Ο κατάλογος με τα 7 πιο απειλούμενα μνημεία και τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025 δόθηκε στη δημοσιότητα από την Europa Nostra, το κορυφαίο δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών για την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά, και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) (European Investment Bank (EIB) Institute).
Από την έναρξή του το 2013, το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή έχει εξελιχθεί σε μια βασική πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών αφιερωμένη στη διάσωση της ευρωπαϊκής κληρονομιάς που βρίσκεται σε κίνδυνο, ενεργώντας ως καταλύτης για την κινητοποίηση τεχνογνωσίας, την ανάσχεση της ακατάλληλης ανάπτυξης ή/και την εξασφάλιση της απαραίτητης δημόσιας και ιδιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης.
Κάθε καταγεγραμμένος χώρος είναι επιλέξιμος για χρηματικό έπαθλο από το ταμείο της ΕΤΕπ για την πολιτιστική κληρονομιά ύψους €10.000 για να βοηθήσει στην υλοποίηση μιας εγκεκριμένης δραστηριότητας που θα συμβάλει στην προστασία του χώρου.
Οι 7 πιο απειλούμενες τοποθεσίες και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025 είναι οι εξής:
Κάστρο της Μονεμβασιάς, ΕΛΛΑΔΑ
Μονή και Οικισμός Arakelots, ΑΡΜΕΝΙΑ
Κάστρο Nyborg, ΔΑΝΙΑ
Μεγάλη Συναγωγή στην Orla, ΠΟΛΩΝΙΑ
Μοντερνιστικό συγκρότημα Generalštab στο Βελιγράδι, ΣΕΡΒΙΑ
Κολυμβητήριο Valhalla, Γκέτεμποργκ, ΣΟΥΗΔΙΑ
Κήποι του Πύργου της Βασίλισσας Βικτωρίας, Λονδίνο, ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Η ανακοίνωση έγινε σε μια διαδικτυακή εκδήλωση, που συνδιοργανώθηκε από τον Guy Clausse, Αντιπρόεδρο της Europa Nostra, και την Shiva Dustdar, Επικεφαλής και Διευθύντρια του Ινστιτούτου της ΕΤΕπ, στην οποία συμμετείχε ο Glenn Micallef, Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη μεταξύ των Γενεών, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό. Η διαδικτυακή εκδήλωση προσέλκυσε συμμετέχοντες από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, συμπεριλαμβανομένων ατόμων τα οποία πρότειναν τους χώρους καθώς και εκπροσώπους των επιλεγμένων τοποθεσιών.
Η διαδικτυακή εκδήλωση προσέλκυσε συμμετέχοντες από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, συμπεριλαμβανομένων ατόμων τα οποία πρότειναν τους χώρους καθώς και εκπροσώπους των επιλεγμένων τοποθεσιών.
Ο φετινός κατάλογος περιλαμβάνει: α) τρεις τοποθεσίες πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς – το Κάστρο Nyborg, το Κάστρο της Μονεμβασιάς και τους Κήπους του Πύργου της Βασίλισσας Βικτωρίας στο Λονδίνο – που απειλούνται από την κατασκευή νέων επεμβατικών κτιρίων και ακατάλληλα αναπτυξιακά έργα, β) δύο μοντερνιστικά κτίρια – το συγκρότημα Generalštab στο Βελιγράδι και το κολυμβητήριο Valhalla στο Γκέτεμποργκ – υπό άμεσο κίνδυνο κατεδάφισης, και γ) δύο μνημεία θρησκευτικής κληρονομιάς – τη Μονή και τον Οικισμό Arakelots, και τη Μεγάλη Συναγωγή στην Orla – που απειλούνται από παραμέληση ή έλλειψη χρηματοδότησης, αντίστοιχα.
Τα 7 μνημεία και τοποθεσίες, επιλέχθηκαν με βάση τη σημασία τους για την ευρωπαϊκή κληρονομιά και την πολιτιστική τους αξία, καθώς και με βάση τον σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν.
Το επίπεδο ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών ή/και η εμπλοκή δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωση αυτών των τοποθεσιών θεωρήθηκαν κρίσιμης προστιθέμενης αξίας. Ένα άλλο κριτήριο επιλογής αποτέλεσε η δυνατότητα καθεμιάς από τις τοποθεσίες να λειτουργήσει ως μοχλός βιώσιμης κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης.
Ο τελικός κατάλογος των 7 επιλέχθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της Europa Nostra μέσα από τα 14 μνημεία και τοποθεσίες κληρονομιάς που είχαν προηγουμένως επιλεγεί από τη Συμβουλευτική Επιτροπή του Προγράμματος για τα 7 Υπό Απειλή.
Οι προτάσεις για τις τοποθεσίες που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα για τα 7 Υπό Απειλή
κατατέθηκαν ή υποστηρίχθηκαν από τα μέλη της Europa Nostra, καθώς και από μέλη της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την Πολιτιστική Κληρονομιά (European Heritage Alliance).
Ομάδες εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπούν την Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), μαζί με τους οργανισμούς, τα άτομα που υπέδειξαν τα 7 επιλεγμένα μνημεία και τοποθεσίες και άλλους εταίρους, θα συλλέξουν τώρα πληροφορίες και θα συναντηθούν με τους σημαντικότερους εμπλεκόμενους φορείς και πρόσωπα για να αξιολογήσουν τους χώρους και να εκδώσουν μια τεχνική έκθεση με προτάσεις για δράση.
Μηνύματα από εκπροσώπους της Europa Nostra, του Ινστιτούτου της ΕΤΕπ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Ο Αντιπρόεδρος της Europa Nostra, Guy Clausse, δήλωσε:
"Μαζί με τους εταίρους μας, ευρωπαϊκούς και εθνικούς, θα παρέχουμε οφέλη στις κοινωνίες των πολιτών και τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, θα εντοπίσουμε πιθανές πηγές χρηματοδότησης και θα κινητοποιήσουμε το ευρύ δίκτυό μας για να στηρίξουμε τις τοπικές προσπάθειες για τη διάσωση των 7 πιο απειλούμενων μνημείων και τοποθεσιών πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης της χρονιάς αυτής. Η κληρονομιά μας και ο πολιτισμός μας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην οικοδόμηση πιο βιώσιμων, συμπεριληπτικών και δημοκρατικών κοινοτήτων σε όλη την ήπειρό μας και πέρα από αυτήν".
Η Επικεφαλής και Διευθύντρια του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Shiva Dustdar, δήλωσε:
"Η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της κοινής ταυτότητας, της οικονομικής ζωτικότητας και της ιστορικής κληρονομιάς της. Ο κατάλογος των τοποθεσιών που απειλούνται, υπογραμμίζει όχι μόνο τη σημασία τους αλλά και την επείγουσα ανάγκη για δράση για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους. Υποστηρίζοντας την Europa Nostra, το Ινστιτούτο ΕΤΕπ είναι περήφανο που ενδυναμώνει τις τοπικές κοινότητες που αναγνωρίζουν τον κρίσιμο ρόλο της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς στην αντιμετώπιση ευρύτερων κοινωνικών προκλήσεων. Η προστασία αυτών των τόπων αποτελεί επένδυση στον πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της Ευρώπης, διασφαλίζοντας ότι η αξία τους θα διαρκέσει για τις επόμενες γενιές".
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη μεταξύ των Γενεών, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό, Glenn Micallef, δήλωσε:
"Ο πολιτισμός εμπλουτίζει τη ζωή μας και αποτελεί συλλογική μας ευθύνη το να τον φροντίζουμε σωστά. Η πολιτιστική κληρονομιά είναι το θεμέλιο για την οικοδόμηση ενός συμπεριληπτικού, ευτυχούς και βιώσιμου μέλλοντος για την ΕΕ. Είναι μια μαρτυρία της διαφορετικότητάς μας, της ταυτότητάς μας, δημιουργεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας και αποτελεί πηγή έμπνευσης για τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα. Η προβολή των πιο απειλούμενων τοποθεσιών και μνημείων της Ευρώπης μας βοηθά να προσδιορίσουμε που πρέπει να ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ώστε να την απολαύσουν οι μελλοντικές γενιές".
Η απειλή για τη Μονεμβασιά
Η κύρια απειλή για τη Μονεμβασιά βρίσκεται σε ένα σχέδιο για τελεφερίκ που προωθείται από το υπουργείο Πολιτισμού αλλά και τη δημοτική αρχή. Σύμφωνα με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η οποία πρότεινε το Κάστρο της Μονεμβασιάς για ένταξη στο πρόγραμμα των 7 πιο απειλούμενων μνημείων για το 2025, το τελεφερίκ προφανώς συνιστά απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου, υποβάθμισης της εμπειρίας των επισκεπτών, και διάρρηξης της ενότητας του τοπίου. Η διαθέσιμη "Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων" στερείται σαφήνειας και λεπτομέρειας σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στην πανίδα και τη χλωρίδα, στην ηχορύπανση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συνολικά, το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα παρά από ζητήματα προσβασιμότητας, παρότι εντάσσεται σε πρόγραμμα που αφορά την προσβασιμότητα του χώρου από άτομα με αναπηρία.
Η απειλή που συνιστά το έργο του τελεφερίκ έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες και αντιδράσεις από σειρά φορέων, όπως το ICOMOS, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Monumenta.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Πολιτισμού και Αθλητισμού προτείνει να αντικατασταθεί το σχέδιο για τελεφερίκ με σχέδιο για ανελκυστήρα επιβατών. Μια φιλική προς τους επιβάτες εκδοχή του ανελκυστήρα θα προωθούσε την επιθυμητή βελτίωση της προσβασιμότητας της Άνω Πόλης.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Προγράμματος 7 Most Endangered αποφάσισε να συμπεριλάβει το Κάστρο της Μονεμβασιάς στο Πρόγραμμα 7 Most Endangered 2025 "όχι μόνο επειδή αναγνωρίζει το σαφές πρόβλημα και τον επείγοντα χαρακτήρα των άμεσων δράσεων που πρέπει να αναληφθούν, αλλά και επειδή αξιοποιεί αυτή την ευκαιρία προκειμένου να διερευνήσει και να αναδείξει νέες, πιο κατάλληλες και βιώσιμες προτάσεις με ευρύτερη απήχηση διεθνώς".
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Πρόκληση από τη Μπεσίκτας: Εμφάνισε τις παίκτριες του Αθηναϊκού ως σερβιτόρες [εικόνα]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu425x532/0,173,425,341/crop/both/08/089bcc87c52247cd8134bb7f79301b8c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συγκινημένος ο Άκης Παυλόπουλος: Ο γιος του κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κουνγκ Φου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x350/0,4,608,345/crop/both/64/641752c4dc4043e28d50c12123f11046.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Φωτιά σε ισόγειο στα Άνω Πατήσια - Ακούστηκαν δυνατές εκρήξεις [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x344/0,1,608,342/crop/both/1b/1bead97aa26a4b5ca9b3e839940244bb.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η νέα μαγευτική εικόνα της Ακρόπολης: Επιτέλους χωρίς σκαλωσιές ο Παρθενώνας, έπειτα από 15 χρόνια [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x419/0,22,608,263/crop/both/47/475c4c586f1c4c4494ddf1f4fa9249a3.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Bugonia": Κυκλοφόρησε το δεύτερο τρέιλερ της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x362/0,15,608,356/crop/both/69/695a525c46ea4d9c8a04fde5e80bc4f8.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Πετρολούκας Χαλκιάς σε μια από τις τελευταίες του ηχογραφήσεις - Η "Κοντούλα Λεμονιά" σε μια hard rock εκδοχή [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x323/31,0,607,323/crop/both/7d/7db105dff3d74bedbcc2f6d11dd015a3.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Ρόμπι Γουίλιαμς έβαλε "φωτιά" στο Καλλιμάρμαρο - Χιλιάδες κόσμος στη μοναδική συναυλία του [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,79,608,320/crop/both/00/00e117ff23884333ad311aec79999ec7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Εκπληξη του Λάνθιμου στις "Νύχτες Πρεμιέρας" - Το μήνυμα της Εμμα Στόουν σε άπταιστα ελληνικά [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,15,608,356/crop/both/07/078a2dab5f6b4beeaa4adf88271f1664.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ακρόπολη: Αποκαθίσταται και αποδίδεται επισκέψιμο το μυκηναϊκό τείχος [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x337/3,0,604,337/crop/both/a7/a7e450cbb9e641018dd06821e7795f25.jpg?quality=60&404=default&v=2)
