Το 1990 είναι ένα σίγουρο ορόσημο για το «άνοιγμα» της Ελλάδας προς το διάσημο τέκνο της, τον Ελ Γκρέκο. Από εκείνη τη χρονιά που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης μια από τις πρώτες μεγάλες εκθέσεις που έγιναν ποτέ στην Ελλάδα για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο με τίτλο «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο Κρης» σε επιμέλεια του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκου Χατζηνικολάου, η χώρα μας μοιάζει να … ξύπνησε ως προς τη σχέση της με τον καλλιτέχνη – φαινόμενο της εποχής. Όχι πως είναι εύκολο να αποκτηθεί δημιουργία του καλλιτέχνη, ή να πραγματοποιηθεί έκθεση με έργα του δεδομένου του ότι τα ποσά που δημοπρατείται ή ασφαλίζεται για να ταξιδέψει ένας Ελ Γκρέκο είναι κάτι παραπάνω από αστρονομικά. Ωστόσο, με τη σθεναρή υποστήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όπως του ζεύγους Θόδωρου και Γιάννας Αγγελοπούλου (στην απόκτηση της «Βάπτισης του Χριστού» το 2004 από δημοπρασία των Christie’s) ή του Ιδρύματος Ωνάση (στην απόκτηση της «Στέψης της Θεοτόκου» το 2008), ή ακόμα και πρωθυπουργική επιμονή (όπως του, κρητικής καταγωγής, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1990 για το «Τοπίο του ΄Ορους Σινά»), η Ελλάδα πλούτισε από τότε μέχρι σήμερα τις συλλογές της με σημαντικούς πίνακες.
Και είναι η «Στέψη της Θεοτόκου» (1570) από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» αλλά και οι πίνακες «Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία» και «Η Προσκύνηση των Μάγων» (1560-67), από τη Βυζαντινή Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη που θα ταξιδέψουν στη μεγαλύτερη έκθεση για τον Ελ Γκρέκο η οποία έχει πραγματοποιηθεί ποτέ και λαμβάνει χώρα στο Τολέδο της Ισπανίας. Ο λόγος για την έκθεση με τίτλο «Ο Έλληνας του Τολέδο» («The Greek of Toledo»), που πραγματοποιείται στο Μουσείο Santa Cruz από 14 Μαρτίου έως 14 Ιουνίου 2014.
«Βλέπω να κυκλοφορεί μια γκρίνια στο Διαδίκτυο ότι η Ελλάδα δεν θα οργανώνει εκδηλώσεις για να τιμήσει το μεγάλο της τέκνο. Προσωπικά δεν τη συμμερίζομαι», λέει στο TheTOC η μελετήτρια του έργου του, Μαρία Βασιλάκη
Η χώρα που γέννησε τον El Greco διαθέτει σήμερα περίπου 9 έργα του
Σήμερα, η χώρα που γέννησε τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο να διαθέτει σε Μουσεία ή ιδιωτικές συλλογές περίπου 9 έργα του. Φτάνουν αυτά για να γιορταστεί το έτος Ελ Γκρέκο όπως ανακηρύχθηκε το 2014 σε Ελλάδα και Ισπανία με αφορμή τη συμπλήρωση 400 χρόνων από το θάνατο του καλλιτέχνη στις 7 Απριλίου του 1614; Και εν τέλει, θα τιμήσει η χώρα μας τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο όπως αξίζει σε έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς της παγκόσμιας τέχνης;
Αν και λίγο αργά, η Ελλάδα είναι παρούσα
«Τελευταία βλέπω να κυκλοφορεί μια γκρίνια στο Διαδίκτυο ότι η Ελλάδα δεν θα οργανώνει εκδηλώσεις για να τιμήσει το μεγάλο της τέκνο. Προσωπικά, όμως, δεν τη συμμερίζομαι», λέει στο «The Toc» η Καθηγήτρια Βυζαντινής Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, που έχει μελετήσει το έργο του Θεοτοκόπουλου και είναι επιμελήτρια των εκθέσεών του, Μαρία Βασιλάκη. «Η Ελλάδα είναι αλήθεια ότι … αργεί λίγο, διοργανώνει, όμως, πολύ ενδιαφέρουσες εκθέσεις για τον Ελ Γκρέκο, τις περισσότερες τον Νοέμβριο του 2014. Σίγουρα η Ισπανία παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στις εκδηλώσεις για να τιμηθεί ο Ελ Γκρέκο (με κύριους άξονες το Τολέδο όπου και πέθανε και τη Μαδρίτη όπου βρίσκεται το Μουσείο του Πράδο που έχει στην κατοχή του σημαντικά έργα του). Αρκεί να σημειώσω ότι οι Ισπανοί έχουν δημιουργήσει εδώ και τέσσερα χρόνια “΄Ιδρυμα Ελ Γκρέκο” όπου ειδικοί “Γκρεκολόγοι” ασχολούνται με τη διοργάνωση των εκδηλώσεων του 2014 προς τιμή του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Και η Ελλάδα, όμως, θα παίξει σημαντικό ρόλο με εκθέσεις και συνέδρια αξιοποιώντας τους πίνακες που έχει στην κατοχή της αλλά και με “δάνεια” από το εξωτερικό», λέει η ίδια. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό παίζει η εξασφάλιση 1,5 εκατομμυρίων ευρώ από το ΕΣΠΑ από τη χώρα μας χάρη στην κινητοποίηση της γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη.
Πρώτη έκθεση για τον Greco στην Ελλάδα τον Ιούνιο από το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
Κι ενώ το Τολέδο και η Μαδρίτη έχουν πάρει το προβάδισμα με εκθέσεις ήδη από το Μάρτιο του 2014, στην Ελλάδα πρώτο θα ξεκινήσει το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης με την έκθεση «Ο Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης» τον Ιούνιο του 2014. Εκεί θα παρουσιαστεί, μεταξύ άλλων, ο πίνακας «Τοπίο του ΄Ορους Σινά» που αποκτήθηκε το 1990 με προσωπικό ενδιαφέρον του τότε Πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αλλά και η «Βάπτιση του Χριστού» που αγοράστηκε σε δημοπρασία το 2004 έναντι 1.200.000 λίρες Αγγλίας με μεγάλη χρηματική υποστήριξη από το ζεύγος Αγγελόπουλου. Τα υπόλοιπα έργα της έκθεσης θα μεταφερθούν κυρίως από την Ιταλία, ενώ το Νοέμβριο η έκθεση θα μεταφερθεί στο Μουσείο Μπενάκη (κτήριο Πειραιώς). Στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου (Κουμπάρη) θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο του 2014 η έκθεση «Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο» που θα φωτίσει την ισπανική περίοδο της δημιουργίας και της πνευματικής ζωής του καλλιτέχνη. «Ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, ΄Αγγελος Δεληβορριάς, εδώ και χρόνια έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στο να μην περάσει απαρατήρητη αυτή η επέτειος», λέει η κυρία Βασιλάκη.
Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας διοργανώνεται το Νοέμβριο του 2014 η έκθεση «Τέχνη και κοινωνία στην Κρήτη τα χρόνια του Θεοτοκόπουλου» έχοντας επικεντρωθεί στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, επίσης, διοργανώνεται η έκθεση «Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος» που επικεντρώνει στο σημαντικό γεγονός της εποχής (που απέτρεψε τον αναδυόμενο οθωμανικό κίνδυνο) και τον Ελ Γκρέκο.
«Φτάνει να γίνει μια έκθεση έργων του για να σχηματιστούν ατέλειωτες ουρές στα μεγαλύτερα Μουσεία του κόσμου. Για μένα υπήρξε ο πρώτος Ευρωπαίος ζωγράφος προτού υπάρξει καν η Ευρώπη..»
Η Εθνική Πινακοθήκη αποφάσισε να συμμετάσχει τελευταία στιγμή
Κι ενώ οι συζητήσεις και οι ζυμώσεις για το τι θα συμπεριλαμβάνουν ακριβώς αυτές οι εκθέσεις συνεχίζεται, η Εθνική Πινακοθήκη που έχει στην κατοχή της τα έργα «Συναυλία των Αγγέλων» και «Απόστολος Πέτρος» της ισπανικής περιόδου και «Η ταφή του Χριστού» της βενετσιάνικης περιόδου έμεινε πίσω λόγω ανακαίνισης, αλλά αποφάσισε να συμμετάσχει με μια έκθεση στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο ΄Αλσος Στρατού στο Γουδί. Ο λόγος για την παρουσίαση με τίτλο «Ψηφιακή έκθεση μνημειακών έργων του Ελ Γκρέκο» όπου θα παρουσιαστούν σε ψηφιακές αναπαραγωγές μερικά από τα σημαντικότερα έργα του Θεοτοκόπουλου που βρίσκονται στα μεγαλύτερα Μουσεία του κόσμου προβάλλοντας λεπτομέρειές τους. Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, τέλος, παρουσιάζει την πιο σύγχρονη εκδοχή, την επίδραση του Θεοτοκόπουλου στους ΄Ελληνες καλλιτέχνες του 20ου αιώνα μέσα από σχέδια των Κόντογλου, Γκίκα και άλλων με τίτλο «Γκρεκομάνια».
΄Εργα του El Greco στην Ελλάδα, αμφισβητούμενα και μη
Στον κατάλογο των έργων του Ελ Γκρέκο που έχει στην κατοχή της η χώρα μας προστίθεται και το «Πάθος του Χριστού» της συλλογής Βελιμέζη για το οποίο, όμως, είχαν γίνει κάποιες συζητήσεις σχετικά με τη γνησιότητα της υπογραφής του. Τέλος, το, κυπριακής έδρας, ΄Ιδρυμα Λεβέντη απέκτησε το έργο «Ο ΄Αγιος Φραγκίσκος προσεύχεται» το 2012. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πινακοθήκη του Ιδρύματος Λεβέντη εγκαινιάστηκε στη Λευκωσία τον Μάρτιο του 2014.
Τι είναι αυτό, άραγε, που κάνει τον Ελ Γκρέκο τόσο πολύτιμο, με αποτέλεσμα όταν βγαίνουν έργα του σε δημοπρασίες να γίνονται ανάρπαστα; «Το ότι είναι, αυτό που λέμε, “σίγουρη επένδυση”. To ότι φτάνει να γίνει μια έκθεση έργων του για να σχηματιστούν ατέλειωτες ουρές σε μερικά από τα μεγαλύτερα Μουσεία του κόσμου», μας λέει η κυρία Βασιλάκη. «Για μένα υπήρξε ο πρώτος Ευρωπαίος ζωγράφος προτού υπάρξει καν η Ευρώπη..»
Το "Τοπίο του ΄Ορους Σινά" (Ιστορικό Μουσείο Κρήτης). Αποκτήθηκε το 1990 από το με προσωπικό ενδιαφέρον του τότε πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
«Η Συναυλία των Αγγέλων», απόκτημα της Εθνικής Πινακοθήκης.
«Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία» που έχει στην κατοχή του το Μουσείο Μπενάκη.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Tρέιλερ για το μεγάλο φινάλε του "Stranger Things": "Ήρθε η ώρα για έναν νέο κόσμο" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x377/0,21,608,362/crop/both/d9/d92b961c7157442ab01e2dc10c35ac96.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λεωφορείο του ΟΑΣΑ κάνει δρομολόγιο με ανοικτή πόρτα και σπασμένα τζάμια [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,35,608,376/crop/both/bf/bf260ae04ec34bf8a26477a72776ca38.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η στιγμή που οι Ουκρανοί χτυπούν ρωσικό υποβρύχιο τύπου Kilo στο Νοβοροσίσκ [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x307/30,0,577,307/crop/both/12/125c0a5911054636bd396f8951b2648b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γιάννης Σμαραγδής: Δέχθηκα απειλές θανάτου για να μη γυρίσω τον "Καποδίστρια" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x402/0,3,608,344/crop/both/04/046d80a9ed5240d9b689371a2f1ebe79.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Παραλίγο τραγωδία στη Λευκάδα: Τρίχρονο αγοράκι έπεσε μέσα σε βόθρο - Καρέ καρέ η διάσωσή του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu546x325/0,9,546,315/crop/both/06/0653c00623174051b669a1eb2dee1979.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η Ελλάδα απέκτησε 13 μικροδορυφόρους - Ανάρτηση Μητσοτάκη στο TikTok με πυραύλους [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu488x311/2,28,488,301/crop/both/fe/fee992e6caaf47f7b4f496f9ec7285ef.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συζήτηση Μητσοτάκη - Χίσλοπ: "Τα Γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστρέψουν - Πολύπλοκο το ζήτημα" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,63,608,404/crop/both/47/4725a282dde5436babac73240ca9bd4e.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![24ωρη αστυνομική φρουρά στο δικηγορικό γραφείο του Γρηγόρη Δημητριάδη στα Ιωάννινα [έγγραφο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/5b/5b9f2e34b10c453e89282c326fb010b0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
