει η αρχιτεκτονική κοινότητα της χώρας; Γιατί είχαμε πάρα πολλές ενστάσεις δηλαδή και ο ΣΑΔΑΣ έβγαλε ανακοινώσεις και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και οι αρχιτεκτονικές σχολές στο Βόλο και στα Χανιά και θέλω να σας ρωτήσω, εσείς που είστε πολύ σημαντικός, εγνωσμένου κύρους αρχιτέκτονας, εάν δεν ήσασταν Πρόεδρος της Επιτροπής, θα μπορούσατε αυτόνομα να λάβετε μέρος σε αυτό το διαγωνισμό; Και τι απαντάτε… δηλαδή τον έχουν καταλάβει αυτό τον ενθουσιασμό σας που λέτε, τον έχουν καταλάβει τώρα οι Έλληνες αρχιτέκτονες, γιατί έγινε αυτός ο κλειστός διαγωνισμός; Γιατί υπήρξε σωρεία αντιδράσεων.

ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΣ: Έχουμε μια ιστορία στη χώρα μας σε αυτού του τύπου ή άλλου τύπου διαγωνισμούς. Νομίζω ότι πραγματικά, συγγνώμη για την έκφραση, γίνεται γραφική η αντίδραση ας πούμε, όταν περιορίζεται στο ότι γιατί όχι Έλληνες, αυτό είναι δικό μας, να το κάνουμε, να κάνουμε ανοιχτό διαγωνισμό κ.λπ.

Ξέρουμε ότι και οι δύο διαδικασίες είναι καθ’ όλες νόμιμες και μπαίνει η πολιτική ηγεσία μπροστά στο δίλημμα ποια είναι η πιο αποτελεσματική διαδικασία. Νομίζω ότι οι ενστάσεις που υπάρχουνε και υπήρξανε σε όλα τα έργα τα οποία γίνανε και πολλά από αυτά με εξαιρετική επιτυχία, δεν μπορεί να συνεχίζεται αντί να κάτσουμε, να σκύψουμε και να καταλάβουμε τι χειριζόμαστε λάθος στους διαγωνισμούς, το οποίο δεν επιτρέπει στις δυνάμεις των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, να αποκτήσουνε το κύρος στη διεθνή κοινότητα. Και εκεί πέρα αναφέρομαι στις διαδικασίες που έχουμε ακολουθήσει από τη μεταπολίτευση στους διαγωνισμούς.

Άρα νομίζω ότι οι ενστάσεις θα υπάρχουνε, οι λογικές ότι θα μπορέσουμε να πάμε κάπως αλλιώς είναι σεβαστές, εμείς εξηγούμε, γιατί αυτή η διαδικασία, είχε το μικρότερο ρίσκο από το να έχεις χίλιες συμμετοχές και μπορεί… και τα κριτήρια ήτανε εξαιρετικά αντικειμενικά. Δηλαδή στο σύνολο των αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα, να ρωτήσετε τα 10 αυτά γραφεία, τα οποία επελέγησαν, υπάρχει κάποιο στοιχείο που δεν είναι αδιαφανές ότι αυτοί δεν είναι τα ονόματα των αρχιτεκτόνων που ξέρουνε σήμερα ότι έχουνε το σημαντικότερο έργο διεθνώς; Σήμερα κάνουμε την πρώτη, ας πούμε, ανοιχτή ενημέρωση για να σας πούμε αυτό το πράγμα, ότι αποτέλεσε έκπληξη για εμάς ο ενθουσιασμός των γραφείων και οι προτεραιότητες. Ήρθαν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες από όλα τα γραφεία, σχεδόν όλα τα γραφεία, προσωπικά να παρουσιάσουν με τις ομάδες τους των ελλήνων αρχιτεκτόνων όλο το σκεπτικό, το οποίο δεν θα όφειλαν, θα μπορούσαν να το κάνουν διαδικτυακά. Όλοι τόνισαν τη σημασία αυτού του μουσείου των μουσείων γι’ αυτούς, του ειδικού πολιτισμού.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Να επαναλάβω ότι η συγκεκριμένη διαδικασία προβλέπεται απολύτως από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Επίσης, να σας θυμίσω ή να σας γνωστοποιήσω ότι οι μελέτες έργων που χρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους, από συγχρηματοδοτούμενα, δηλαδή, προγράμματα, όπως είναι το συγκεκριμένο, δεν υπάγονται στην υποχρέωση αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Το έχει εξαιρέσει το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο. Και ένα τελευταίο. Μην μπερδεύουμε ένα μουσείο με οποιοδήποτε κτήριο. Ένα μουσείο έχει πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις ιδιαίτερα υψηλές. Ένα μουσείο όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στη σημασία που δίνει σήμερα η Ελλάδα στο συγκεκριμένο μουσείο, δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα διεθνές γεγονός.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Έχουμε άλλη ερώτηση ή έχουμε ολοκληρώσει;

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κυρία Μενδώνη, θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: Τους τελευταίους μήνες εντάθηκε η προσπάθεια για να επιστραφούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο φυσικό τους περιβάλλον. Υπάρχει κάποια θετική εξέλιξη ως προς αυτή την προσπάθεια; Ευχαριστώ.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καταρχήν, νομίζω ότι σήμερα είμαστε εδώ για ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο που είναι η επέκταση του ΕΑΜ, που στην πραγματικότητα είναι η αναγέννηση αυτού του μουσείου. Προσβλέπουμε ότι θα λειτουργήσει και με όρους αναγέννησης της ευρύτερης περιοχής. Υποβάλατε μία ερώτηση για ένα άλλο θέμα εξίσου σημαντικό. Παρόλα αυτά δεν θα ήθελα, σε καμία περίπτωση να υποτιμηθεί το αντικείμενο της σημερινής μας πρόσκλησης. Σας απαντώ λοιπόν, ότι στην πρόσφατη συνάντηση του Πρωθυπουργού με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας δόθηκαν όλες οι απαντήσεις στο ερώτημά σας.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr