Ο πατέρας, ο σύντροφος, ο σκηνοθέτης, ο φίλος, ο συνεργάτης: Ποιος ήταν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μέσα από τα μάτια των δικών του ανθρώπων: Η κόρη του Κατερίνα, η σύντροφός του τη δεκαετία του '70 και πρωταγωνίστριά του, Εύα Κοταμανίδου, ο φίλος του από τα χρόνια του '60, ο διευθυντής φωτογραφίας των περισσότερων ταινιών του, Ανδρέας Σινάνος, ο σκηνογράφος - συνεργάτης του σε τέσσερις ταινίες, Γιώργος Πάτσας, ο «Ορέστης» του «Τοπίου στην ομίχλη», Στράτος Τζώρτζογλου και ο διευθυντής μοντάζ του «Μελισσοκόμου» Τάκης Γιαννόπουλος συνθέτουν ένα ψηφιδωτό εμπειριών, αναμνήσεων και συναισθημάτων που βίωσαν πλάι στον Αγγελόπουλο.
Οι μαρτυρίες τους -είτε από το πλατό, είτε από το δωμάτιο του μοντάζ, είτε από τις προσωπικές στιγμές που έζησαν μαζί του- είναι πολύτιμες για την «ανάγνωση» του Αγγελόπουλου μέσα από πολλές και διαφορετικές ματιές. Ματιές, όμως, που συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η ζωή τους επεφύλαξε μια μεγάλη τύχη: να γνωρίζουν και ζήσουν από κοντά τον «ποιητή των εικόνων» από την απώλεια του οποίου συμπληρώνονται δυο χρόνια.
Κατερίνα Αγγελοπούλου - Σκηνογράφος
Μιλά για τον «συνεργάτη» της. Με άλλα λόγια, για τον πατέρα της, αλλά από την πλευρά της σκηνογράφου: Το σπίτι, ο καταυλισμός των Αφγανών προσφύγων που χτίστηκε από την αρχή, το βενζινάδικο, ο δρόμος, το λιμάνι.
Ο πατέρας μου εμπλεκόταν πολύ ενεργά, σε ό,τι αφορούσε το εικαστικό μέρος μιας ταινίας. Επίσης, είχε πολύ συγκεκριμένες ιδέες σε σχέση με το τι ήθελε
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της ταινίας «Η Αλλη Θάλασσα», έτοιμα κατά το μεγαλύτερο μέρος, αρκετά προτού, ξεκινήσουν τα γυρίσματα, έχουν την υπογραφή της. «Είχαμε ξεκινήσει πολύ νωρίς, από τις πρώτες γραφές του σεναρίου. Ο πατέρας μου εμπλεκόταν πολύ ενεργά, σε ό,τι αφορούσε το εικαστικό μέρος μιας ταινίας. Επίσης, είχε πολύ συγκεκριμένες ιδέες σε σχέση με το τι ήθελε. Ομως, από την άλλη, ήταν και πολύ ανοιχτός. Μπορούσες να προτείνεις ιδέες και στο τέλος, να τον πείσεις -εάν ήταν κάτι που ήθελες πολύ… Για τα εσωτερικά γυρίσματα, χρειαζόμαστε ένα σπίτι, το σπίτι του ήρωα της ταινίας, το οποίο στήθηκε από την αρχή. Θυμάμαι, ότι γυρίζουμε ένα πλάνο. Βλέποντας το πλάνο από το μόνιτορ, ήταν σαν να έβλεπα το «σπίτι», το σκηνικό που είχα στήσει, πρώτη φορά. Τόσο ιδιαίτερη ήταν η ματιά του… Στην αρχή δεν με εμπιστευόταν απολύτως. Οταν όμως, ολοκληρώθηκε το «σπίτι», ήταν ευχαριστημένος… Εμαθα πάρα πολλά για τους χώρους, για τη σκηνογραφία μίας ταινίας…»
Η Κατερίνα υπογράφει επίσης, τα σκηνικά και τα κοστούμια στην παράσταση μπαλέτου «Ταξίδι στην Αιωνιότητα» που παρουσιάζεται ξανά, σε νέα εκδοχή, από 1η Φεβρουαρίου, στη Λυρική.
«Το σκηνικό, όπως πιθανώς είδατε από την πρώτη παράσταση, είναι αρκετά αφαιρετικό, και χωρίς να έχει άμεση σχέση με τις ταινίες, παραπέμπει. Η σκέψη ήταν, όχι η αντιγραφή, αλλά η αναφορά. Το ίδιο και όσον αφορά στα κοστούμια. Υπάρχει ένα νυφικό, που δεν είναι κανένα από τα νυφικά των ταινιών του πατέρα μου. Απλά, παραπέμπει. Το φόρεμα στη σκηνή της Αιωνιότητας, μοιάζει, αλλά επίσης, δεν είναι. Και τα κοστούμια μεταμορφώνονται, μετασχηματίζονται. Στην αρχή, όταν βγαίνουν οι χορευτές, είναι σαν οικογενειακή φωτογραφία. Σταδιακά γίνονται κοστούμια θεάτρου…»
Κοταμανίδου Εύα – Ηθοποιός
«Ηταν το 1973 όταν χτύπησε το τηλέφωνό μου και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μου ζήτησε να παίξω στο «Θίασο». Ενθουσιάστηκα. Λάτρευα τον κινηματογράφο, είχα δει την «Αναπαράσταση» και τις «Μέρες του '36» και μόνο η ιδέα να παίξω σε ταινία του ήταν για μένα ένα όνειρο. Ο «Θίασος» ήταν η πρώτη και η καλύτερη ταινία που έχω παίξει στη ζωή μου -το έλεγα και τότε, το λέω και τώρα- μια ταινία που έκανε διεθνή πάταγο. Από την πρώτη στιγμή της συνεργασίας μαζί του μου έκανε εντύπωση η ποιότητα του δημιουργού και η ποιητική του διάθεση. Ναι, ήταν δύσκολος και απαιτητικός σαν συνεργάτης αλλά το «ταξίδ», όπως έλεγε ο ίδιος, στο χώρο και στο χρόνο μαζί του ήταν μαγευτικό.
Η σχέση μας εξελίχθηκε σε προσωπική, αλλά μπορώ να ότι ο Αγγελόπουλος ήταν «βατός» σαν σύντροφος
Η σχέση μας εξελίχθηκε σε προσωπική, αλλά μπορώ να ότι ο Αγγελόπουλος ήταν «βατός» σαν σύντροφος. Ζήσαμε μια σχέση φυσιολογική με τις καλές στιγμές και τα προβλήματά της. Τον θυμάμαι να γράφει σενάρια, να συζητάει με φίλους και να ψάχνει να βρει χρήματα για να γυρίσει τις ταινίες του. Πρέπει να πω ότι δεν ένιωσα πως έκανε παραχωρήσεις για μένα. Οπως όλοι οι ηθοποιοί, έτσι κι εγώ ανακάλυπτα στην πορεία από τον ίδιο τι ρόλο θα έπαιζα στις ταινίες του. Θεωρώ ότι έζησα με έναν σοβαρό, σπουδαγμένο και διαβασμένο άνθρωπο και κρατάω το ότι βρεθήκαμε μαζί δημιουργικά, ότι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στη ζωή μου...»
Γιάννης Ψυχοπαίδης - Εικαστικός
«Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο γνωριστήκαμε στη δεκαετία του '60. Μας ένωνε το... αυτονόητο μιας μεγάλης παρέας ανθρώπων του πολιτισμού όπως οι σκηνοθέτες, Παντελής Βούλγαρης και Νίκος Περράκης, ο ζωγράφος Κυριάκος Κατζουράκης, ο κινηματογραφιστής, Δήμος Θέος και πολλοί άλλοι. Δεν μπορώ να πω ότι μας ένωσε ποτέ φιλία, αλλά αμοιβαία εκτίμηση. Κι αυτό διότι πριν προλάβουμε να εξελίξουμε τη σχέση μας σε φιλική ήρθε η Δικτατορία και μας... αποσυντόνισε. Διασκορπιστήκαμε σε διαφορετικά σημεία και ξανασυναντηθήκαμε πλέον στην Ελλάδα τα τέλη της δεκαετίας του '90.
Δεν μπορώ να πω ότι μας ένωσε ποτέ φιλία, αλλά αμοιβαία εκτίμησηΤότε συνειδητοποιήσαμε ότι μας ένωνε η... μνήμη μιας γενιάς. Με τον τόσο αδόκητο θάνατό του ένιωσα ότι ήταν χρέος μου να κάνω ένα αφιέρωμα στον σκηνοθέτη που χάραξε την ευαισθησία μιας ολόκληρης γενιάς. Και λαμβάνοντας ως αφορμή τη σημασία της σχέσης μεταξύ των τεχνών, ζήτησα από νέους καλλιτέχνες, πρώην φοιτητές μου στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών να δημιουργήσου έργα συνομιλώντας με τον φιλμικό κόσμο, τους μύθους και τα μοτίβα του αξέχαστου κινηματογραφιστή στην έκθεση που με τίτλο «Το μετέωρο βήμα των εικόνων» φιλοξενήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής το Μάιο και τον Ιούνιο του 2013».
Ανδρέας Σινάνος – Διευθυντής Φωτογραφίας
«Οτι και να πω όλα θα είναι κατώτερα ενός ανθρώπου όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος. Ηταν μεγάλη ευκαιρία για εμένα ως πρωτοετής φοιτητής στη Σχολή Σταυράκου να συμμετέχω ως εθελοντής βοηθός του Γιώργου Αρβανίτη στα γυρίσματα του «Θιάσου» λόγω της γνωριμίας μου με τον διευθυντή φωτογραφίας. Η συνέχεια με βρήκε πρώτο βοηθό του Αρβανίτη στον «Μέγα Αλέξανδρο», ενώ στη συνέχεια συνεργαστήκαμε στη διεύθυνση φωτογραφίας πολλών ταινιών του Αγγελόπουλου. Σαράντα χρόνια που τον έζησα, όλα ήταν μοναδικά με τον Αγγελόπουλο.
Ολα τα τολμούσε. Μετέδιδε τη δική του πίστη. Οσοι δούλευαν μαζί του ήταν η οικογένειά του
Η δυσκολία ήταν... το πιο δυνατό του σημείο. Οι άνθρωποι του χώρου, λόγου χάριν, απορούσαν πως γινόταν η «κίνηση travel» στην κινηματογραφική ορολογία, η κίνηση πάνω σε ράγες δηλαδή χωρίς να φαίνονται οι ράγες. Ολα τα τολμούσε. Μετέδιδε τη δική του πίστη. Οσοι δούλευαν μαζί του ήταν η οικογένειά του. Σαφώς καθόριζε τη μορφή της ταινίας του αλλά περίμενε το καλύτερο από τον καθένα - και το ενέπνεε. Ναί, ήμουν παρών στο τελευταίο γύρισμα. Δεν μπορώ να μιλήσω πολύ γι' αυτό. Μόνο να πω ότι ρίσκαρε τα πάντα, αψηφούσε τον κίνδυνο κι αυτό τον «έφαγε». Ηθελε να ξορκίσει το κακό. Κι αυτό τον βρήκε στη στροφή...»
Γιώργος Πάτσας, - Σκηνογράφος
«Γνωριστήκαμε μέσω μίας δημοσιογράφου, της Σούλας Αλεξανδροπούλου. Γίνεται η συνάντηση και ο Θόδωρος μού προτείνει να κάνω τα κοστούμια στον «Θίασο». Ως γνωστόν, o «Θίασος» γυρίστηκε μέσα στη χούντα. Που σημαίνει ότι, είχε ένα σενάριο πλασματικό, το οποίο είχε υποβληθεί στην Επιτροπή Λογοκρισίας και το αληθινό σενάριο, που ήταν γνωστό σε ελάχιστους, έμενε κρυφό. Ολη η προετοιμασία για τα κοστούμια έγινε στο γραφείο του, επί της οδού Αριστοτέλους - που ήταν γραφείο, αποθήκη, χώρος προετοιμασίας, τα πάντα. Εκεί ήρθαν τα συνεργεία για να ράψουν τα κοστούμια, εκεί έγιναν οι πρόβες στους ηθοποιούς. Η συμφωνία που είχαμε κάνει ήταν να μην ακολουθήσω στα γυρίσματα - ήθελα να είμαι στην Αθήνα, να μπορώ δουλεύω στο θέατρο. Μόνο στο Αγρίνιο ακολούθησα, στην Αιτωλοακαρνανία, και στη Θεσσαλία.
Στη συντροφιά πάντως, ήταν χαλαρός, γλυκύτατος, είχε χιούμορ... Ναι, τον Θόδωρο τον αγαπούσες...Ο «Θίασος» ήταν και η πρώτη ταινία μου. Και βέβαια, ουδείς -ούτε καν εμείς οι ίδιοι- μπορούσαμε να προβλέψουμε την επιτυχία και τη σημασία της ταινίας αυτής, που άλλαξε την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Πού να φανταστούμε ότι, μία ταινία χαμηλού προϋπολογισμού που γυριζόταν μέσα στο κρυφτό, μία στην ανατολή και μία στη δύση, θα είχε την εξέλιξη αυτή... Μετά τον Θίασο χαθήκαμε για λίγο, στην πορεία, όμως, ξαναβρεθήκαμε, κάναμε άλλες τρεις ταινίες. Οταν άρχιζαν τα γυρίσματα -και τα προβλήματα- γινόταν σκληρός. Αλλά, η φήμη του σκληρού βγήκε, επειδή, απλά έπρεπε να κάνει τη δουλειά του. Το σινεμά έχει μεγάλη ένταση. Στο θέατρο είσαι «προστατευμένος». Στο σινεμά, έχεις ένα πλήθος ανθρώπων και αστάθμητους παράγοντες που αδυνατείς να ελέγξεις: Από τον καιρό, μέχρι τους περίοικους, μέχρι την αστυνομία, μέχρι ό,τι... Στη συντροφιά πάντως, ήταν χαλαρός, γλυκύτατος, είχε χιούμορ... Ναι, τον Θόδωρο τον αγαπούσες... Ηταν μεγάλος σκηνοθέτης, είχε όραμα και η αξία του έργου θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου...»
Στράτος Τζώρτζογλου - Ηθοποιός
«Τον Ιανουάριο του 1988 που ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μου ζήτησε να παίξω στο «Μετέωρο Βήμα του Πελαργού» ήμουν 22 χρονών πρωτοετής φοιτητής της Δραματικής Σχολής του Κάρολου Κουν και έκανα τα γυρίσματα της «Φανέλας με το Νο 9» του Παντελή Βούλγαρη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ που για το πρώτο γύρισμα ο Αγγελόπουλος μου είχε δώσει ραντεβού 8 η ώρα το πρωί μιας Δευτέρας στα Γιάννενα κι εγώ το προηγούμενο βράδυ ολοκλήρωνα γύρισμα με τον Βούλγαρη στο Βόλο. Ηταν ένα βράδυ που χιόνιζε ακατάπαυστα και η εθνική οδός ήταν αποκλεισμένη.
Δεν ήταν ένας απλός κινηματογραφιστής. Ηταν μοναχός, ένας μύστης της τέχνηςΤι να κάνω; Επρεπε να βρεθώ στην ώρα μου. Θα το 'χα πάρει ποδαρόδρομο στη χειρότερη περίπτωση.Εκανα ωτο-στοπ ακούγοντας στο γουόκμαν «Το χαμόγελο της Τζοκόντας» μέσα στο τσουχτερό κρύο και 2 η ώρα το πρωί βρέθηκα να ταξιδεύω μ' έναν οδηγό νταλίκας (που φοβόμουν μη με ... βιάσει) “κόβοντας” δρόμο μέσα από κάτι βουνά. Επτάμιση η ώρα το πρωί ήμουν στο γύρισμα. Εκεί ο Αγγελόπουλος μου έδωσε μια μηχανή Honda, την οποία μάλιστα κράτησα ως αμοιβή για το γύρισμα. Δεν θα ξεχάσω τη φράση που μου είχε πει ο Θόδωρος όταν του είχα εκφράσει τη δυσκολία μου να οδηγώ σ' ένα στενό δρόμο δίπλα στον γκρεμό και να... κοιτάω πίσω - χωρίς στην πραγματικότητα να ξέρω καλά να οδηγώ. «Στον κινηματογράφο όλα γίνονται», μου είχε πει. Δεν θα ξεχάσω τα στρατηγικά χορογραφημένα πλάνα του και το πάθος για την τέχνη του. Δεν ήταν ένας απλός κινηματογραφιστής. Ηταν μοναχός, ένας μύστης της τέχνης. Οσοι έζησαν το ιερό πάθος του για το όνειρο ευτύχησαν στη ζωή τους».
Τάκης Γιαννόπουλος - Διευθυντής Μοντάζ
«Το μοντάζ είναι λίγο καλογερίστικη δουλειά. Είναι θέμα αντοχών αν μπορεί να συνηθίσει κανείς τις ατέλειωτες ώρες -δημιουργικής- μοναξιάς σ' ένα δωμάτιο αγκαλιά με το μόνιτορ. Πρέπει να σου αρέσει πολύ, να το «γουστάρεις». Είναι δουλειά λίγο... γκομενική. Κι ο Αγγελόπουλος, αν μη τι άλλο, είχε αυτή τη σχέση με το μοντάζ και κατ' επέκταση όλη τη δουλειά του. Παρ' ότι το 1986 που έφτιαχνε την ταινία ο Θόδωρος Αγγελόπουλος είχε τρεις μικρές κόρες, πρέπει να πω ότι ήταν από τους ελάχιστους σκηνοθέτες που έχω συνεργαστεί ο οποίος ήταν μαζί μου και με τον βοηθό 12 έως 14 ώρες συνεχόμενες στο δωμάτιο του μοντάζ επί επταήμερο και ακόμα περισσότερο... Δεν «το κούναγε» καθόλου.
Ηταν εραστής του μοντάζ και της τέχνης του κινηματογράφου. Και έδινε απίστευτη προσοχή στην λεπτομέρειαΗταν εραστής του μοντάζ και της τέχνης του κινηματογράφου. Και έδινε απίστευτη προσοχή στην λεπτομέρεια. Δεν θα ξεχάσω που είχαμε ένα γύρισμα στη λίμνη Υλίκη με τη συμμετοχή αμέτρητων ηθοποιών, κομπάρσων και τεχνικών. Οταν, στην Αθήνα πια, είδε το πλάνο και συνειδητοποίησε ότι ο ήχος δεν ήταν αυτός που περίμενε δεν το σκέφτηκε καθόλου. Αποφάσισε να ξαναγίνει κανονικότατα το γύρισμα με όλους τους ανθρώπους που συμμετείχαν ξανά από την αρχή. Αυτός ήταν ο Θόδωρος. Ακόμα και για ένα δευτερευούσης σημασίας θέμα, όπως ο ήχος (και όχι η εικόνα) δεν δίσταζε να τα στήσει όλα απ' την αρχή. Ο Αγγελόπουλος είχε υπογράψει συμφωνία με το γάλλο παραγωγό του «Μελισσοκόμου», η ταινία να μην ξεπερνά τις 2 ώρες. Είχαμε τελειώσει το πρώτο cut και η ταινία διαρκούσε τρεις παρά τέταρτο. Αρχισε, έτσι, η «μάχη» του Θόδωρου με το υλικό του. Ηταν σχεδόν δυστυχισμένος διότι «πλήγωνε» τα πλάνα του για να «σφίξει» η ταινία. Κι αυτό ήταν δύσκολο σε πλάνα – secans, πλάνο, δηλαδή, και σκηνή όπως ήταν όλα τα πλάνα του Αγγελόπουλου...»
Ο Ανδρέας Σινάνος σε γύρισμα με τον Theo
Εύα Κοταμανίδου
Γιάννης Ψυχοπαίδης
Ο Στράτος Τζώρτζογλου σε «Αγγελοπουλικό» γύρισμα
Η Κατερίνα Αγγελοπούλου
Ο Γιώργος Πάτσας
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Στράτος Τζώρτζογλου: Μου έλεγαν, "θα μου κάτσεις, αλλιώς δεν έχει δουλειά - Με μερικά τηλέφωνα μπορεί να μην ξαναβρείς" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/767x430/cu442x532/0,26,442,274/crop/both/50/50feee6961134e1c8e29dac43de87660.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Βουλή: Δείτε live τη συζήτηση για τον Προϋπολογισμό - Το βράδυ η ψηφοφορία [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,23,608,364/crop/both/58/58cee2d8f6674fd5a23eaf238fc3f892.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σοκ στη Φωκίδα: Άνδρας κάηκε ζωντανός στο ΙΧ του και την ίδια ώρα το σπίτι του τυλίχθηκε στις φλόγες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/d2/d26c0e0c90874084beccde44341fd0a5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Στην Εισαγγελία Πειραιά ο Έλληνας "Εσκομπάρ" και οι 4 συλληφθέντες για το φορτίο κοκαΐνης [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,82,608,323/crop/both/ad/adf1504939af418a82dd1ba610adbad2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Tρέιλερ για το μεγάλο φινάλε του "Stranger Things": "Ήρθε η ώρα για έναν νέο κόσμο" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x377/0,21,608,362/crop/both/d9/d92b961c7157442ab01e2dc10c35ac96.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Νατάσσα Μποφίλιου: "Ας αφήσουμε τα τραγούδια και τη μουσική να μιλήσουν γιατί μιλούν καλύτερα" [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/bb/bb776086b22c4fe4901a47651e08eaeb.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Εκεί όπου η παράδοση λάμπει: Ανακαλύπτοντας την αργυροτεχνία των Ιωαννίνων σε ένα μουσείο κόσμημα [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,31,608,372/crop/both/26/262ab2e4168b4c5388b87e6bdd0993ea.jpg?quality=60&404=default&v=2)
