TOC BOOKS: Κωστής Σκαλιόρας, οι Πέρσες και η ...πίπα του Στάλιν

ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΝΟΥΣ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΦΥΛΛΙ∆ΕΣ ΤΟΥ «ΒΗΜΑΤΟΣ» 1971-1975

«Καλωσορίζω όσα βιβλία διασώζουν τά εφήµερα δηµοσιεύµατα. […] Καθώς παραπέµπουν, συχνότατα, σέ συλλογικές καλλιτεχνικές εµπειρίες, κεντρίζουν τή µνήµη µας, Ανασύρουν πλούτη πού θά κινδύνευαν νά µείνουν ίσως καταχωνιασµένα […] ∆ιαπιστώνουµε ξαφνικά ότι η περιουσία µας είναι µεγαλύτερη απ’ ό,τι λογαριάζαµε καί ότι τό ξεχνάµε ζώντας µέ τίς δεκάρες πού µας ρίχνει κάθε µέρα η καταναλωτική κοινωνία».

Αυτά τά λόγια του Κωστή Σκαλιόρα γιά τήν έκδοση σέ βιβλίο, το 1973, των θεατρικών κριτικών του Βάσου Βαρίκα, φαίνονται σήµερα γραµµένα γιά τίς δικές του Επιφυλλίδες στό Βήµα (1971-1975). Κείµενα πού διασώζουν τό κλίµα µιας εποχής: τόν ζόφο της δικτατορίας, τίς προσδοκίες της Μεταπολίτευσης, τίς νεανικές εξεγέρσεις εκείνων των χρόνων, τήν επέλαση της καταναλωτικής κοινωνίας. Εποχή πού σηµαδεύει καί τή σηµερινή, περισσότερο Απ’ ό,τι συνήθως φανταζόµαστε. Κείµενα πολυθεµατικά, ενός ανθρώπου µέ πολυδιάστατη παιδεία καί πολιτική συνείδηση. Σκέψεις γιά τή λογοτεχνία, τό θέατρο, τόν κινηµατογράφο. Κείµενα γιά ανθρώπους πού «είχαν κάτι νά πουν» – τόν Σεφέρη, τόν Μπρέχτ, τόν Μπεράτη, τήν Τσίγκου, τόν Βιλάρ, τόν Χουρµούζη, τόν Τσάπλιν, τόν Μολιέρο, τόν Νερούντα. Κείµενα γιά διαχρονικούς προβληµατισµούς – τήν πολιτισµική εκπαίδευση, τήν πολιτική σκέψη, τή σχέση µας µέ τά βιβλία, τή δικαιοσύνη, τήν ευθύνη του δηµόσιου λόγου, τήν πρόσβαση στόν πολιτισµό.

Οι επιφυλλίδες του Κωστα Σκαλιόρα γοητεύουν, προβληµατίζουν, συνοµιλουν µέ τόν αναγνώστη. Καί όπως λέει καί ο ίδιος ο συγγραφέας τους –γράφοντας γιά τόν Βαρίκα–, «έχοντας εµπιστοσύνη στό ήθος του, […] καί σέ µιά καλλιέργεια πού αρδεύει τό κείµενό του χωρίς νά πληµµυρίζει τήν επιφάνεια [...] δέν χρειάζεται νά συµφωνείς µαζί του γιά νά οφεληθείς από τά γραφτά του».

Για τον Κωστή Σκαλιόρα (1927-2013).

∆ηµοσιογράφος, µεταφραστής, κριτικός, ἐπιφυλλιδογράφος. Γεννήθηκε στήν Αθήνα καί φοίτησε στή Σχολή Μπερζάν (Πρότυπο Λύκειο Αθηνών), όπου καί εξέδιδε τό περιοδικό Νεανική Φωνή. Σπούδασε ψυχολογία καί κινηµατογράφο στό Παρίσι (1948-54) καί εργάσθηκε στό γαλλικό ραδιόφωνο έως τό 1958, οπότε καί επιστρέφει οριστικά στήν Ελλάδα. Γιά µιά εικοσαετία (1958-75) έχει έντονη δράση στόν Ηµερήσιο, εβδοµαδιαιο καί µηνιαίο τύπο, ως κριτικός κινηµατογράφου (Βήµα 1958-74), κριτικός θεάτρου (Ταχυδρόµος 1961-67), Επιφυλλιδογράφος (Βήµα 1971-75) καί Αρχισυντάκτης του περιοδικού Εποχές (1961-67). Μετά τό 1975 αποσύρεται από τήν ενεργό δηµοσιογραφία καί αναλαµβάνει τή διεύθυνση της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισµού καί Γενικής Παιδείας. Εκεί δηµιούργησε ευρύ κύκλο πολιτιστικών καί πολιτισµικών εκδηλώσεων καί επιµελήθηκε τίς αντίστοιχες εκδόσεις. ἐταν Ιδρυτικό µέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, του Ελληνικού Λογοτεχνικού καί Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), των Φίλων του Μουσείου Ελληνικών ἐργάνων καί της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηµατογράφου. έχει µεταφράσει πάνω από 30 θεατρικά έργα (των Σ. Μπέκετ, Μπ. Μπρέχτ, Ντάριο Φό, Π. Κλοντέλ, Κ. Γκολντόνι, Β. Γκοµπρόβιτς, Μ. Ντέ Γκελντερόντ, Μπ. Σό, Μ. Γκόρκι, Ι. Τουργκένιεφ κ.ά.), καθώς καί ποιήµατα.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη

Οι Πέρσες, από την Περσέπολη στην Τεχεράνη

Εδώ και δεκαετίες, το Ιράν βρίσκεται σταθερά στο προσκήνιο της διεθνούς επικαιρότητας. Όμως πόσο καλά γνωρίζουμε τούτη τη χώρα και τους κατοίκους της; Είναι ένα κράτος-ταραξίας που μοιραία οδηγείται στη διεθνή απομόνωση; Είναι η κοιτίδα ενός ακραίου ισλαμιστικού φονταμενταλισμού που μας απειλεί; Άραγε η ιρανική κοινωνία βουλιάζει, πράγματι, στην καθυστέρηση και την οπισθοδρομικότητα; Τελικά, πόσο μας έχουν επηρεάσει τα στερεότυπα που επανεμφανίζονται συνεχώς;

Το βιβλίο εξιστορεί την κάθοδο των Αρίων στα εδάφη νότια της Κασπίας, τη δημιουργία μιας τεράστιας αυτοκρατορίας από τα παράλια του Αιγαίου μέχρι την Ινδία και την άνθηση ενός πολιτισμού που επηρέασε βαθιά λαούς από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Βεγγάλη και τις στέπες της Κεντρικής Ασίας. Οι συγγραφείς καταγράφουν με οξύνοια τις παραδόσεις και την ιστορία της αρχαίας και της νεότερης Περσίας, τον ισχυρό δεσμό που εξακολουθεί να τις συνδέει, αλλά και τις επιδράσεις που αυτές άσκησαν στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους το πολυτάραχο παρελθόν και η περσική εκδοχή του ισλάμ επηρεάζουν όχι μονάχα το σύγχρονο Ιράν, μα και ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

Κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης

Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα

Στον απόηχο της επετείου για τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης, εκδίδεται ένα διαφορετικό βιβλίο που επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο τη φωνή των ανωνύμων - ένα είδος ιστορίας «από τα κάτω». Ένα βιβλίο με πολιτικά ανέκδοτα που περιγράφει και σχολιάζει τον τρόπο που αντιδρούσαν οι πολίτες απέναντι σε πλευρές της σοβιετικής εξουσίας. Είναι οι ίδιοι που στην πλειονότητά τους πίστεψαν στις ιδέες της επανάστασης και αγωνίστηκαν για την κοινωνική ανατροπή.

«Τα ανέκδοτα (анекдоты)για το σοβιετικό καθεστὼς εμφανίστηκαν ήδη από τα πρώτα χρόνια της εγκαθίδρυσης του· παρά τις διώξεις όσων συλλαμβάνονταν να λένε ἢ και απλώς να ακούν ανέκδοτα που ασκούσαν κριτική ή γελοιοποιούσαν τη σοβιετική εξουσία και τη μαρξιστική-λενινιστικὴ ιδεολογία, γνώρισαν τεράστια διάδοση στην ΕΣΣΔ και, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και εξακολούθησαν να παράγονται και να αναμεταδίδονται μαζικά από τους πολίτες των χωρών αυτών έως το τέλος του «υπαρκτού σοσιαλισμού», μέχρι δηλαδή την κατεδάφιση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και την οριστική διάλυση της ΕΣΣΔ, το 1991. Η ιδιαιτερότητα του φαινομένου έγκειται στην τεράστια έκταση που γνώρισε, σε αντίθεση με τα ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν σε άλλα ολοκληρωτικά καθεστώτα, στη διάρκειά του και στην ποικιλία του. Σωστά ο Αρκάντι Μάνκοφ είχε αντιληφθεί τη μοναδικότητα των αντισοβιετικών ανεκδότων και τη σημασία τους για την καθημερινότητα των Σοβιετικών πολιτών. Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση δυτικών ερευνητών ότι, όταν ρωτούσαν πρόσφυγες απο τις χώρες του ανατολικού μπλοκ για τις συνθήκες ζωής εκεί, εκείνοι κατά κανόνα ξεκινούσαν τις απαντήσεις τους με την αφήγηση ανεκδότων που κυκλοφορούσαν στις χώρες τους. Οι ίδιοι τα έπαιρναν πολύ στα σοβαρά και θεωρούσαν πως κωδικοποιούν σε σύντομη φόρμα και περιγράφουν με ακρίβεια την καθημερινότητά τους», γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου ο Γιώργος Τσακνιάς.

Εισαγωγή, ανθολόγηση, απόδοση Γιώργος Τσακνιάς

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη

Όλα τα βιβλία μπορείτε να τα βρείτε στο Public

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr