Τα Panama Papers και η αμύθητη συλλογή Γουλανδρή

Κάθε μέρα με το άνοιγμα των Panama Papers έρχεται στη δημοσιότητα και μια ιστορία από τον κόσμο της τέχνης. Πολυεκατομμυριούχοι προστάτες των τεχνών, χαμένα έργα τέχνης, κλεμμένα έργα τέχνης, και μια συλλογή, της οποίας το μυστήριο πλανάται εδώ και χρόνια, τόσο σχετικά με την αξία της, όσο και με το μέρος στο οποίο βρίσκεται φυλαγμένη.

Η έκθεση που δημοσιεύτηκε στις 7 Απριλίου από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και τον δημοσιογράφο Τζέικ Μπερνστάιν φέρνει στη δημοσιότητα πλήθος λεπτομερειών για το πώς οι απανταχού φιλότεχνοι καταφεύγουν σε υπεράκτιες εταιρείες για να διακινήσουν πανάκριβα έργα τέχνης χωρίς να πληρώσουν φόρους.

Η συλλογή του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή έχει περιγραφεί πολλές φορές ως μυθική, καθώς περιλαμβάνει αριστουργήματα της σύγχρονης τέχνης. Αυτή τη συλλογή θα στεγάσει όπως βεβαιώνεται το Μουσείο Σύγχρονης τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, η κατασκευή του οποίου βρίσκεται στα τελευταία στάδια μετά από ένα μακρόχρονο σίριαλ που διήρκεσε περισσότερο από 25 χρόνια.

Η Ελίζα Γουλανδρή διαβεβαίωνε πάντα ότι τα έργα της συλλογής της, τα οποία ανέρχονται περίπου σε 400 σύμφωνα με τις φήμες θα έβρισκαν τη στέγη τους στο μουσείο. Ποτέ όμως παρά τις πιέσεις ακόμα και του τότε Υπουργού Πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου δε δέχτηκε να δώσει τη λίστα των έργων. Σε κάθε προσπάθεια για την κοινοποίηση αυτού του καταλόγου συναντούσαν τη σθεναρή άρνηση της Ελίζας Γουλανδρή.

Σύμφωνα με το Artnetnews πριν από λίγες ημέρες ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα που εντοπίστηκαν στα 11 εκ. έγγραφα που διέρρευσαν υπάρχουν αναφορές στην αμύθητη συλλογή του Έλληνα εφοπλιστή Βασίλη Γουλανδρή ο οποίος απεβίωσε το 1994, αφήνοντας πίσω του περισσότερα από 80 έργα τέχνης του Σεζάν, του Σαγκάλ, του Τζιακομέττι, του Καντίνσκι, του Μονέ, του Ματίς, του Πικάσο, του Πόλοκ, και του Ρενουάρ. Ο αριθμός που αναφέρει αποτελεί ένα μέρος από τους 400 πίνακες που θρυλείται ότι απαρτίζουν τη συλλογή.

Όταν το 2000 η Ελίζα Γουλανδρή απεβίωσε, οι κληρονόμοι της ανακάλυψαν ότι η συλλογή έργων τέχνης είχε πουληθεί σε μια εταιρεία του Παναμά με την επωνυμία Wilton Trading.

Συγκεκριμένα, το 1985, σύμφωνα με τον ανιψιό του Βασίλη Γουλανδρή, Πέτρο Ι. Γουλανδρή, ο Έλληνας εφοπλιστής πούλησε ολόκληρη τη συλλογή με τους 83 πίνακες στην εξαιρετικά χαμηλή τιμή των 31.700.000 δολαρίων στην εταιρεία Wilton Trading. Όμως, στην πραγματικότητα, οι πίνακες δεν έφυγαν ποτέ από την κατοχή του ζεύγους Γουλανδρή. Απόδειξη αυτού αποτελεί ότι πολλές φορές η συλλογή τους βρέθηκε να εκτίθεται σε διάφορα μουσεία και εκθέσεις, πάντα με την υποσημείωση ότι ανήκει στο ζεύγος, όπως αναφέρει ο Μπερνστάιν.

Το θέμα έφτασε γρήγορα στα δικαστήρια της Λοζάννη στην Ελβετία προκειμένου να καθοριστεί ποιος έχει την νόμιμη κυριότητα της συλλογής, μετά την προσφυγή της Ασπασίας Ζαΐμη, ανιψιάς της Ελίζας Γουλανδρή, το 2013, η οποία αποφάσισε να διεκδικήσει το μερίδιο που της ανήκε από την συλλογή των έργων τέχνης.

Η ελβετική εισαγγελία βρήκε πολλά κενά στην πώληση της συλλογής στην Wilton Trading, που υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε το 1981, αλλά δεν είχε διευθυντικά στελέχη έως το 1995. Το πιο τρανταχτό ήταν ότι το χαρτί πάνω στο οποίο αναφέρεται η συμφωνία πώλησης «δεν υπήρχε το 1985, και κανείς δεν ήταν σε θέση να αποδείξει ότι τα χρήματα άλλαξαν χέρια», σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων.

Αυτό πάντως δεν εμπόδισε τις ανώνυμες εταιρείες που συστάθηκαν από την Mossack Fonseca να αρχίσουν πωλούν ορισμένα από τα έργα ζωγραφικής του κ. Γουλανδρή υπό την αιγίδα της Wilton Trading, τον Νοέμβριο του 2004. Τα έργα τα οποία μπήκαν στις δημοπρασίες αναφέρονταν ότι ανήκαν σε «ιδιωτική ευρωπαϊκή συλλογή» και μόνο στον πίνακα του Πιερ Μπονάρ Dans le cabinet de toilette or Jeune fille s'essuyant, αναφέρεται το όνομα του Βασίλη Γουλανδρή ως ιδιοκτήτη. Για την ιστορία, ο πίνακας αυτός έμεινε απούλητος στην δημοπρασία του Sotheby's τον Φεβρουάριο του 2005 με εκτιμώμενη αξία 2,8 – 4,2 εκατ. δολαρίων.

Ο άλλος πίνακας που δημοπρατήθηκε την ίδια βραδιά, Les Comédiens του Σαγκάλ, πουλήθηκε έναντι 2,3 εκατ. δολαρίων. Σε ιδιωτική πώληση άλλαξε χέρια και ένας πίνακας του Βαν Γκογκ του 1888, που απεικονίζει ένα μπολ με πορτοκάλια. Πουλήθηκε σε ένα Καλιφορνέζο συλλέκτη, ονόματι Greg Renker από την εταιρεία "Jacob Portfolio Incorporated", χωρίς να υπάρχει καμία αναφορά στο όνομα Γουλανδρή.

«Και οι τέσσερις εταιρείες (που πούλησαν τους πίνακες) συστάθηκαν λίγο πριν τις συναλλαγές και διαλύθηκαν λίγο αργότερα χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος πίσω τους. Τα έγγραφα του Panama Papers αποκαλύπτουν τώρα ότι και οι τέσσερις είχαν έναν μυστήριο ιδιοκτήτη, τη Μαρί Βορίδη», αναφέρει ο Μπερνστάιν.

Η Μαρί Βορίδη, ήταν η γνωστή Ντόντα Βορίδη, αδερφή του Βασίλη Γουλανδρή, η οποία απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 2015.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr