Ηταν πριν από δυο ή τρεις δεκαετίες όταν στην αυλή ενός σπιτιού απ’ αυτά που βλέπουμε στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου μια νοικοκυρά αποκάλεσε «τσούλα» τη γειτόνισσά της επειδή είχε υποψίες ότι είχε ερωτικές επαφές με τον άντρα της. Απ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό «τσούλα», λοιπόν, προέκυψαν 11 (!) δικογραφίες. Τουλάχιστον τόσες πέρασαν από τα χέρια του Αριστοτέλη Χαραλαμπάκη, Καθηγητή Ποινικού Δικαίου Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Σήμερα, πλέον, υπάρχουν πολύ λιγότερα θύματα συκοφαντίας ιδιώτη από ιδιώτη. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση των μηνύσεων αλλά και αγωγών για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης σε ισχυρισμούς που διαδίδονται μέσω του Τύπου.
Ποιο αγαθό, άραγε, είναι πολυτιμότερο; Η ελευθερία του λόγου ή η προστασία της τιμής. Μπορεί κανείς χωρίς συνέπειες να υβρίζει συνάνθρωπό του – γεγονός που παρατηρείται κατά κόρον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Που τελειώνει η ελευθερία του λόγου κι αρχίζει η προστασία της τιμής – σημειωτέον και τα δυο αγαθά συνταγματικά κατοχυρωμένα;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πυροδότησαν συζήτηση τριών ωρών στην παρουσίαση του βιβλίου του αναπλ. Καθηγητή Ποινικού Δικαίου ΔΠΘ, Στυλιανού Παπαγεωργίου Γονατά με τίτλο: «Ο σκοπός δυσφήμησης στα εγκλήματα κατά της τιμής» στους χώρους της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Μια συζήτηση που ενορχήστρωσε θαυμάσια ο Παύλος Τσίμας έχοντας να διαχειριστεί ένα πάνελ δεινών ομιλητών και βαθιά καταρτισμένων νομικών που διασταύρωσαν τα ξίφη και τις απόψεις τους σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα.
Ο προρρηθείς καθηγητής Ποινικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΔΠΘ, Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης, λόγου χάρην είχε την άποψη ότι «μεγαλύτερος "λάκκος" για την τιμή ενός ανθρώπου από το Internet δεν υπάρχει…η πληγή σε ζητήματα τιμής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δυσεπούλωτη διότι μένει εις το διηνεκές», ενώ ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Σταύρος Τσακυράκης υποστήριξε το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου ακόμα και στην … εξύβριση αφού, είχε την «ακραία», όπως ομολόγησε, άποψη ότι «η ύβρις είναι η ακατέργαστη αξιολογική κρίση που θα πρέπει να προστατεύεται». Και κατέληξε: «Οι μάχες για την τιμή και την υπόληψη είναι μάχες οπισθοφυλακής. Θα μάθουμε να ζούμε μ’ αυτές».
«Είναι και τα δυο υψηλής αξίας αγαθά. Ποιο θα επικρατήσει;», αναρωτήθηκε αναφερόμενος στην τιμή και την ελευθερία της έκφρασης ο Ακαδημαϊκός, τ. Υπουργός Δικαιοσύνης, καθηγητής, Μιχάλης Σταθόπουλος, κρατώντας μάλλον μια μέση οδό, αφού πρώτα ανέφερε ότι τόσο στα Ηθικά Νικομάχεια όσο και στη Ρητορική ο Αριστοτέλης προτείνει επιείκεια.
Στο νέο ρόλο των media αναφέρθηκε ο Παύλος Τσίμας τονίζοντας ότι σύμφωνα με έρευνα κοντά στα 50% των ενήλικων αμερικανών έχουν ως κύρια πηγή ενημέρωσης το Facebook κι ότι ενώ παλιότερα τα media έρεπαν στο να «κατακρεουργούν» ηθικά ανθρώπους, σήμερα προσανατολίζονται κυρίως στη βασική τους αποστολή που είναι ο έλεγχος της εξουσίας.
Την εκδήλωση χαιρέτησε η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ξένη Δημητρίου και έκλεισε με ομιλία του ο συγγραφέας.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Με το έργο «Ο σκοπός δυσφήμησης στα εγκλήματα κατά της τιμής» ο συγγραφέας καταπιάνεται με το ζήτημα της επικίνδυνης αύξησης μηνύσεων, αλλά και αγωγών για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης. Ιδιαίτερα επικίνδυνο εμφανίζεται το φαινόμενο αυτό, κάθε φορά που ένας οποιοσδήποτε ισχυρισμός διαδίδεται διά του Τύπου ή η οποιαδήποτε αξίωση φέρεται ενώπιον των δικαστηρίων η μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση εμφανίζεται ως το κατάλληλο ισχυρό νομικό όπλο κατά του δημοσιεύματος ή της σχετικής αγωγής.
Ο συγγραφέας αξιοποιεί εκτός απ’ όλες τις απόψεις της ποινικής επιστήμης και νομολογίας τις σημαντικότερες αποφάσεις του Ανώτατου Αμερικανικού Δικαστηρίου και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το θέμα αυτό. Θεωρεί δε αναγκαία την προσθήκη του σκοπού δυσφήμησης στην ποινική υπόσταση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης. Μόνο έτσι θα μπορούν να αξιολογηθούν από τα δικαστήρια οι πραγματικές περιπτώσεις προσβολής της τιμής του κάθε παθόντος. Μία τέτοια λύση αποκαθιστά και την αναγκαία ισορροπία μεταξύ ελεύθερης διάδοσης ιδεών και πληροφοριών και του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης.
Ειδικότερα, στην αρχή του έργου ο συγγραφέας κάνει μια αναφορά στις ιστορικές ρίζες της προστασίας της τιμής και τη σχέση της με την ανθρώπινη αξία και αξιοπρέπεια και την προσωπικότητα. Ακολούθως αναλύεται το έννομο αγαθό της τιμής κατά τον Ποινικό Κώδικα, το έγκλημα της δυσφήμησης, η σχέση του σκοπού εξύβρισης με τον σκοπό συκοφαντικής δυσφήμησης, ο σκοπός καταφρόνησης μέσα από τις εμπορικές συναλλαγές και οι συρροές του εγκλήματος της δυσφήμησης. Το έργο συμπληρώνεται με βιβλιογραφία και αλφαβητικό ευρετήριο.