Ο Γ. Βαρελάς στο TOC: Λείπει πολιτικός σχεδιασμός που θα μας στηρίξει

Είναι από τις περιπτώσεις των εικαστικών καλλιτεχνών - οι οποίοι μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού - που μπορεί να καυχηθεί ότι κάνει καριέρα εκτός συνόρων. Λίγες μέρες προτού βρεθεί στη Νέα Υόρκη για το άνοιγμα της νέας του ατομικής έκθεσης εκεί, σε έναν νέο χώρο με πολύ ενδιαφέρον concept, το tennis elbow, ο 42χρονος Γιάννης Βαρελάς - που ζει και εργάζεται μεταξύ Βιέννης και Λος Άντζελες - παραχώρησε στο TheTOC συνέντευξη με αφορμή την ατομική του έκθεση με τίτλο Anima I που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (κτήριο οδού Πειραιώς), μια έκθεση η οποία διερευνά τις πολλαπλές εικόνες του εαυτού, διαμέσου μύθων και μεταμορφώσεων, οραμάτων και φαντασμάτων. Στο πλαίσιο της έκθεσης, μια συμπαραγωγή με το Ίδρυμα Ωνάση, (σε επιμέλεια Πολύνας Κοσμαδάκη και Γιώργου Τζιρτζιλάκη), ο καλλιτέχνης επιλέγει για μοντέλα φίλους και γείτονες από τον περίγυρο, τους απεκδύει και τους ενδύει ειδικά για να τους φωτογραφίσει στο ιδιαίτερα διαμορφωμένο περιβάλλον του εργαστηρίου του, συμπεριλαμβάνοντας αντικείμενα καθημερινής χρήσης από τις Ιστορικές Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη.

- Τι ακριβώς περιλαμβάνει η ατομική σας έκθεση με τον τίτλο ANIMA I στο Μουσείο Μπενάκη;

H έκθεση Αnima I περιλαμβάνει μια σειρά ζωγραφικών έργων, αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, γλυπτικές και οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις και παραφερνάλια που χρησιμοποιήθηκαν στην διαδικασία της παράγωγης των έργων. Όλα αυτά λειτουργούν σαν μια επαναφορά, μια αναδιάταξη όλων εκείνων των πραγμάτων που συνέβαλαν στην δημιουργία της έκθεσης Anima I. Σκοπός μου είναι να προσεγγίσω τη φαντασιακή διάσταση του σώματος, το εσωτερικό γινόμενο των όρων της προσωπικής αφήγησης των ανθρώπων. Αυτό το πολλαπλάσιο των βαθύτερων και κρυφών μας αφηγήσεων που γιγαντώνει την φαντασιακή μας ταυτότητα, μεγεθύνει την φανταστική εικόνα του σώματος μας και καθορίζει αυτό που θα θέλαμε για εμάς τους ίδιους.

- Με τι κριτήριο επιλέξατε τα μοντέλα σας;

Τα μοντέλα που έχω επιλέξει είναι κυρίως φίλοι και γνωστοί οι οποίοι δέχτηκαν να συμμετέχουν στις performances της παραγωγής των έργων.

- Με τι κριτήρια επιλέξατε αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη;

Στην έκθεση Anima I εκτίθενται μεταξύ άλλων και αντικείμενα από τη Συλλογή Ελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη. Ως επί το πλείστον πρόκειται για χρηστικά αντικείμενα μεταβυζαντινής και νεοελληνικής τέχνης όπως πιθάρια, κανάτες, στάμνες, πιάτα και άλλα κεραμικά, καθώς και υφαντά. Τα αντικείμενα αυτά τα επέλεξα ακριβώς για αυτήν τη χρηστική τους διαστάση. Στο project αυτό, με ενδιαφέρει η έννοια της χρήσης και της σύνδεσης που έχουμε μέσω αυτής με διαφορά αντικείμενα καθημερινά, πολλές φορές ασήμαντα, που όμως για εμάς ή τους ανθρώπους που τα χρησιμοποίησαν κάποτε διαμορφώθηκε μια ιδιαίτερη και καθ’ όλα σημαντική σχέση. Μπορεί να πει κανείς πως κάπως έτσι τα απλά καθημερινά αντικείμενα συμπεριλαμβάνονται στη συνάρτηση που καθορίζει το ποιοι είμαστε και πως καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας. Έτσι, το κάθε αντικείμενο μπορεί να μεταπηδήσει από την αντικειμενική του διαστάση σε ένα σημαίνοντα υποκειμενικό προσδιορισμό και να γίνει μέρος της ταυτότητας ενός ανθρώπου.

- Τι ακριβώς σημαίνει ANIMA I και με ποιο σκεπτικό επιλέξατε να τιτλοδοτήσετε την έκθεσή σας με αυτή τη λέξη;

Anima και Animus, είναι οι βασικοί δύο ορισμοί που περιγράφουν τα ανθρωπομορφικά αρχέτυπα στην αναλυτική ψυχολογία του Carl Jung, ως μέρος της θεωρίας του για το συλλογικό ασυνείδητο. Το Anima αφορά την γυναικεία φύση η οποία καθοδηγεί και σχηματοποιεί τις προβολές του ανδρικού φύλου στον εξωτερικό κόσμο και αντίστοιχα το Αnimus αφορά την ανδρική φύση που καθοδηγεί και σχηματοποιεί τις προβολές του γυναικείου φύλου στον εξωτερικό κόσμο. Στην έκθεση Anima I, με ενδιαφέρει να παρακολουθήσω την φαντασιακή διάσταση της ταυτότητας των ανθρώπων. Δεν θα μπορούσα να μην συμπεριλάβω τη δομική αρχετυπική φύση του υποκειμένου, όπως αυτή προκύπτει από την εδραιωμένη αντίληψη της ψυχολογίας όλων μας. Η σχέση με το σώμα μας και η δυναμική της σχέσης αυτής δεν είναι βασισμένη μόνο στην εικόνα του, έχει να κάνει και με το μύχιο και εσώτερο φαντασιακό επίπεδο της συνείδησης μας.

- Σ' αυτό τον κύκλο έργων, ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν εντονότερα και γιατί;

Μερικά από τα θέματα που με απασχολούν σε αυτόν τον κύκλο έργων, είναι η φαντασιακή διάσταση της ταυτότητας μας, όπως αυτή εννοείται έκτος της κοινωνικής διάστασης, άλλα μάλλον στις πιο προσωπικές του ενδοσκοπήσεις. Αυτή η φανταστική ταυτότητα του καθενός μπορεί να αφορά την σεξουαλικότητα του, την προσωπική του κατάσταση, τη θέση και τον έλεγχο που νομίζει ότι έχει. Όλα αυτά βεβαια αποδίδονται ως εντυπώσεις, παραμορφώσεις άλλα και λεπτομέρειες ενός συμβολικού συστήματος, το οποίο προσπαθώ να φτιάξω μέσα από αυτή την σειρά έργων.

- Πως οργανώθηκαν τα έργα στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς;

Η έκθεση της οδού Πειραιώς, έχει μια λογική παραθετική. Μπαίνοντας κάνεις στο χώρο που φιλοξενείται η έκθεση Anima I, έκτος από τα ζωγραφικά έργα θα συναντήσει διαφορές εγκαταστάσεις, κεραμικά, ένα γλυπτό από μπρούντζο και διαφορές άλλες γλυπτικες κατασκευές καθώς και ι βιτρίνες που περιέχουν αντικείμενα από την μόνιμη συλλογή Ελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη, λοιπά παραφερνάλια και αρχειακό υλικό. Στον χώρο υπάρχει και μια μεγάλη βίντεο εγκατάσταση η οποία δείχνει τις performances που γίνονταν στο στούντιο όλο αυτό τον καιρό. Όλα αυτά είναι προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να δημιουργηθούν τα ζωγραφικά έργα, το τελικό αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς. Αυτό που θέλουμε να δείξουμε, εγώ και οι επιμελητές της έκθεσης, Πολύνα Κοσμαδάκη και Γιώργος Τζιρτζιλάκης, είναι η διαδικασία μέσα από την οποία προκύπτει το Anima I, ο τρόπος δηλαδή που δούλεψα, συγκέντρωσα το υλικό και οργανώθηκε η παραγωγή των έργων.

- «Είναι ένας διεθνής Ελληνας καλλιτέχνης», ειπώθηκε για εσάς στη συνέντευξη τύπου της παρουσίασης της έκθεσης. Το αποδέχεστε; Αν ναι, πόσο δύσκολο είναι να αποκτήσει αναγνωρισιμότητα ένας (΄Ελληνας) καλλιτέχνης εκτός συνόρων;

Φαντάζομαι ότι ο όρος “διεθνής καλλιτέχνης” αφορά το γεγονός ότι δείχνω τη δουλειά μου στο εξωτερικό. Με αυτή την έννοια ισχύει καθότι ζω και εργάζομαι εκτός Ελλάδας εδώ και περίπου είκοσι χρόνια. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, είναι όντως δύσκολο για έναν Έλληνα καλλιτέχνη να αποκτήσει αναγνωρισιμότητα εκτός συνόρων συγκριτικά με καλλιτέχνες προερχόμενους από άλλες ας πούμε, ευρωπαϊκές χώρες. Το βασικό πρόβλημα είναι πως δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει ολοκληρωμένος πολιτικός σχεδιασμός προκειμένου να υποστηρίξει την σύγχρονη εγχώρια πολιτισμική παραγωγή διεθνώς.

- Που προτιμάτε να βρίσκεστε και να εργάζεστε; Στο Λος ΄Αντζελες, στη Βιέννη στην Αθήνα, ή αλλού;

Πρόκειται για τρεις τελείως διαφορετικές μεταξύ τους πόλεις, η κάθε μια έχει τις χάρες και τις δυσκολίες της. Μεταφέροντας το εργαστήριο μου στο Λος Άντζελες, δεν δουλεύω πια τόσο πολύ στη Βιέννη αν και είναι μια πόλη που έχει επηρεάσει πολύ την δουλειά μου. Το ίδιο συμβαίνει και με το Λος Άντζελες, μια πόλη με καλό καιρό που είναι συνεχώς φωτεινή. Επίσης πρόκειται για ένα μέρος με πολύ διαφορετική κλίμακα από αυτό που έχουμε συνηθίσει στην Ευρώπη, υπάρχει άπλα, οι αποστάσεις είναι τεράστιες, και αυτό μεταφέρεται και στους χώρους εργασίας. Το εργαστήριο μου στο Λος Άντζελες είναι ένα πρώην εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου. Κατά συνέπεια οι χώροι είναι μεγάλοι και βοηθούν πολύ το να δουλεύει κανείς έργα μεγάλων διαστάσεων. Όσον αφορά την Αθήνα, προφανώς πρόκειται για τη γενέτειρα μου και μου αρέσει ιδιαίτερα να ζω και να εργάζομαι εδώ, αν και σπάνια μπορώ να μείνω πάνω από δύο μήνες.

- Βλέπετε ευοίωνα σημάδια σε σχέση με το μέλλον της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα;

Σαφώς, η Αθήνα διανύει μια περίοδο μεγάλης ανάτασης και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο για το μέλλον. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει πολλοί ενδιαφέροντες χώροι που έχουν προστεθεί στην εικαστική σκηνή, έχουν αυξηθεί οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες και αυτό ίσως δώσει μια περαιτέρω ώθηση στην εγχώρια καλλιτεχνική παραγωγή, η σύγχρονη τέχνη της Αθήνας πλέον απασχολεί τη διεθνή σκηνή και τον τύπο, το μόνο που μένει είναι να οργανωθεί και η πολιτεία έτσι ώστε να υποστηριχτούν θεσμικά και στο σύνολο τους, όλες αυτές οι πρωτοβουλίες.

- Ποιο είναι το επόμενο project που σας απασχολεί;

Σε λίγες μέρες θα βρίσκομαι στη Νέα Υόρκη για το άνοιγμα της νέας μου ατομικής έκθεσης εκεί, σε έναν νέο χώρο με πολύ ενδιαφέρον concept, το tennis elbow. Από εκεί θα πάω στη Λισαβόνα για να συμμετέχω στο πρότζεκτ Grotto που επιμελείται ο καλλιτέχνης Hugo Canoilas στην γκαλερί Quadrado Azul, επιστρέφω για λίγες μέρες στην Αθήνα για την παρουσίαση του καταλόγου της έκθεσης Anima I και μετά Λος Άντζελες για τους επόμενους μήνες.

Λίγα λόγια για τον Γιάννη Βαρελά

Ο Γιάννης Βαρελάς (Ελλάδα, γ. 1977) ζει και εργάζεται μεταξύ Βιέννης και Λος Άντζελες. Αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (BFA) και από το Royal College of Art του Λονδίνου (MFA).

Ατομικές εκθέσεις (επιλογή): “Our House”, Galerie Forsblom, Στοκχόλμη (2018); “The Pomegranate Circus / Under The Chair”, Galerie Forsblom, Ελσίνκι (2017); “Monster”, Onassis Cultural Center, Αθήνα (2017); “A Duck and a Crutch”, Galerie Krinzinger, Βιέννη (2016); “Common People”, James Fuentes LLC, Νέα Υόρκη (2016); “New Flags for A New Country / Destroying Elvis”, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Αθήνα (2016); “New Flags for a New Country”, The Breeder Gallery, Αθήνα(2015); “Sleep My Little Sheep Sleep”, Contemporary Arts Center of Cincinnati, ΗΠΑ (2012); “Brown Box and the Broken Theater”, Galerie Krinzinger, Βιέννη (2012).

Ομαδικές εκθέσεις (επιλογή): “Ametria”, βασισμένο σε μια ιδέα του Roberto Cuoghi, διοργάνωση του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2015); “Paper – works from the Saatchi Collection”, Saatchi Gallery, Λονδίνο (2013); “Hell As Pavillion”, σε επιμέλεια της Νάντιας Αργυροπούλου, Palais de Tokyo, Παρίσι (2013); “Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2011”, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα (2011); “Skin Fruit: Selections from The Dakis Joannou Collection”, σε επιμέλεια του Jeff Koons, New Museum, Νέα Υόρκη (2010); “Lebt und arbeitet in Wien III: Stars in a Plastic Bag”, σε επιμέλεια των Ξένια Καλπακτσόγλου, Raphaela Platow, Olga Sviblova και Angela Stief Kunsthalle Wien (2010); New Orleans Biennial Prospect 1, σε επιμέλεια του Dan Cameron, Νέα Ορλεάνη (2008); “Destroy Athens”, 1η Μπιενάλε της Αθήνας, σε επιμέλεια των Ξένια Καλπακτσόγλου, Poka Yio και Αυγουστίνο Ζενάκο, Αθήνα (2007)

Info:

Γιάννης Βαρελάς

Αnima I Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138

Εγκαίνια: Τετάρτη, 11 Σεπτεμβρίου 2019, ώρα 20:00

Διάρκεια έως 17 Νοεμβρίου 2019

www.benaki.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr