«Ο χαρακτήρας του Ρεμπώ δεν είναι το ζητούμενο. Από το έργο του αντλούνται φράσεις ή ποιήματα που ταιριάζουν στη ψυχική διάθεση των ηρώων. Δεν είναι σίγουρα ούτε βιογραφία, ούτε εργογραφία…»
Eνας λογιστής που αλλάζει συνήθειες. Μια γυναίκα που θέλει να μοιραστεί. Η κυρία που εμπνέει. Ο ηθοποιός που παροτρύνει. Η αδύναμη αδελφή. Μια μητέρα που μάχεται. Ο ποιητής και η τελευταία του κατοικία - ο κοιμητήριο της Σαρλβίλ- το ξεκίνημα στην καινούρια ζωή.
Σήμερα τρέχω στον ημιμαραθώνιο της Αθήνας. Κανείς δεν με διαβεβαιώνει ότι θα τερματίσω. Η προσπάθεια μετράει τελικά, ένα κλισέ πέρα για πέρα αληθινό
Το έργο «Σαρλβίλ… χαίρε καλοσύνη», ανεβαίνει για πρώτη φορά στο θέατρο, στο Iδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από την Ομάδα καλλιτεχνών 10th, σε σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία Αλέξιου Κοτσώρη, με πρωτότυπη μουσική του Στέφανου Κορκολή, στις 12 Μαΐου.
Ο συγγραφέας του έργου, Αχιλλέας Κούμπος, δεν είναι συνηθισμένη περίπτωση. Γιατρός, με ειδικότητα αναισθησιολόγου, ο Κούμπος έκανε την εμφάνιση του στη λογοτεχνία με το έργο «Η τυχαία γνωριμία του νεαρού Ιζιντόρ με τον κύριο Μπλεζ» (από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης κυκλοφορούν επίσης, τα βιβλία του «Είκοσι υποθέσεις για τη Δημοκρατία» και «Ο μέγας κάμπος»). Τώρα, δοκιμάζει την τύχη του στο θέατρο.
Ο Αρθούρος Ρεμπώ ως σημείο εκκίνησης, η πολυτάραχη ζωή του ποιητή, το δραματικό, πρόωρο τέλος αλλά και άγνωστες πτυχές, ο πόνος ως κοινή μοίρα όλων των ανθρώπων, ο πόνος από άλλη πλευρά, την έτερη ιδιότητα, του γιατρού, η λογοτεχνία και ξανά η ιατρική, επιστήμη «ασταθής και ευμετάβλητη».
Η αβάσταχτη γοητεία του Ρεμπώ και πέρα από αυτή
Και γιατί ο Ρεμπώ; Είναι η γοητεία του ομοφυλόφιλου «καταραμένου ποιητή»; «Αν υπάρχουν ακόμα κάποιοι που στον Αρθούρο Ρεμπώ βλέπουν το σύμβολο που τους απελευθέρωσε από την ομοφοβία, τότε νομίζω ότι δεν τον κατάλαβαν ούτε στο ελάχιστο. Ο Ρεμπώ κάνει άλλα πράγματα: ελευθερώνει τον «αλεξανδρινό στίχο» από τη δωδεκασύλλαβη φόρμα του 12ου αιώνα και γράφει από τους πρώτους σε ελεύθερο στίχο, λέει ότι «δεν ανήκει σε πατρίδα» όταν ο γαλλικός εθνικισμός φούντωνε απειλητικά, έγραφε στους τοίχους της Σαρλβίλ «θάνατος στο θεό» όταν η εκκλησία όριζε ακόμα Βασιλιάδες.
Ομως, δεν είναι το έργο του Ρεμπώ που με παρότρυνε. Δεν είναι ο έρωτας του ποιητή Βερλαίν προς τον Ρεμπώ που με ταρακούνησε. Δεν είναι το συντηρητικό περιβάλλον που μεγάλωσε, η απουσία του πατέρα, η ευφυΐα του…»
Ο ακρωτηριασμός του εξερευνητή
«…Είναι οι ανθρώπινες επιστολές που αντάλλασσε με την μητέρα του και την αδερφή του. Αυτές οι επιστολές που μας κάνουν ανθρώπους, που δείχνουμε την αδυναμία μας, τον φόβο, τη γύμνια μας. Οταν πλησίαζε προς το τέλος του, αφού του είχαν ακρωτηριάσει το δεξί του πόδι, θυμήθηκα τον Παναγιώτη, ένα φίλο μου που εγώ του έδωσα αναισθησία για να του «κόψουν» κι εκείνου το δεξί του πόδι. Η μοίρα μας κοινή, σκέφτηκα. Ποιητές και συνηθισμένοι άνθρωποι. Αυτός ήταν και ο λόγος να γράψω ένα κείμενο τον ανθρώπινο πόνο. Να συμπληρώσω ότι, κάτι που έχει διαφύγει μέχρι σήμερα από τις ατελείωτες βιογραφίες του, είναι ότι ο Ρεμπώ περπατούσε αμέτρητες ώρες στα μεγάλα ταξίδια που έκανε -και ως εξερευνητής-, από τη Γαλλία μέχρι τα βάθη της Αιθιοπίας. Του έμελλε να χάσει την «κίνηση», αυτό τελικά που μου φαίνεται να αγαπούσε πιο πολύ.
Η θουκιδίδεια «αληθέστατη πρόφαση» συνήθως είναι πολύ βαθειά κρυμμένη, όχι μόνο στον λόγο αναφοράς της καταγωγής μου, αλλά σε κάθε σοβαρή αναζήτηση
Αυτή η απώλεια της κίνησης του ήρωα «Βερλαίν» ήθελα να είναι η επανεκκίνηση της ζωής του, να ταξιδέψει, να «ξεκουμπιστεί» από το σπίτι με τον άνθρωπο που αγαπά, τη γυναίκα του «Ματίλντ».
Ούτε βιογραφία, ούτε εργογραφία
«Ο χαρακτήρας του Ρεμπώ δεν είναι το ζητούμενο στο κείμενο. Από το έργο του αντλούνται φράσεις ή ποιήματα που ταιριάζουν στην ψυχική διάθεση των ηρώων. Χρησιμοποιώ ότι μου χρειάζεται για την διαδρομή μου. Δεν είναι σίγουρα ούτε βιογραφία, ούτε εργογραφία. Αναζήτησα την ελευθερία μέσα από την κίνηση, από τα κυριολεκτικά βήματα του ποιητή και βρέθηκα σε ένα θεατρικό κόσμο πέρα από τον ποιητή. Ο σκηνοθέτης Αλέξιος Κοτσώρης έριξε το βάρος στην ποιητικότητα του κειμένου παρά στη δραματικότητα».
Το ταξίδι στη Σαρλβίλ και η φάκα
«Αφού γράφτηκε το θεατρικό, τον Μάρτιο του 2012, όπου οι «ήρωες» επισκέπτονται την πρώτη και τελευταία κατοικία του ποιητή, αναρωτήθηκα γιατί να μη επισκεφτώ με την σειρά μου, ως συγγραφέας, την πόλη για να περπατήσω στα ίδια μέρη με τον ποιητή και τους ήρωες, «Βερλαίν» και «Ματίλντ». Μερικούς μήνες αργότερα σκέφτηκα με αφορμή την επίσκεψή μου στη Σαρλβίλ με αγαπημένους μου ανθρώπους, ότι ένα κείμενο μπορεί να σε κινητοποιήσει για ένα ταξίδι, είτε ένα ταξίδι να σε οδηγήσει σε ένα κείμενο. Αυτή την «αμφιδρομία» αναζητά και η «Κυρία Μαζεράν» προς το τέλος του κειμένου. Με λίγα λόγια έπεσα στη φάκα που είχα στήσει».
Το μυστήριο δεν θα ευδοκιμούσε
«Αν διάλεγα για τίτλο μια γνωστή πόλη, όπως Παρίσι, Βερολίνο, το μυστήριο δεν θα «ευδοκιμούσε». Ηθελα κάτι σχεδόν άγνωστο ώστε να προκαλεί την «ανίχνευση» των λόγων του έργου αλλά και να υποβάλλω με μια λέξη -Σαρλβίλ- ένα τόπο που κάτι πρόκειται να συμβεί. Ομως στη Σαρλβίλ δεν συμβαίνει κάτι εξαρχής, πλην της πρώτης σκηνής που αναχωρεί ο Ρεμπώ, αλλά λειτουργεί στην αρχή υπαινικτικά και στο τέλος φανερά, ως ο τόπος προορισμού.
Ο καθένας διαλέγει προορισμό για ένα ταξίδι, όποιον ευχαριστεί την καρδιά του. Η ίδια η απόλαυση στο ταξίδι είναι ο σχεδιασμός και η προσμονή του. Με ενδιαφέρει πρωτίστως ότι προηγείται του ταξιδιού. Η «Ματίλντ» πολύ σοφά μας λέει «θέλω να μοιραστώ την άμαξα μαζί σου Βερλαίν». Και η αγάπη ξεκινά όταν μοιραζόμαστε, τόσο χριστιανικό αλλά τόσο επίκαιρο».
Από το δοκίμιο και την πεζογραφία μέχρι το θέατρο
«Μερικές φορές χωρίς να είμαστε ορειβάτες αποφασίζουμε να ανέβουμε ένα βουνό. Αν φτάσουμε με ασφάλεια στην κορυφή θα πούμε ότι ζυγίσαμε σωστά τις δυνάμεις μας. Αν γκρεμοτσακιστούμε δεν θα μάθουμε ποτέ! Επομένως και η τεχνική θα κριθεί άμεσα ή δεν θα μάθω ποτέ! Η τόλμη αποδεικνύει τη δύναμη ή την αδυναμία. Σήμερα, τρέχω στον ημιμαραθώνιο της Αθήνας. Κανείς δεν με βεβαιώνει ότι θα τερματίσω. Η προσπάθεια μετράει τελικά, ένα κλισέ πέρα για πέρα αληθινό».
Το σώμα να πάρει διαφορετικές «διαστάσεις»
«Η πρώτη μορφή ελευθερίας που ο άνθρωπος γνωρίζει, η πιο ασύνειδη και η πιο πηγαία, είναι η κίνηση στον χώρο. Η σκέψη είναι ένας «χώρος» που ακολουθεί σε πιο ώριμα στάδια στης ζωής. Η επαρχία εν γένει δίνει την ευκαιρία στο σώμα να πάρει διαφορετικές «διαστάσεις» από την πόλη. Αυτή ακριβώς την ελευθερία τη γνώρισα αβίαστα μέσα σε ένα περιβάλλον που οι «αμόρφωτοι» γονείς μου αγαπούσαν τα γράμματα. Οταν ρώτησα τον πατέρα μου «πώς μας μεγάλωσε» και μου απάντησε εντελώς φυσικά «στην τύχη» κατάλαβα ξαφνικά ότι η πορεία μας στη ζωή δεν είναι ούτε προκαθορισμένη ούτε βέβαιη. Και φυσικά, η επαρχία δεν απαγορεύει ένα «ταξίδι» στη γνώση, ούτε η πόλη εμποδίζει ένα ταξίδι στη Σαρλβίλ.
Ο νέος Ρεμπώ, ο κάθε νέος «Ρεμπώ» δεν διστάζει για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει τίποτα να χάσει. Ο φόβος ξεκινά όταν απειλούμαστε ότι κάτι θα μας αφαιρέσουν
Αν το θέλετε, το περιβάλλον δίνει το στίγμα του αλλά δύσκολα βρίσκονται οι αιτίες. Η θουκιδίδεια «αληθεστάτη πρόφαση» συνήθως είναι πολύ βαθειά κρυμμένη, όχι μόνο στον λόγο αναφοράς της καταγωγής μου, αλλά σε κάθε σοβαρή αναζήτηση».
Τώρα είμαι νέος ακόμη και παρελθόν δεν έχω
«Στους νέους παρατηρείται μια περίεργη, όχι όμως ανεξήγητη, έλξη με τον θάνατο. Ενώ σε μας, τους μεγαλύτερους, πάνω τους βλέπουμε την προσωποποίηση της ζωής και τις ελπίδας, αν είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί θα δούμε στα μάτια τους τη μελαγχολία και το αδιέξοδο. Ιατρικά είναι γνωστή αυτή η κατάσταση. Αυτό κατά τη γνώμη μου οφείλετε, εκτός από την αδυναμία και την αστάθεια που έχει ο υπό διαμόρφωση χαρακτήρας τους, στην απουσία ή τη μικρή «παρακαταθήκη» μνήμης.
Οσο τα χρόνια περνάνε τόσο ο κόσμος και οι παραστάσεις μας μεγαλώνουν δίνοντας σιγά-σιγά το νόημα που ο καθένας θα διαλέξει για τον εαυτό του. Εξάλλου δεν είναι τυχαία η αγάπη των νέων για θόρυβο και ένταση, με ακραία έκφανση τον πόλεμο.
Ο νέος δεν έχει κατανοήσει ακόμα την ιδέα της γονεϊκής ευθύνης, της ιδιοκτησίας, της υγείας, του έρωτα, των μικρών απολαύσεων της ζωής. Ο νέος δεν φοβάται τον θάνατο γιατί δεν έχει γνωρίσει τη ζωή. Το παρελθόν μας κάνει συντηρητικούς γιατί εμπιστευόμαστε την εμπειρία μας. Ο νέος Ρεμπώ, ο κάθε νέος «ρεμπώ» δεν διστάζει για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει τίποτα να χάσει. Ο φόβος ξεκινά όταν απειλούμαστε ότι κάτι θα μας αφαιρέσουν».
Το κακό με τους γ…γιατρούς
Κι αυτή η φράση του ήρωα σας «Το κακό με τους γ…γιατρούς είναι ότι πέφτουν μέσα στις προβλέψεις τους, αλλά όταν δεν πέφτουν αφήνουν μία πιθανότητα να κάνουν λάθος, για να πέσουν πάλι μέσα! Είναι καλυμμένοι για όλες τις περιπτώσεις! Να γ… οι γιατροί!», τι σημαίνει; ρωτά το TheTOC.gr τον Αχιλλέα Κούμπο.
Η ιατρική είναι αυτή που δίνει το δικαίωμα στην «Αγιοποίηση». Οταν οι γιατροί κάνουν λάθος τότε αρκούν δύο «θαύματα» για κάθε καθολικό Πάπα για να γίνει Αγιος, όπως έγινε πρόσφατα
«Η ιατρική δεν είναι καθαρή επιστήμη όπως τα μαθηματικά. Είναι μια «μείξη» εμπειρίας, φυσικής και πιθανότητας. Με τα λόγια του «Βερλαίν», κάνω μια σύντομη αναφορά, ένα ευφυολόγημα είναι για την ακρίβεια, στο πόσο ευμετάβλητη και ασταθής είναι η δική μου επιστήμη, η ιατρική. Αν θέλετε να προχωρήσω ακόμα πιο πέρα, θα έλεγα ότι η ιατρική είναι αυτή που δίνει το δικαίωμα στην «Αγιοποίηση».
Oταν οι γιατροί κάνουν λάθος τότε αρκούν δύο «θαύματα» για κάθε καθολικό Πάπα για να γίνει Aγιος, όπως έγινε πρόσφατα. Αν με ρωτούσατε, θα προτιμούσα τα «καθημερινά θαύματα» από συνηθισμένους ανθρώπους, που πέφτουν στη θάλασσα για να σώσουν ένας άγνωστο, που δίνουν την ζωής τους για να ταΐσουν άπορους, εκεί που η φιλανθρωπία γεννά τους ήρωες, όχι τα λάθη των γιατρών».
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Αχιλλέας Ε. Κούμπος
Σκηνοθεσία - Δραμ. επεξεργασία: Αλέξιος Κοτσώρης
Πρωτότυπη μουσική: Στέφανος Κορκολής
Σκηνικά - Βίντεο - Φωτισμοί: Αλέξανδρος Τσαντίλας
Κοστούμια: Ιωάννα Τιμοθεάδου
Φωτογραφίες: Τάκης Διαμαντόπουλος
Διδασκαλία κειμένου: Ευγενία Αποστόλου
Επιμέλεια κίνησης: Αυγουστίνος Κούμουλος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Σοφία Νικολαΐδου, Ηλίας Κουρέτας
Παίζουν: Αλέξιος Κοτσώρης, Αντιγόνη Κουλουκάκου, Αυγουστίνος Κούμουλος, Eλενα Μεντζέλου, Αγγελική-Ειρήνη Μήτση, Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, Ελένη Τζαγκαράκη
Info: «Σαλβίλ… χαίρε καλοσύνη», του Αχιλλέα Κούμπου, από την Ομάδα 10th.
Iδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, σκηνή Black Box (Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ. 210-3418550). Παραστάσεις Δευτέρα και Τρίτη, από 12 Μαΐου έως 3 Ιουνίου.
Ωρα έναρξης 9.30μμ.
Τιμές εισιτηρίων 12 ευρώ κανονικό, 8 ευρώ μειωμένο.
Εισιτήρια προπωλούνται στα καταστήματα Public.