Θάνος Μικρούτσικος: Η ιστορία του Σταυρού του Νότου [video]

Αν κάποιος μιλήσει για δέκα δίσκους που δεν πρέπει να λείπουν από τη δισκοθήκη του, σίγουρα ένας από αυτούς είναι ο Σταυρός του Νότου. Από το 1979 μέχρι σήμερα με δεκάδες επανεκτελέσεις, με δεκάδες ερμηνείες, παραμένει ένας από τους καλύτερους δίσκους ελληνικής μουσικής, αυτός που εκτόξευσε κυριολεκτικά τη φήμη του Θάνου Μικρούτσικου ως συνθέτη και μας σύστησε νέους τότε τραγουδιστές σε καταπληκτικές ερμηνείες. Παρά τις μεγάλες επιτυχίες του, ο Μικρούτσικος ταυτίστηκε απόλυτα ως δημιουργός με την ποίηση του Νίκου Καββαδία. Ακόμα και σήμερα, οι φωνές των νεαρών τότε Γιάννη Κούτρα, Αιµιλίας Σαρρή και Βασίλη Παπαπακωνσταντίνου, και το εξώφυλλο του Αλέκου Φασιανού δεν παύουν να συγκινούν κάθε ακροατή.

Ο Σταυρός του Νότου ένας δίσκος κόσμημα της ελληνικής δισκογραφικής παραγωγής είναι και ένας από τους εμπορικότερους δίσκους των τελευταίων δεκαετιών που έχει πουλήσει πάνω από δυο εκατομμύρια αντίτυπα και δε σταμάτησε ποτέ να βρίσκεται σε λίστες μουσικής, σε προγράμματα μουσικών σκηνών, συναυλιών, τραγούδι που επαναλαμβάνουν οι νεότερες γενιές και οι παρέες με κάθε τρόπο.

«Οι νέοι έχουν ανάγκη να ακούσουν κάτι που να τους κάνει να ονειρευτούν, να ξεπεράσουν τα όριά τους» έλεγε ο Μικρούτσικος μιλώντας για την επιτυχία του «Σταυρού του Νότου». Τα 8 από τα 11 τραγούδια του δίσκου O Σταυρός του Νότου του Θάνου Μικρούτσικου τα ερμήνευσε ο Γιάννης Κούτρας και δύο εξ αυτών ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, με την ερμηνεία του τραγουδιού «Ενα Μαχαίρι» να ξεχωρίζει. Το τραγούδι «Σταυρός του Νότου» ερμήνευσε η Αιμιλία Σαρρή. Ακολούθησαν δύο εκδόσεις ακόμη, οι «Γραμμές των οριζόντων» (1991) και η ζωντανή ηχογράφηση του «Σταυρού του Νότου» στο Μέγαρο Μουσικής (2005) που δεν αποτελούν απλώς διαφορετικές ενορχηστρώσεις αλλά νέες επεξεργασίες και νέα έργα.

Η μουσική του Σταυρού του Νότου δεν ήταν καθόλου αυτονόητη για την εποχή της. «Η εξήγηση βρίσκεται μάλλον στην αποκάλυψη, μέσω της μελοποίησης, των κρυμμένων σημείων της ποίησης του Καββαδία. Γιατί ο Καββαδίας λέει κάτι παραπάνω από αυτό που σε πρώτο επίπεδο διαβάζουμε και αν η μελοποίηση δεν κατάφερνε να φανερώσει το δεύτερο κρυμμένο επίπεδο θα παρέμενε απλά υπόκρουση. Φυσικά, όταν λέει ο ποιητής «χόρεψε στο φτερό του καρχαρία», αναφέρεται στην προσωπική υπέρβαση που ο καθένας οφείλει στον εαυτό του, δίνοντας το μήνυμα ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα στην ιστορία και αυτό είναι που ξεσηκώνει τους εκάστοτε πιτσιρικάδες και κατά συνέπεια κρατά τα κομμάτια αυτά διαχρονικά», έλεγε ο Θάνος Μικρούτσικος.

Μπορεί ο Σταυρός του Νότου σήμερα να θεωρείται απόλυτη επιτυχία και ιδανική συνάντηση των στίχων του Καββαδία με τη μουσική του Μικρούτσικου, αλλά όταν κυκλοφόρησε, δεν είχε πείσει κανέναν για την αξία του. Ο φίλος του Μικρούτσικου, σκηνοθέτης Τάσος Ψαρράς του ζήτησε να γράψει τη μουσική για ένα σίριαλ με ναυτικό θέμα που ετοίμαζε, το Πορεία µηδέν ενενήντα.

Όταν ο συνθέτης πήγε τη δουλειά του στον τότε διευθυντή της Λύρα Αλέκο Πατσιφά εκείνος του είπε: «Θα σου τον κάνω δώρο, δυο χιλιάδες αντίτυπα». Αξίζει να σημειωθεί πως εκείνη την εποχή οι δίσκοι πουλούσαν από 50.000 και πάνω. Ο Πατσιφάς δεν πίστεψε στο δίσκο. Και δεν ήταν ο μόνος. «Και άλλοι δημοσιογράφοι που µάλιστα µε συµπαθούσαν γιατί µε θωρούσαν ταλαντούχο. Το 1979 που κυκλοφόρησε δεν µπορώ να θυµηθώ καλή κριτική, τουλάχιστον από τα σοβαρά περιοδικά και εφηµερίδες» έλεγε ο Μικρούτσικος.

Κρίµα ένας νέος σηµαντικός συνθέτης που έχει φέρει καινούργια πράγµατα, δεν είναι δυνατόν να έχει κάνει ένα τόσο πληκτικό, τόσο µονότονο, τόσο απαράδεκτο δίσκο, έγραφαν οι εφημερίδες. Στην Καθημερινή –την οποία είχαν γραφτεί διθύραμβοι για την Καντάτα για τη Μακρόνησο- γράφτηκε πως ο Σταυρός του Νότου είναι ένας πληκτικός δίσκος και το κείμενο κατέληγε ''Ευχόμαστε στον ταλαντούχο συνθέτη να τον ξεχάσει το συντομότερο δυνατόν''. Κάποιος μάλιστα έγραψε «θα έπρεπε να βάλει µέσα και λεξικό, να καταλαβαίνουµε τι λέει το πόνηµά του». Στην εποχή που κυριαρχούσε το πολιτικό τραγούδι, ο δίσκος αυτός έμοιαζε φευγάτος, μελωδικός και χωρίς το επικό στιλ που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Ακριβώς τα στοιχεία που τον έκαναν διαχρονικό και «αγέραστο» εκείνη την εποχή είχαν θεωρηθεί τα μεγάλα μειονεκτήματά του. Αυτός ο δίσκος που τότε θεωρήθηκε μονότονος και πληκτικός έφερε τον Καββαδία στα χείλη εκατοµµυρίων ακροατών, έδωσε ταυτότητα σε µια νέα γενιά ερμηνευτών, και καθιέρωσε τον Μικρούτσικο σε ένα ευρύτερο κοινό που διψούσε για µια νέα εποχή στο τραγούδι.

Δεκάδες οι επανεκτελέσεις

Έντεκα τραγούδια που τραγουδήθηκαν ξανά και ξανά σε δεκάδες επανεκτελέσεις, που εξακολουθούν να γίνονται λάιβ σε μουσικές σκηνές περιλαµβάνει ο «Σταυρός του Νότου». Τα ίδια του τα τραγούδια έδωσαν και στον ίδιο τον Θάνο Μικρούτσικο το έναυσµα για νέες εκτελέσεις. «Είναι έργο εν εξελίξει», έλεγε ο συνθέτης. «Δεν πρόκειται µόνο για νέες ενορχηστρώσεις. Ο πυρήνας µε τα 11 τραγούδια είναι εκεί, αλλά αν δείτε είτε στις Γραµµές των Οριζόντων, είτε στο λάιβ του Μεγάρου, σε ορισμένα κοµµάτια αλλάζει το µελωδικό υλικό, σε άλλα το αρμονικό, στα περισσότερα το ρυθµικό και σε αρκετά έχουν περάσει αυτοσχεδιασµοί. Όλα αυτά βγαίνουν φυσιολογικά, χωρίς να βιάζω το αρχικό υλικό».

Η μεγάλη διάψευση

Ο Καββαδίας και η ποίησή του ήταν πάντα πολύ αγαπητές. Αξίζει εδώ να πούμε πως όταν πρωτοκυκλοφόρησε η συλλογή του Μαραμπού το 1933 η έκδοση εξαντλήθηκε τόσο γρήγορα που τα ποιήματά του κυκλοφορούσαν σε χειρόγραφα από χέρι σε χέρι. Δεν είναι παράξενο που ο Καββαδίας έγραψε ελάχιστα ποιήματα, μάλιστα όταν πέθανε ο αδερφός του σταμάτησε να γράφει εντελώς, δεν έβρισκε λόγο να το κάνει, αλλά όλα σχεδόν τα γνωστά του ποιήματα μελοποιήθηκαν από γενιές και γενιές διαφορετικών δημιουργών και όλοι τα σιγοψυθιρίζουν; Από αυτούς όλους τους ποιητές και συγγραφείς της γενιάς του ήταν και είναι μέχρι σήμερα ο πιο δημοφιλής στη συνείδηση του κόσμου.

Ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε ιδανικά τα ποιήματά του. Τα αποκάλυψε, τα φώτισε και γι’ αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο κόσμος ήταν αυτός που τα έκανε επιτυχία. Είναι μια από τις ελάχιστες φορές που ο πανίσχυρος τότε και διορατικός Πατσιφάς έπεσε έξω. Και οι δημοσιογράφοι ακόμα περισσότερο. Διαψεύστηκαν σχεδόν αμέσως μόλις κυκλοφόρησε ο δίσκος που με το «καλημέρα» έγινε επιτυχία. Η νεολαία τραγουδούσε παντού τα τραγούδια, και ο δίσκος που βγήκε μόνο σε δυο χιλιάδες αντίτυπα στην πρώτη του κοπή, πούλησε μέσα σε λίγους μήνες περισσότερα από 50.000 αντίτυπα.

Η πολιτική κηδεία του Θάνου Μικρούτσικου θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου και ώρα 14:30 στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.

Η σoρός θα εκτίθεται από τις 10:30 πμ στην αίθουσα τελετών για τον τελευταίο αποχαιρετισμό.

Αντί για στεφάνια, η οικογένεια παρακαλεί να διατεθούν τα χρήματα για τα ασυνόδευτα προσφυγοπούλα της Μόριας. GR 07017 1355 0006 3551 3856 0788 -Τράπεζα Πειραιώς.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr