Ο βουβός κόπος του μοντέλου

΄Ηταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 όταν ο, 28χρονος τότε, Στέφανος Δασκαλάκης, απόφοιτος της σχολής Καλών Τεχνών, έπεισε ένα φίλο του ο οποίος γνώριζε τον Γιάννη Τσαρούχη να τον συντροφεύσει σε επίσκεψη στο σπίτι και εργαστήριο του καλλιτέχνη στο Μαρούσι. Ο νεαρός ζωγράφος που ήταν γοητευμένος από τη ζωγραφική του Τσαρούχη ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 - ως φοιτητής στη σχολή του εργαστηρίου του Γιώργου Μαυροείδη - βρέθηκε έκθαμβος μπροστά στον μαγικό κόσμο της ζωγραφικής του Γιάννη Τσαρούχη σε μια συνάντηση έμελλε να επαναληφθεί πολλές φορές: ο Δασκαλάκης πόζαρε στην αρχή ως μοντέλο και στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός του Τσαρούχη, τόσο στην Αθήνα όσο και στο εργαστήριο του ζωγράφου στη Villeneuve-les-Sablons στο Παρίσι όπου ο νεαρός καλλιτέχνης βρέθηκε να σπουδάζει με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης.

«΄Ηταν στιγμές ευτυχίας για μένα μέσα στο περιβάλλον του Γιάννη Τσαρούχη. Ποτέ δεν γνώρισα τον κόπο του μοντέλου» λέει στην The TOC ο Στέφανος Δασκαλάκης. Σαράντα και πλέον χρόνια μετά, ο Δασκαλάκης παρουσιάζει μια έκθεση αναδεικνύοντας το ρόλο και τον … κόπο του μοντέλου από την σκοπιά που κάποτε είχε ο δάσκαλός του. Η έκθεση 31 μεγάλων πορτρέτων με λάδια με τίτλο «΄Ανθρωποι» που παρουσιάζει από τις 4 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη σε επιμέλεια Ελισάβετ Πλέσσα είναι η «αφήγηση» της σχέσης του με μοντέλα που πέρασαν από το δικό του εργαστήριο τα τελευταία δέκα χρόνια.

Μια σχέση σιωπηλή αλλά με βάθος. Ο Δασκαλάκης θα την χαρακτήριζε απλά ως «μια καλή ευκαιρία αυτοσυγκέντρωσης». Μα καλά, πόση ώρα μπορεί ένα μοντέλο να βρίσκεται ακίνητο απέναντι από τον καλλιτέχνη; «Η συμφωνία που κάνω με τα μοντέλα μου είναι να ποζάρουν 4-5 ώρες (ανάλογα με τις αντοχές τους και τις δικές μου) επί τρία τέταρτα της ώρας συνεχόμενα με διακοπή ένα τέταρτο για διάλλειμα. Αν σκεφτεί κανείς ότι χρειάζομαι 2 με 2,5 μήνες για να ολοκληρώσω ένα πορτρέτο φυσικών διαστάσεων, τότε μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι πρόκειται για μια απαιτητική δουλειά που μπορεί να κάνει μόνο ένα μοντέλο το οποίο είναι επαγγελματίας», εξηγεί. «Για να μου ποζάρει κάποιος χρειάζεται να είναι ακίνητος, ή περίπου ακίνητος, όχι, πάντως, εξοντωτικά ακίνητος, αλλά αυτό παραμένει κάτι αρκετά δύσκολο πρέπει να πω». Πως περνάει, άραγε, αυτή η ώρα; Με διάλογο; «΄Όχι, δεν μιλάμε. Τις κουβέντες τις αφήνουμε για το διάλειμμα. ΄Όταν κάνουμε δουλειά είμαστε κυρίως σιωπηλοί. Σας πληροφορώ, πάντως, ότι περνάει η ώρα χωρίς να το καταλάβω _ τουλάχιστον εγώ. ΄Εχει περάσει ένα πεντάωρο και μου φαίνεται λίγο. Πολύ γρήγορα ξεχνάμε ότι πληρώνονται αυτοί οι άνθρωποι…», μας λέει.

Εκείνη, η ώρα της σιωπής είναι η ώρα που «γεννάει» το έργο. «Δεν θα το πιστέψετε, αλλά μεταξύ του μοντέλου και του καλλιτέχνη αναπτύσσεται μια σχέση, μια βουβή “συνομιλία”. Σ’ αυτές τις ώρες τις σιωπής ξετυλίγεται η προσωπικότητα του μοντέλου. Υπάρχουν περιπτώσεις που μοντέλα μου έχουν “επιβληθεί” με τη στάση τους χωρίς καν να τα έχω επιλέξει από πριν, δεδομένου του ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η επιλογή των προσώπων γίνεται από εμένα νωρίτερα. Και είναι άλλη η προσωπικότητα του ατόμου που διακρίνει κανείς την ώρα της πόζας κι άλλη στο διάλειμμα».

Αυτή η πινακοθήκη των 31 ανθρώπων στέκει ασάλευτη στην ατμοσφαιρικά φωτισμένη αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου αιχμαλωτίζοντας 31 διαφορετικούς κόσμους καθ’ ότι «κάθε ένα πορτρέτο είναι ένα ψυχογράφημα» όπως μας λέει ο Δασκαλάκης.

Εκείνος όταν πόζαρε ως μοντέλο στον Γιάννη Τσαρούχη έμελλε να ακολουθήσει μια συνεχόμενη πορεία στο χώρο της τέχνης με παρουσιάσεις στο Παρίσι και την Αθήνα και σταθμό εκκίνησης την πρώτη του ατομική έκθεση, το 1982 στην Αθηναϊκή Αίθουσα «Συλλογή» (με κατάλογο σε κείμενο του Γιάννη Τσαρούχη). Σήμερα, έργα του Στέφανου Δασκαλάκη βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, στη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος, στη Συλλογή του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, στο Μουσείο Φρυσίρα, στη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου, στη Συλλογή Αντώνη και Άζιας Χατζηϊωάννου, στη Συλλογή Θανάση Μιχαηλίδη, καθώς και σε άλλες ιδιωτικές συλλογές στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ελλάδα.

Κι όσο για τα μοντέλα που ποζάρουν γι’ αυτόν; «Κανένας τους δεν είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, αυτό που λέμε δημόσιο πρόσωπο. ΄Εχουν το θάρρος, όμως, να “εκθέσουν” τον εσωτερικό τους κόσμο δημοσίως…»

Info:

Στέφανος Δασκαλάκης:

«΄Ανθρωποι»

Μουσείο Μπενάκη (κεντρικό κτίριο)

4/12/2013 – 19/1/2014

Επιμέλεια: Ελισάβετ Πλέσσα

www.benaki.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr