Σπάνιο ντοκουμέντο.Γαβράς: Ετσι γύρισα το «Ζ» την περίοδο της δικτατορίας

«Αυτό είναι το σενάριο του Ζ. Πριν από αυτό ήταν το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού και πριν από αυτό το θάρρος του Χρήστου Σαρτζετάκη», ξεκινά την αφήγησή του ο διεθνής ΄Ελληνας σκηνοθέτης, Κώστας Γαβράς.

«Το βιβλίο έφτασε στα χέρια μου μια Πέμπτη απόγευμα. Μου το έδωσε ο αδερφός μου ο Απόστολος πριν φύγω για το Παρίσι. ΄Αρχισα να το διαβάζω στο αεροπλάνο την επομένη, Παρασκευή, και το τελείωσα το Σάββατο. Η ιστορία ήταν καταπληκτική. Είδα ότι ήταν εύκολο να γίνει ένα φιλμ αλλά αυτό ήταν αδύνατο τότε με τους βασιλιάδες και τους στρατιωτικούς που διοικούσαν τη χώρα...»

Κάπως έτσι ο Γαβράς εξιστορεί βήμα - βήμα το πως έγινε τελικά το 1969 ταινία το μυθιστόρημα «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού, μια ταινία που αποτέλεσε από τα κορυφαία δείγματα του πολιτικού κινηματογράφου. Το σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο με τον παγκόσμιας φήμης ΄Ελληνα κινηματογραφιστή γυρίστηκε στο σπίτι του στο Παρίσι και προβλήθηκε πριν από λίγες μέρες στους χώρους της Ενωσις Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών όπου παρουσιάστηκε η επανέκδοση του «Ζ» από τις εκδόσεις Gutenberg.

«Την επόμενη μέρα έμαθα ότι έγινε πραξικόπημα και οι στρατιωτικοί κατέλαβαν την Ελλάδα. ΄Εμεινα κατάπληκτος», συνεχίζει ο Κώστας Γαβράς.

Ο σκηνοθέτης ήθελε τόσο πολύ να γυριστεί σε ταινία το βιβλίο - ως ελάχιστη συνεισφρορά στη διεθνοποίηση της υπόθεσης της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακτρατικούς - που επιδόθηκε σε έναν αγώνα για να βρει το συγγραφέα και να εξασφαλίσει τα πνευματικά δικαιώματα, Ο Βασιλικός, όμως, λόγω των γεγονότων δεν βρισκόταν στην Ελλάδα. «΄Εμαθα ότι ήταν κάπου στην Ευρώπη, πιθανώς στη Ρώμη. Την επομένη πήρα το αεροπλάνο, πήγα στη Ρώμη, κι έπεσα πάνω στο Βασιλικό. Τον βρήκα σε ένα μικρό ξενοδοχείο στην Πι'άτσα Ντε Σπάνια..Μου είπε: "Το βιβλίο είναι δικό σου"...»

Απευθύνθηκε στον ισπανό συγγραφέα Χόρχε Σεμπρούν και μαζί ετοίμασαν το σενάριο, χωρίς να έχουν χρήματα. Το σενάριο γράφτηκε στο χρόνο ρεκόρ των 6 - 8 εβδομάδων. «Οι ηθοποίοί στους οποίους απευθυνθήκαμε, μεταξύ των οποίων και ο Υβ Μοντάν, δέχτηκαν. Φυσικά μας έλειπαν τα λεφτά. Και κάπως έτσι ξεκίνησε η μεγάλη περιπέτεια....»

Παραγωγός δεν βρισκόταν στον ορίζοντα, το ποσό που διέθετε το Γαλλικό Κέντρο Κινηματογράφου ήταν μικρό και η ταινία κινδύνευε να μην υλοποιηθεί.

«Πήγα στην Ιταλία για να βρω χρήματα. Δεν ενδιαφερόντουσαν, δεν ήξεραν την ιστορία, δεν είχε ρομάντζο, δεν τους έλεγε τίποτα», λέει ο Γαβράς. «Μια μέρα είπα Τα παρατάω όλα. Και τότε μου είπαν για το Αλγέρι. Το επισκέφθηκα κι έτσι γυρίστηκε η ταινία....»

Ως από μηχανής θεός, λοιπόν, ο ηθοποιός Zακ Περέν τού πρότεινε να γυριστεί η ταινία στην Αλγερία. Εκεί είχε πάρα πολλούς φίλους που μπορούσαν να συμμετάσχουν στην παραγωγή. Τα γυρίσματα άρχισαν και ολοκληρώθηκαν στο Αλγέρι, με τη συμμετοχή γνωστών και σπουδαίων ηθοποιών, όπως ο Υβ Μοντάν, η Ειρήνη Παπά, ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν, ο Φρανσουά Περιέ και ο Ρενάτο Σαλβατόρι.

Περίληψη

Το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963), ένα βιβλίο-σύμβολο, ένα μυθιστόρημα-σταθμός στην ελληνική λογοτεχνία. Γραμμένο σχεδόν παράλληλα με την εξέλιξη των γεγονότων και της δίκης που συντάραξε την Ελλάδα, το «Ζ» εκδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα της ταραγμένης δεκαετίας του 1960. «Λογοτεχνικό ρεπορτάζ» ή «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος», κατά τον ίδιο τον Βασίλη Βασιλικό, κινείται στα όρια μεταξύ λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας, με τον συγγραφέα να ενορχηστρώνει το δημοσιογραφικό και το προανακριτικό υλικό της υπόθεσης Λαμπράκη.

Η ταινία, είχε στην εποχή της, τεράστια εμπορική, αλλά και καλλιτεχνική επιτυχία. Βραβείο Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1970 και πλήθος ακόμη βραβείων για μια ταινία – σταθμό, στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Το υπέροχο Soundtrack του φιλμ, υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Gutenberg για την παραχώρηση του υλικού

Ο Γαβράς τιμώμενο πρόσωπο του Hellas Filmbox Berlin 2017

Εν τω μεταξύ, ο Κώστας Γαβράς είναι το τιμώμενο πρόσωπο του Hellas Filmbox Berlin 2017. Ο Κώστας Γαβράς θα παρευρεθεί στην Τελετή Έναρξης του φεστιβάλ στις 18 Ιανουαρίου 2017, οπότε και θα τιμηθεί για την μεγάλη του προσφορά στην Ελλάδα και την Έβδομη Τέχνη.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr