Σ.Δρούγου: Πέρασα με τον Ανδρόνικο την αγωνία του Φίλιππου

Είχε την ευτυχία να δουλέψει με δασκάλους «παραμυθάδες». Με τους Κακριδή, Ανδρόνικο, Μπακαλάκη που «πάλευαν» με τα ευρήματά τους και δεν διακινδύνευαν εύκολες εικασίες όπως ότι «ο νεκρός είναι ο Αλέξανδρος» στην περίπτωση του τάφου της Αμφίπολης για τον οποίο τοποθετούνται πλείστοι αρχαιολόγοι. Η φοιτήτρια του Μανόλη Ανδρόνικου θυμάται πως έζησε την αγωνία για την πρόταση ως προς τον Φίλιππο. Θυμάται ακόμα τι έλεγε στους φοιτητές του που … μιλούσαν πολύ πριν μπει ο ομάδα στον τάφο:«Δεν θέλω να ακούω τέτοια. Τι ανοησίες λέτε!»

Από το χθες στο σήμερα, η κυρία Δρούγου, λοιπόν, αποκλείει βάσει πηγών το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης να είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μιλά εξ’ όσων γνωρίζει για διαταραχή σκελετού και για το ότι μάλλον θα πάρει πολύς καιρός για να έχουμε τις πρώτες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού. Αναφέρει επίσης ότι στους περίπου 100 Μακεδονικούς τάφους που γνωρίζουμε στην ελληνική επικράτεια, μόνο 3 ή 5 είναι ασύλητοι. Σύμφωνα με την κυρία Δρούγου η άρχουσα τάξη της αρχαίας κοινωνίας ακολουθούσε το έθιμο καύσης του νεκρού. Όμως υπάρχει και η ταφή του πτώματος αυτός ο τρόπος και δεν την εντυπωσιάζει.

-Κυρία Δρούγου, σε πρόσφατη συνέντευξή σας έχετε πει ότι το μόνο σίγουρο είναι ότι ο νεκρός της Αμφίπολης δεν είναι ο Αλέξανδρος. Που το βασίζετε αυτό;

Το έχω ξαναπεί. Όλες μας οι πηγές, οι περιγραφές, όλα μας τα στοιχεία - και εργαζόμαστε στο πλαίσιο μιας επιστήμης – αποκλείουν μια τέτοια περίπτωση. Δεν υπάρχει καμία σχετική μαρτυρία. Εάν ανατραπούν όλα όσα γνωρίζουμε, τότε πραγματικά στη διάρκεια της ζωής μου θα έχω ζήσει την πιο μεγάλη ανατροπή. Πιστεύω με τα σημερινά δεδομένα, δεν υπάρχει μια τέτοια περίπτωση. Το νέο μόνο τα χώματα δείχνουν και, συγχωρέστε με, τα χώματα δεν δείχνουν μια τέτοια περίπτωση.

- Έχετε πει επίσης ότι δεν είστε καθόλου αισιόδοξη ότι οι εξετάσεις DNA θα λύσουν το μυστήριο καθώς δεν υπάρχει βάση δεδομένων τέτοιων στοιχείων για να γίνουν συγκρίσεις.

Απ’ ότι μου εξήγησαν, συνάδελφοι γενετιστές, βιολόγοι, ανθρωπολόγοι, όλες αυτές οι εξετάσεις πραγματοποιούνται υπό προϋποθέσεις. Δηλαδή, τα οστά πρέπει να μην είναι καμένα, να μην έχουν μπει σε μη φιλικό περιβάλλον χώματος, να μην έχουν πιαστεί με τα χέρια. Εξάλλου, δεν γνωρίζουμε την ακριβή θέση αυτού του σκελετού. Τον είδαμε ποτέ αυτόν τον σκελετό; Κι αυτό που ειπώθηκε ότι άλλα κόκαλα ήταν εντός κι άλλα εκτός του τάφου, τι σημαίνει; Ότι υπάρχει διαταραχή του σκελετού. Εμείς οι αρχαιολόγοι όταν βρίσκουμε ένα σκελετό, συχνά μπορούμε να αποφανθούμε εμπειρικά αν ήταν άντρας ή γυναίκα. Δεν ανακοινώναμε, βέβαια, τίποτα. Αυτά για να συμβούν χρειάζονται μια πολύ εμπεριστατωμένη εργαστηριακή εξέταση. Ας μην ισχυριζόμαστε λοιπόν ότι το DNA θα μας «πει» την ταυτότητα του νεκρού. Λες κι αύριο το πρωί οι οστεολόγοι θα μας πουν: «Αυτός είναι ο Αλέξανδρος!». Σας θυμίζω ότι η μεθοδολογία εκφράζει την αγωνία της επιστήμης να προσεγγίσει την «αλήθεια». Εδώ στις ανασκαφές της Βεργίνας και έχουν περάσει τρεις ομάδες ανθρωπολόγων…

- Αυτές οι ομάδες έχουν καταλήξει σ’ ένα ενιαίο συμπέρασμα;

Μας ανέλυσαν πάρα πολύ καλά τα πράγματα και έγιναν πολλές προσπάθειες που φαίνονται ότι είναι σοβαρές. Υπάρχει μεγάλη πρόοδος στην αρχαιομετρία και τις φυσικές μεθόδους αλλά όλα αυτά «ζυμώνονται». Αυτό τι σημαίνει; Εγώ είμαι εντελώς πρόθυμη να δεχτώ ότι συμπέρασμα μου δώσουν οι γεωλόγοι ή οι ανθρωπολόγοι αλλά αυτά είναι δουλειές εργαστηρίου.

- Ο σκελετός, δηλαδή, δεν πιστεύετε ότι θα λύσει το μυστήριο του τύμβου;

«Φυσικά και ο σκελετός δεν θα λύσει το μυστήριο του τύμβου. Δεν ξέρουμε που βρέθηκε…μισός μέσα μισός έξω. Εγώ αρνούμαι να κάνω εικασίες. Συνήθως ψάχνω στα βιβλία μου, κάνω τις υποθέσεις μου αλλά δεν μου χρωστούν τίποτα οι άνθρωποι να με ακούν. Αν τους πω ότι ένα θραύσμα ενός πήλινου αγγείου έχει τεράστια σημασία θα με θεωρήσουν τρελή».

- Μια και το λέτε, έχετε πει επίσης ότι περισσότερα στοιχεία θα προκύψουν από μικροευρήματα…

Φυσικά και τα περισσότερα στοιχεία θα προκύψουν από τα μικροευρήματα. Αυτά, ούτως ή αλλιώς, χρονολογούν την επίχωση, δηλαδή, τη «συμπεριφορά» του χώματος. Κι αυτό, εφ’ όσον μπήκαν άνθρωποι εκεί, Μ’ αυτά τα δεδομένα θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πότε μπήκαν. Και πόσοι μπήκαν.

- Περιμένατε ένα τέτοιο εύρημα, τον σκελετό του νεκρού, σε βάθος 1.60 μ. από τους σωζόμενους λίθους του τρίτου δαπέδου;

Εγώ το έχω πει ότι τα χώματα πάντα μας επιφυλάσσουν μια μικρή έκπληξη. Το 2000 επιχείρησα να καθαρίσω ένα τάφο που είχε σκάψει τον 19ο αιώνα ο Εζέ (σ.σ. ο γάλλος αρχαιολόγος που ερεύνησε τη Βεργίνα) και σε απόσταση 5 μέτρων– αν είναι δυνατόν! - βρήκαμε άλλο τάφο. Και δεν είχαμε πάρει χρόνια είδηση γι αυτόν. –

- Βλέπετε μια αναντιστοιχία μεταξύ του μάλλον λιτού τάφου από πωρόλιθο και του μεγαλειώδους μνημείου του τύμβου Καστά της Αμφίπολης;

Δεν είναι αναντιστοιχία. Είναι ιστορική επαλληλία. Μην ξεχνάτε υπάρχει μια χρονική διαδικασία. Δηλαδή, κάποτε έγινε αυτό το μνημείο για κάποιους λόγους. Τώρα, τι έγινε νωρίτερα, τι αργότερα δεν ξέρουμε. Πρέπει να γνωρίζω την ανασκαφή για να σας πω. Ξέρετε, είχα την τύχη να είχα πολύ σπουδαίους δασκάλους «παραμυθάδες», με την έννοια της αφήγησης. Και ο Ανδρόνικος και ο Κακριδής και ο Μπακαλάκης, έλεγαν πράγματα και «ζωντάνευαν» τα ευρήματα αλλά δεν έκαναν ποτέ τέτοιες εικασίες (σ.σ. ο τάφος είναι του Αλέξανδρου). Και το λέω πάντοτε διότι πέρασα την αγωνία του Μανόλη Ανδρόνικου για την πρόταση του Φίλιππου. Ο Μανόλης Ανδρόνικος ξεπέρασε τον μέσο όρο του αρχαιολόγου διότι είχε την τόλμη να κάνει ένα βήμα παρακάτω με βάση ένα ασύλητο τάφο (τα ευρήματα τα είχε μπροστά στα μάτια του!) Αν τότε ήμουν ο υπεύθυνος αρχαιολόγος δεν θα τολμούσα να προχωρήσω σε τέτοια πρόταση. Όμως γνωρίζω το βάσανο που πέρασε ο Ανδρόνικος. Κι όταν εμείς, οι φοιτητές του, τα παιδιά του, είδαμε την περίφημη τοιχογραφία του κυνηγιού, αρχίσαμε να λέμε διάφορα για τις μορφές. Λέγαμε, δηλαδή, (σημειώστε τότε κυκλοφορούσε η εφημερίδα «Μακεδονία» του Βελλίδη στη Θεσσαλονίκη και πάνω στον τίτλο είχε δυο πορτραίτα – δυο προφίλ τον Αλέξανδρο και τον Φίλιππο): «Αχ, αυτή η μορφή μοιάζει με το Φίλιππο». Κι έλεγε ο Ανδρόνικος:«Δεν θέλω να ακούω τέτοια, Τι ανοησίες λέτε!». Σκέφτηκε πολύ όλα τα δεδομένα. Αλλωστε μετά είδαμε το εσωτερικό του ασύλητου τάφου,....."

- Σε Μακεδονικούς τάφους είναι συχνή η εύρεση σκελετών; Η καύση ή η ταφή ήταν η πιο συνήθεις πρακτική σε Μακεδονικούς τάφους;

«Από τους 100 Μακεδονικούς που γνωρίζουμε ξέρουμε σε όλη την επικράτεια υπάρχουν ασύλητοι 3 ή 5. Όλοι οι άλλοι είναι συλημένοι. Στους κιβωτιόσχημους που υπάρχουν μεγάλοι και εντυπωσιακοί νομίζω ότι η πλειονότητα είναι καύσεις. Αλλά για τους συλημένους δεν μπορείς να πεις κάτι. Είναι σκόρπια τα πράγματα. Καμιά φορά οι τυμβωρύχοι αν είναι καλό το αγγείο, παίρνουν μαζί τους την τεφροδόχο και φεύγουν. Φαίνεται, ωστόσο, ότι η υψηλή, η παραδοσιακή κοινωνία έκαιγε τους νεκρούς της διότι αυτός ήταν ο πιο τιμητικός τρόπος ταφής ήδη από τα ομηρικά χρόνια. Και στη Αθήνα από τα γεωμετρικά χρόνια, οι γεωμετρικές ταφές είναι κατά κανόνα πυρές.

- Άρα δεν σας εντυπωσιάζει που ο νεκρός της Αμφίπολης δεν έχει καεί αλλά ταφεί;

Μα, είναι αυτός ο νεκρός του τάφου της Αμφίπολης;…

- Πόσο χρόνο θα πάρει, σύμφωνα με την άποψή σας, να έχουμε τις πρώτες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού;

Αν εννοείτε από την ανασκαφή, νομίζω ότι θα πάρει πολύς καιρός. Εξαρτάται από τα χέρια και τα μυαλά που θα δουλέψουν και τα χρήματα που θα διατεθούν.

- Πιστεύετε γενικά ότι θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε με ακρίβεια το θέμα της χρονολόγησης;

Εάν έχουν ευρήματα από την ανασκαφή, κι εννοώ από τις επιχώσεις, μπορεί να δοθεί η χρονολόγηση με καλύτερη προσέγγιση.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr