P. Leigh Fermor: Ανοίγει το σπίτι που έριξε άγκυρα ο μεγάλος ταξιδευτής

Σ' ένα βράχο πάνω απ' τη θάλασσα, καλά κρυμμένο από το δημόσιο δρόμο, κτισμένο σε μια φύση θεϊκή, τριγυρισμένο από τις ελιές και τα κυπαρίσσια της Μάνης και με τη θέα της θάλασσας να του ανοίγει απέραντους ορίζοντες στον κόσμο, είναι χτισμένο το σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor στην Καρδαμύλη.

Πόσο μπορεί να συνδεθεί με έναν τόπο κι ένα σπίτι ο άνθρωπος που περπάτησε από τη Ολλανδία ως την Κωνσταντινούπολη (1933 - 1935), κολύμπησε τον Ελλήσποντο (1984) και χαρακτηρίστηκε ως ο μεγαλύτερος βρετανός ταξιδιωτικός λογοτέχνης του 20ου αιώνα;

Κι όμως, η σύζευξη αυτού του ανήσυχου πνεύματος με την ελληνική γη δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερη έκφραση από το σπίτι της Καρδαμύλης στο οποίο εκείνος αποφάσισε να ρίξει «άγκυρα». Το σπίτι του, διάσημου ανά τον κόσμο, συγγραφέα που τόσο συνδέθηκε κι αγάπησε την Ελλάδα θεωρήθηκε από πολλούς ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδας. Εκεί φιλοξενήθηκαν μερικές από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της πνευματικής ζωής του 20ου αιώνα, φίλοι του Πάντι (όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά) και της συζύγου του. Κι όταν οι φίλοι του εκείνοι τους ρωτούσαν ποιος το έχτισε, ο μεγάλος λογοτέχνης και ταξιδευτής απαντούσε πως μαζί με τη σύζυγό του, Τζόαν, οι δυο τους έχτισαν κάθε του πέτρα.

Η αλήθεια είναι πως σε μια σκηνή δίπλα στο γιαπί, εκεί στα μέσα της δεκαετίας του '60, ο Patrick κι η Joan Leigh Fermor παρακολουθούσαν καθημερινά το χτίσιμό του. Κι ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '80 τους απασχολούσε η τύχη του σπιτιού όταν εκείνοι θα έφευγαν. Τελικά το σπίτι προσφέρθηκε το 1996 στο Μουσείο Μπενάκη για να διατηρηθεί όπως είναι και να γίνει ένα κατάλυμα όπου ένας ποιητής ή ένας καλλιτέχνης θα μπορεί να περάσει ένα διάστημα στην ηρεμία της Καρδαμύλης συνεχίζοντας την έρευνα και το έργο του.

Κι ήταν η περασμένη Παρασκευή 18 Οκτωβρίου που ανακοινώθηκε κι επισήμως σε δημοσιογραφική αποστολή στην Καρδαμύλη ότι η οικία του Patrick και της Joan Leigh Fermor ανακαινίσθηκε χάρη στη γενναιόδωρη υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και πολλών ακόμα ένθερμων υποστηρικτών του εγχειρήματος κι ανοίγει τις πύλες της στον κόσμο.

Από εδώ και στο εξής, λοιπόν, η οικία Patrick & Joan Leigh Fermor θα λειτουργεί ως χώρος φιλοξενίας σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών, ως κέντρο εκπαιδευτικού χαρακτήρα με τη συνεργασία διεθνών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, προβάλλοντας την χώρα μας μέσα από τον καινούργιο πολιτιστικό θεσμό και συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της Καρδαμύλης και της ευρύτερης περιοχής της Μάνης.

Προβλέπονται δύο περίοδοι φιλοξενίας ανά έτος, ένα το φθινόπωρο με διάρκεια 1, 5 μήνα και ένα την άνοιξη διάρκειας 2.5 μηνών και οι πέντε κρεβατοκάμαρες με τις σύγχρονες ανέσεις, καθιστικό και χώρο εργασίας, μπορούν να προσφέρουν στους επισκέπτες τους αξέχαστη παραμονή. Η εταιρεία Aria Hotels, έχει αναλάβει την ενοικίαση του σπιτιού για τους καλοκαιρινούς μήνες.

Κάπως έτσι έγινε πραγματικότητα το προσωπικό όραμα του αλησμόνητου Αγγελου Δεληβορριά, του εμπνευσμένου διευθυντή του Μουσείου. «Εδώ ζούσε με τη γυναίκα του, εδώ έγραφε κι είχε τους φίλους του, εδώ τον έχρισε καθαρόαιμο ΄Ελληνα η κοινή συνείδηση», έχει πει ο ΄Αγγελος Δεληβορριάς. «Η αναπάντεχη δωρεά του Paddy και της Joan, του κυρ Μιχάλη όπως τον προσφωνούσαν οι συγχωριανοί του στην Καρδαμύλη, προκαλεί εύλογα την ανακουφιστική εκείνη αίσθηση που μας πλημμυρίζει όποτε πραγματώνονται κάποιες από τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας...», έγραφε ο ΄Αγγελος Δεληβορριάς.

«Αυτό που βλέπουμε σήμερα εδώ είναι έργο πολλών ανθρώπων που δούλεψαν με επαγγελματισμό, αφοσίωση και σοβαρότητα ώστε να μπορούμε σήμερα ν’ απολαύσουμε αυτό το αποτέλεσμα», ανέφερε η Πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, κυρία Ειρήνη Γερουλάνου. ΄Οπως τόνισε, η ανακαίνιση έχει γίνει με απόλυτο σεβασμό στο ύφος και στη φυσιογνωμία του σπιτιού, το οποίο «αν και της δεκαετίας του 60 αντιμετωπίστηκε ως διατηρητέο κτίριο».

Η επισκευή του κτιρίου έγινε με την επιμέλεια του αρχιτεκτονικού γραφείου Κοκκίνου-Κούρκουλας και οι εργασίες έχουν πλήρως ολοκληρωθεί.

«...Υπάρχει μία παλέτα πραγμάτων ενός ταξιδευτή που τα φέρνει και καταφέρνει να τα ενσωματώσει, χωρίς να φαίνονται ξένα, μέσα σ’ έναν χώρο ενός υποτίθεται τοπικού σπιτιού. Τζάκια από την Ρουμανία, χαγάτια, γαλλικά παράθυρα, μάρμαρα με σχέδια από την Βερόνα, λότζες, γαλαρία...-ψηφίδες από τα ταξίδια του- καθυποτάσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνονται σαν τοπικές. Ο ίδιος ο Φέρμορ έλεγε ότι το βράδυ διάβαζε Βιτρούβιο και Παλλάδιο για να καταλάβει τις αναλογίες των δωματίων, πώς γίνονται τα παράθυρα, πώς καδράρεται η θέα... Πρόκειται για έναν ταλαντούχο άνθρωπο που φέρει μέσα του όλη την παιδεία της κλασικής αρχαιότητας», ανέφερε με τη σειρά του ο αρχιτέκτονας Α. Κούρκουλας.

΄Ενας γοητευτικός κι αιώνιος ταξιδευτής...

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ γεννήθηκε στο Λονδίνο και ήταν γιος του Λιούις Λη Φέρμορ διακεκριμένου γεωλόγου και της Μούριελ Αϊλήν. Λίγο μετά τη γέννησή του η μητέρα του έφυγε, προκειμένου να συναντήσει τον πατέρα του στις Ινδίες, αφήνοντάς τον πίσω στην Αγγλία με μια άλλη οικογένεια. Ως παιδί ο Λη Φέρμορ είχε προβλήματα με τη δομή και τους περιορισμούς της ακαδημαϊκής πειθαρχίας. Για αυτό τον έστειλαν σε σχολείο για "δύσκολα παιδιά". Αργότερα αποβλήθηκε από το Κινγκς Σκουλ, του Καντέρμπουρι. Συνέχισε τη μάθησή του διαβάζοντας κείμενα στην ελληνικήκαι τα λατινικά, έργα του Σαίξπηρ και ιστορία, με απώτερο στόχο τη Στρατιωτική Ακαδημία του Σάντχερστ.

Στην ηλικία των 18, ο Λη Φέρμορ αποφάσισε να ταξιδέψει στην Ευρώπη από το Χουκ της Ολλανδίας έως την Πόλη. Ξεκίνησε στις 8 Δεκεμβρίου 1933, λίγο μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, με λίγα ρούχα, το Βιβλίο Αγγλικών Στίχων της Οξφόρδης και ένα τόμο των Ωδών του Οράτιου. Κοιμόταν όπου έβρισκε, είτε σε αχυρώνες και καλύβες βοσκών, είτε σε σπίτια της αριστοκρατίας της Κεντρικής Ευρώπης, ακόμη και σε μοναστήρια. Δύο από τα περιηγητικά του έργα, Η εποχή της Δωρεάς (1977) και το Ανάμεσα στα Δάση και τα Νερά (1986), περιγράφουν με λεπτομέρειες το ταξίδι του.

Ο Λη Φέρμορ έφθασε στην Κωνσταντινούπολη την 1η Ιανουαρίου 1935, και συνέχισε το ταξίδι του κατά μήκος της ελληνικής χερσονήσου. Τον Μάρτιο, ενεπλάκη με την εκστρατεία των βασιλικών δυνάμεων στη Μακεδονία ενάντια στη δημοκρατική εξέγερση του 1935. Στην Αθήνα συνάντησε την Μπαλάσα Καντακουζηνού (Bălaşa Cantacuzino), ρουμάνα ευγενή της οικογένειας των Καντακουζηνών, την οποία και ερωτεύτηκε. Έζησαν σε έναν παλαιό νερόμυλο, έξω από την πόλη, που έβλεπε προς τον Πόρο. Εκείνος έγραφε και εκείνη ζωγράφιζε. Αργότερα μετακόμισαν στο Μπάλενι Băleni, τον οίκο της οικογένειας των Καντακουζηνών στη Μολδαβία έως το ξέσπασμα του Β' Π.Π.

Με το ξέσπασμα του πολέμου ο Φέρμορ κατατάχθηκε στην ιρλανδική φρουρά αλλά εξαιτίας της γνώσης που είχε ήδη για τον ελλαδικό χώρο, απεστάλη στο Σώμα Γενικών Καθηκόντων (General Service Corps) και έγινε στρατιωτικός σύνδεσμος στην Αλβανία. Πολέμησε στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής επέστρεψε στην Κρήτη τρεις φορές, τη μία με αλεξίπτωτο. Ανήκε σε μια ολιγάριθμη ομάδα αξιωματικών που είχε ως στόχο της της οργάνωση της αντίστασης του νησιού στη γερμανική κατοχή. Μεταμφιεσμένος ως βοσκός με το ψευδώνυμο Μιχάλης ή Filedem (Φιλεντέμ=φίλε μου Αδάμ), έζησε περισσότερα από δύο χρόνια στα βουνά. Ο Λη Φέρμορ οδήγησε την ομάδα που απήγαγε το 1944 τον Γερμανό διοικητή Χάινριχ Κράιπε κοντά στις Αρχάνες.

Ο Λη Φέρμορ παντρεύτηκε το 1968 την Τζόαν Ελίζαμπεθ Ράινερ, που τον συνόδεψε σε πολλά από τα ταξίδια του μέχρι το θάνατό της στην Καρδαμύλη τον Ιούνιο του 2003 στην ηλικία των 91 ετών. Η απώλειά της ήταν τεράστια για εκείνον o οποίος επιστρέφοντας στην Καρδαμύλη περνούσε ώρες και μέρες ξαπλωμένος, προσπαθώντας να αποδεχθεί την έλλειψή της αλλά οι πολλοί και καλοί φίλοι του αποδείχθηκαν μεγάλο στήριγμα γι’ αυτόν.

Πέθανε το 2011 έχοντας πάει στην Αγγλία για να αποχαιρετήσει τους φίλους του λόγω προβλημάτων υγείας και συγκεκριμένα του καρκίνου στη γλώσσα που αντιμετώπιζε από το 1975. Είχε στο νου του να επιστρέψει στην Καρδαμύλη αλλά δεν κατέστη δυνατόν...

Info:

Η οικία Φέρμορ είναι ανοιχτή στο κοινό, με ξεναγήσεις και οργανωμένες επισκέψεις κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Σάββατο, στις 11:00 πμ. (Απαραίτητη η προσυνεννόηση στην διεύθυνση leighfermorhouse@benaki.gr ή στο τηλέφωνο 210 3671090, Δευτέρα – Πέμπτη).

(Κεντρική φωτογραφία: Εξωτερική άποψη της οικίας Fermor στην Καρδαμύλη / Μουσείο Μπενάκη)

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr