Αν μη τι άλλο όσοι παρακολούθησαν τη σημερινή ομιλία του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού στη Βουλή κατά τη κατά την εκφώνηση των προγραμματικών δηλώσεών του, θα συμφωνούσαν ότι ο Νίκος Ξυδάκης και καλές προθέσεις είχε και ενήμερος ως προς τα ανοιχτά ζητήματα του υπουργείου ήταν και με εκπροσώπους αρμόδιων φορέων είχε μιλήσει. Κανείς θα μπορούσε να επισημάνει, επίσης, ότι ο αναπληρωτής υπουργός είχε ένα όραμα για τον πολιτισμό - ανεξάρτητα αν κάποιος θα μπορούσε να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει μαζί του.
«Θέλουμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για μια νέα πολιτιστική άνοιξη στην Ελλάδα με χαρά και ευθύνη και να γράψουμε την ιστορία της γενιάς μας», ανήγγειλε ο Νίκος Ξυδάκης. «Βασικές αρχές μας», πρόσθεσε, «η διαφάνεια και η αξιοκρατία, ο σεβασμός της ελεύθερης έκφρασης των πνευματικών και καλλιτεχνικών δυνάμεων της χώρας»
Ως βασικές παραδοχές, ο κ. Ξυδάκης ανέφερε το «δημόσιο χαρακτήρα τής πολιτιστικής κληρονομιάς χωρίς τους μνημονιακούς καταναγκασμούς για εκποίηση της δημόσιας περιουσίας», καθώς και τη σύνδεση του πολιτισμού με τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Θα μπορούσαν, όμως, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις γι' αυτή τη νέα άνοιξη στην Ελλάδα όπως υποσχέθηκε παρουσιάζοντας τους βασικούς άξονες στους οποίους θα στηριχθεί η πολιτική της κυβέρνησης στον τομέα του πολιτισμού; Ιδού το μεγάλο ερώτημα.
Γνωρίζει, ωστόσο, ο κ. Ξυδάκης πόσο αργά είναι τα «γρανάζια» του ΤΑΠΑ (που σύμφωνα με πολλούς είναι η «χρυσοτόκος όρνιθα του πολιτισμού») και ότι πρέπει να κανείς να κάνει εκ βάθρων αλλαγές για να αξιοποιηθούν οι «τεράστιες δυνατότητες» του ταμείου;
Πως θα δημιουργηθεί μια νέα ταυτότητα;
Ναί, η σύνδεση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με το σύγχρονο πολιτισμό μπορεί να είναι μια βάση για να «πατήσει» η δημιουργία μιας νέας ταυτότητας. Μια ταυτότητα που δεν θα εξαρτάται από εθνικισμούς όπως εννοήθηκε. Δεν ακούγεται, όμως, κάπως θεωρητικό όλο αυτό;
Παρ' όλα αυτά, ο κ. Ξυδάκης σημείωσε ιδιαίτερα εύστοχα πως «Ο πολιτισμός σε περίοδο κρίσης μπορεί να αποτελεί και ατμομηχανή ανάπτυξης. Ο πολιτισμός μπορεί και πρέπει να παράγει πλούτο και στο συμβολικό πεδίο και υλικό πεδίο». Πολιτισμός, σύμφωνα με τον υπουργό που δεν απέφυγε τους λυρικούς τόνους στην ομιλία του, είναι «η αρχαία κληρονομιά, η βυζαντινή κληρονομιά, η δημώδης ποίηση, το λαϊκό τραγούδι, η υψηλή αρχιτεκτονική του Πικιώνη και του Κωνσταντινίδη, αλλά και η τέχνη του άγνωστου μάστορα σε ένα παρεκκλήσι, η ζωγραφική του Θεόφιλου και του Παπαλουκά. Πολιτισμός είναι η καλαισθησία, η ευγένεια στον καθημερινό βίο. Πεποίθησή μας είναι πως ο πολιτισμός δεν κατοικεί μόνο σε μουσεία και βιβλιοθήκες, αλλά και σε λεωφόρους πόλεων, πλατείες, σε συναθροίσεις».
Και τα χρήματα; Που θα βρεθούν;
Μια από τις σημαντικότερες εξαγγελίες του κ. Ξυδάκη ήταν η ενίσχυση και αναμόρφωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Χώρων και Απαλλοτριώσεων, που προσφέρει «τεράστιες δυνατότητες για να αναπτυχθούν καινοτόμα προϊόντα». Γνωρίζει, ωστόσο, ο κ. Ξυδάκης πόσο αργά είναι τα «γρανάζια» του ΤΑΠΑ (που σύμφωνα με πολλούς είναι η «χρυσοτόκος όρνιθα του πολιτισμού») και ότι πρέπει να κανείς να κάνει εκ βάθρων αλλαγές για να αξιοποιηθούν οι «τεράστιες δυνατότητες» του ταμείου;
Στο πρακτικό κομμάτι επίσης, ο αναπληρωτής υπουργός μίλησε για την άμεση αξιοποίηση κάθε δυνατότητας του (επόμενου) ΕΣΠΑ για τη στήριξη των υφιστάμενων δομών για την περάτωση των έργων που υπάρχουν. Για να γίνει, όμως, αυτό (κι εκεί είναι τα μεγάλα κονδύλια...) θα πρέπει να λειτουργήσουν άμεσα τα Συμβούλια και πρώτιστα το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο - για το οποίο, σημειωτέον, όπως και για το ΚΣΝΜ προανήγγειλε θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων. Αντικειμενικά κριτήρια στα συμβούλια προφανώς υποδηλώνουν αξιοκρατία και στα στελέχη του κρατικού μηχανισμού. ΄Ολα αυτά, όπως είναι φανερό, κρύβουν αλλαγές προσώπων και πραγμάτων...
Ο αναπληρωτής υπουργός μίλησε για την άμεση αξιοποίηση κάθε δυνατότητας του (επόμενου) ΕΣΠΑ. Για να γίνει, όμως, αυτό (κι εκεί είναι τα μεγάλα κονδύλια...) θα πρέπει να λειτουργήσουν άμεσα τα Συμβούλια και πρώτιστα το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο
Σε ό,τι αφορά τις προτεραιότητες του υπουργείου του, ο κ. Ξυδάκης προέταξε μεταξύ άλλων την επίλυση διαρθρωτικών προβλημάτων που έχουν προκύψει απ' τη συγκρότηση του νέου οργανισμού του. Σ' αυτό το σημείο να σημειώσουμε ότι αυτό είναι ένα από τα βασικά και βασικά αιτήματα των ανθρώπων του χώρου. Επίσης ο Νίκος Ξυδάκης ανήγγειλε τη θεσμοθέτηση συμβουλίου σύγχρονου πολιτισμού.
Η πολιτική του επαναπατρισμού αρχαιοτήτων
Ο αναπληρωτής υπουργός μίλησε για συγκρατημένη εθνική πολιτική για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και συστηματικές παρεμβάσεις για τη συνολική επιστροφή αρχαιοτήτων. Τι εννούσε, άραγε, ο κ. Ξυδάκης αναφερόμενος στην εκπόνηση μιας νέας εξωστρεφούς πολιτικής με έμφαση στην πολιτιστική διπλωματία; Προφανώς να επιδιώξουμε και διπλωματικά αλλά και βάσει νόμου αυτά που μας ανήκουν. Και το «κλειδί» δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τη διεθνή συνεργασία για επαναπατρισμό αρχαιοτήτων.
Στον σύγχρονο πολιτισμό ο ίδιος επεσήμανε: «Θα προσπαθήσουμε να αναβαθμίσουμε τους υφιστάμενους χώρους και θα προσπαθήσουμε να παράσχουμε υποδομές, δίκτυα και διευκολύνσεις στους νέους δημιουργούς, σε μια εποχή που δεν υπάρχουν μεν χρήματα, αλλά υπάρχουν χώροι, υποδομές, δίκτυα, πληροφορία. Θα υποστηρίξουμε το Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Ο σύγχρονος πλούτος θα διαχυθεί στο διεθνές περιβάλλον». Και στον τομέα της εκπαίδευσης, ένα «άνοιγμα» εκ μέρους Ξυδάκη στις νέες τεχνολογίες: Θα επιδιωχθούν συνέργειες με τον Γενική Γραμματέα Έρευνας «για την ανάπτυξη καινοτομίας, για καινοτομικά έργα πολιτισμού και δημιουργικής επιχειρηματικότητας». Μακάρι...
Ο κ. Ξυδάκης εξήγγειλε επίσης την αποκέντρωση των εργασιών στις περιφερειακές του δομές και τη βελτίωση της επικοινωνίας υπουργείου - πολίτη όπως και την ενεργό διασύνδεση και τις συνέργειες του πολιτισμού με άλλους τομείς (παιδεία, τουρισμός, ανάπτυξη, συνεργασία με ΟΤΑ). Όσον αφορά στη διασύνδεση του πολιτισμού με την απασχόληση, ο κ. Ξυδάκης υπογράμμισε πως ο πολιτισμός αποτελεί διεθνώς μια από τις βασικές δραστηριότητες παραγωγής πλούτου με «κύρος, εύρος και διάρκεια» που μπορεί να στηρίξει την απασχόληση υψηλών απαιτήσεων.
Και μια δήλωση με νόημα: δεν πρέπει να γίνεται ιδεολογική χρήση ιστορίας, πολιτισμού και επιστήμης. Μια δήλωση που «φωτογράφισε» τη δυσφορία του για τον επικοινωνιακό χειρισμό της Αμφίπολης
Η ... υπόγεια δυσφορία για τον επικοινωνιακό χειρισμό της Αμφίπολης
Συνοψίζοντας, τέσσερις είναι οι τομείς δράσεις του υπουργείου: Αρχαία κληρονομιά, σύγχρονος πολιτισμός, εκπαίδευση και απασχόληση. Και μια δήλωση με ιδιαίτερο νόημα: δεν πρέπει να γίνεται ιδεολογική χρήση ιστορίας, πολιτισμού και επιστήμης. Μια δήλωση που «φωτογράφισε» - για άλλη μια φορά - τη δυσφορία του αναπληρωτή υπουργού για τον επικοινωνιακό χειρισμό της Αμφίπολης
Κάπου εκεί, λοιπόν, στην αγαστή σύμπραξη της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς με το σύγχρονο πολιτισμό βρέθηκε ο Νίκος Ξυδάκης. Για το πως θα πραγματοποιηθούν όλα αυτά την ώρα της «αναμέτρησης» με την πραγματικότητα μένει να το δούμε.
Σημειωτέον, χθες, Δευτέρα, ο υπουργός Παιδείας - Πολιτισμού και Θρησκευμάτων, Αριστείδης Μπαλτάς στις δηλώσεις του στη Βουλή δεν έκανε καμία τοποθέτηση συγκεκριμένη σε σχέση με τα ανοιχτά θέματα που αφορούν στο υπουργείο Πολιτισμού.