Τάκης Μαυρωτάς: «Αντιμέτωπος με τόση τέχνη, άγγιξα την αθανασία»

«΄Ολα τα πράγματα του κόσμου έχουν δικαίωμα στο φως». Μ' αυτά τα λόγια του Πάμπλο Πικάσο στο μυαλό, ο επιμελητής και κριτικός τέχνης, υπεύθυνος των εικαστικών προγραμμάτων του Ιδρύματος Β&Μ Θεοχαράκη, Τάκης Μαυρωτάς, έχει ζήσει τη μαγεία των έργων τέχνης σε ιστορικά ατελιέ, όπως της Χρύσας στο Broadway της Νέας Υόρκης. Και είναι η ελληνίδα γλύπτρια με το διεθνές αποτύπωμα που έφυγε από τη ζωή πριν από περίπου 4 χρόνια, αλλά κι ο παθιασμένος ιδιότυπος παραστατικό ζωγράφος, Λεονάρντο Κρεμονίνι που συχνά συναντούσε στο ερημητήριό του σε ένα τεράστιο κτήμα έξω από τη Φλωρεντία στη Grassina οι οποίοι - μαζί με πολλούς ακόμα ΄Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες φυσικά - τον βοήθησαν να μη φοβάται τον όρο αθανασία όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τα έργα αρκετών σύγχρονων καλλιτεχνών.

Σοφότερος, λοιπόν, μετά από τις «Εικαστικές Καταγραφές 1986-2005» από τις εκδόσεις Καστανιώτη κι έχοντας στο βιογραφικό του αμέτρητες εκθέσεις που σημείωσαν ιδιαίτερα μεγάλη απήχηση, ο Τάκης Μαυρωτάς επανέρχεται εν έτει 2018 με το «Το λόγο έχει η τέχνη» ( εκδόσεις Πατάκη) που συμπεριλαμβάνει το απόσταγμα της επιμελητικής του πορείας κοντά 10 χρόνων. Κι είναι η έκδοση κι η παρουσίαση του βιβλίου από κορυφαίες μορφές του πνεύματος στο Μέγαρο Μουσικής σήμερα, Πέμπτη 1η Νοεμβρίου, που μας έδωσε την ευκαιρία μιας συνομιλίας μαζί του.

- Τι ήταν αυτό που σας έκανε να πάρετε την απόφαση να δημοσιεύσετε σ' ένα βιβλίο τα 39 αισθητικά δοκίμια που γράψατε με αφορμή ισάριθμες εκθέσεις καλλιτεχνών που επιμεληθήκατε από το 2006 ως το 2017;

Πρόκειται για έναν απολογισμό που κάνω σχεδόν ανά δεκαετία. Ένα κοίταγμα προς τα πίσω που με βοηθάει να συνειδητοποιήσω το πολλαπλό μου χρέος απέναντι στην τέχνη. Το βιβλίο αυτό είναι το δικό μου παρόν στο χώρο που υπηρετώ κι αν αυτό που έκανα ήταν σωστό ή αν έπρεπε να κάνω κάτι περισσότερο. Έτσι, πρωτοξεκίνησα με τις «Εικαστικές Καταγραφές 1986-2005» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, το οποίο έχει εξαντληθεί και συνέχισα με «Τον λόγο έχει η τέχνη» από τις εκδόσεις Πατάκη.

- Μεταξύ των εκθέσεων που επιμεληθήκατε, με τι κριτήριο επιλέξατε να φιλοξενήσετε τα κείμενα των συγκεκριμένων εκθέσεων;

Με κριτήριο την ανταπόκριση που είχαν οι εκθέσεις και τα κείμενά μου από στο κοινό. Όπως γνωρίζετε, σε κάθε έκθεση που επιμελούμαι υπάρχει αναρτημένο ένα κείμενό μου, που αναλύει τη δουλειά και το σκεπτικό της έκθεσης. Έτσι, έκανα μια αυστηρή επιλογή, την οποία, για άλλη μια φορά, τη θέτω στην κρίση του κοινού.

- Πώς κατέστη δυνατό να προλογίσουν τις «Εικαστικές Καταγραφές 2006 - 2017» δυο γιγάντιες μορφές της νεοελληνικής πνευματικής ζωής, όπως οι Κική Δημουλά κι η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ;

Η κ. Αρβελέρ γνωρίζει σε βάθος τη δουλειά μου, αφού έχω την τύχη να έχω επιμεληθεί στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών πολλές θεματικές και ατομικές εκθέσεις, που σημείωσαν τεράστια επιτυχία, όπως «Η κληρονομιά του Απόλλωνα», με σημαντικά έργα από τους Dali και Arman, των Τσαρούχη και Σικελιώτη, «Κίονες και Πεσσοί» με έργα από τους Uecker και Finotti, έως των Παύλου και Ψυχοπαίδη, τις μεγάλες ατομικές εκθέσεις των κορυφαίων γλυπτών της διασποράς, Τάκη και Χρύσας, του Γιάννη Παρμακέλη, που πριν λίγα χρόνια πήρε την έδρα του δασκάλου του Γιάννη Παππά στην Ακαδημία Αθηνών, του Αλέκου Φασιανού και άλλων.

Η κ. Δημουλά έχει μια βαθιά αγάπη για τις καλές τέχνες και οι επισκέψεις της στο Ίδρυμα Θεοχαράκη με έφεραν κοντά της, άλλοτε με τις αφιερωματικές εκθέσεις για τον Ελύτη και τον Καβάφη κι άλλοτε των αγαπημένων της φίλων Τέτση και Σόρογκα, που είχα την τιμή να επιμεληθώ.

- Ποιες τάσεις, ρεύματα, πρόσωπα και χρονολογικές περιόδους καλύπτουν τα συγκεκριμένα 39 αισθητικά κείμενα;

Κυρίως το έργο των μεγάλων δημιουργών του 20ου αιώνα, αυτών που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της Μοντέρνας Τέχνης και στη συνέχεια εκείνων που στερέωσαν τη Σύγχρονη Τέχνη. Έτσι, στο βιβλίο υπάρχουν κείμενα για τους μοντερνιστές των βαλκανικών χωρών, τους κορυφαίους γλύπτες του 20ου αιώνα από την περίφημη συλλογή του Simon Spierer (Arp, Brancusi, Cesar, Cragg, Moore, Noguchi κ.ά.), τους Giorgio de Chirico, Leonardo Cremonini, Pablo Picasso, Jean Cocteau κ.ά.

- Μιλήστε μας πιο συγκεκριμένα για κάποια από τα πρόσωπα που περιλαμβάνει η έκδοση και μοιραστείτε μαζί μας μερικές ιστορίες που τα συνοδεύουν.

Επιτρέψτε μου να σταθώ σε δύο σπουδαίους καλλιτέχνες που δεν είναι πια στη ζωή, αλλά που έζησα αρκετά μαζί τους και είχα την ευκαιρία να μελετήσω για χρόνια το πολυεπίπεδο έργο τους. Τη Χρύσα, που επισκεπτόμουν συχνά στο ατελιέ της, στην Broadway της Νέας Υόρκης και ζούσα τη μαγεία των έργων της έχοντας στο μυαλό μου τη φράση του Picasso: «όλα τα πράγματα του κόσμου έχουν δικαίωμα στο φως». Επίσης, τον Leonardo Cremonini, τον παθιασμένο ιδιότυπο παραστατικό ζωγράφο, που μου έλεγε ότι «η ζωγραφική είναι τέχνη μαγική». Συχνά τον συναντούσα στο ερημητήριό του, σε ένα τεράστιο κτήμα έξω από τη Φλωρεντία, στη Grassina, όπου στο παλιό αρχοντικό με τα πολλά δωμάτια εκείνος δραπέτευε από την αξεπέραστη ομορφιά της Τοσκάνης για να βυθιστεί στον αινιγματικό οραματικό του κόσμο. Ευγνωμονώ και τους δύο αυτούς καλλιτέχνες, μαζί με αρκετούς άλλους, που με βοήθησαν να μη φοβάμαι τον όρο αθανασία όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με τα έργα αρκετών σύγχρονων καλλιτεχνών.

- Τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει το έργο ενός καλλιτέχνη να έχει διάρκεια;

Η υψηλή ποιότητα της πλαστικής έκφρασης και η εννοιολογική δύναμη του περιεχομένου κάνει ένα έργο τέχνης ξεχωριστό, θαυμαστό και αιώνιο.

- Η Ελλάδα έχει αποκτήσει «διεθνές» πρόσωπο στην εικαστική σκηνή; Κι αν όχι, γιατί, πιστεύετε ότι έχει συμβεί αυτό;

Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες. Και σε ποιον να μην αναφερθώ; Στη Χρύσα, τον Τάκη ή τον Κουνέλλη; Σπουδαίοι Έλληνες καλλιτέχνες που έργα τους κοσμούν τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου και στερεώνουν άμεσα τη σύγχρονη τέχνη. Δυστυχώς, η πολιτιστική πολιτική του τόπου μας δεν ήταν ποτέ επικεντρωμένη στο να παρουσιάσει προγραμματισμένα και σε τακτά χρονικά διαστήματα το έργο των δημιουργών του 20ου αιώνα σε μεγάλες θεματικές ή ομαδικές εκθέσεις στο εξωτερικό. Τις λίγες φορές που αυτό έγινε, σημείωσε μια επιτυχία επισημαίνοντας ότι δεν έχουμε μόνο ένα λαμπερό πολιτιστικό παρελθόν, αλλά και ένα δυναμικό παρόν.

- Πως διαμορφώνεται σήμερα η αγορά τέχνης στη χώρα μας μέσα στην πολυετή κρίση στην οποία δοκιμάζεται;

Η πολυετής οικονομική κρίση στον τόπο μας δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα, κυρίως στη νεότερη γενιά των καλλιτεχνών που αναζητούν τη θέση τους στο εικαστικό γίγνεσθαι. Εύχομαι η πολιτεία και τα ιδρύματα να κάνουν αυτό που επιβάλλεται, αν ειλικρινά και συνειδητά επιθυμούμε ένα φωτεινότερο πολιτιστικό αύριο. Ας μην ξεχνάμε ότι οι περίοδοι παρακμής της τέχνης είχαν άμεσο κοινωνικό αντίκτυπο.

- Ποια η συμβουλή που θα δίνατε σ' ένα νέο καλλιτέχνη για να αντιμετωπίσει με επιτυχία το «σύστημα» της τέχνης;

Πρέπει να έχουν υπομονή και να εργάζονται πολύ σκληρά. Η τέχνη είναι αναγκαιότητα και έκφραση ψυχής. Κι επειδή ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος δεν πρέπει ποτέ να παραιτούνται από τους στόχους τους, αλλά να προσπαθούν για το καλύτερο. Ο καλλιτέχνης υπάρχει και σε εποχές παρακμής και ευημερίας. Κι ας μην ξεχνάμε ότι η τέχνη καταξίωνε και πάντα θα καταξιώνει τον άνθρωπο.

- Τι πιστεύετε ότι κληροδοτείτε με τα συγκεκριμένα κείμενα στο αναγνωστικό κοινό κι ειδικότερα στις επόμενες γενιές;

Επιτρέψτε μου να σας απαντήσω με μια φράση του Breton: «Χρυσή μου φαντασία, αν υπάρχει κάτι που αγαπώ σε σένα είναι ότι δεν συγχωρείς ποτέ.»

Λίγα λόγια για τον Τάκη Μαυρωτά

Ο Τάκης Μαυρωτάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Αποφοίτησε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών, όπου έκανε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα "Το σώμα του έρωτα και του θανάτου στη νεοελληνική ζωγραφική". Εργάστηκε στο γραφείο του καθηγητή Γ. Π. Σαββίδη και μετά το 1988 στο πολιτιστικό Ίδρυμα Πιερίδη, καθώς επίσης και στο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη ως εικαστικός συντάκτης. Είναι Διευθυντής Εικαστικού Προγράμματος του Ιδρύματος Β. & Μ. θεοχαράκη. Έχει διατελέσει διευθυντής του Ιδρύματος Πιερίδη και μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Πινακοθήκης, του Ελληνικού Φεστιβάλ, του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, της Εθνικής Επιτροπής Χορηγιών του Υπουργείου Πολιτισμού, της Εταιρείας Ελλήνων Τεχνοκριτικών (Α.Ι.CA.). Εχει επιμεληθεί δεκάδες ατομικές κι ομαδικές εκθέσεις.

(Στην κεντρική φωτογραφία: Ο Τάκης Μαυρωτάς ξεναγεί το ζεύγος Κώστα και Δάφνης Σημίτη σε έκθεση στο Ιδρυμα Θεοχαράκη/ Studio Panoulis)

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr