TOC BOOKS: Ο Καπότε, το θέατρο στη Ζάκυνθο και το «πέρασμα» στην Καστανιά

Αλήθεια, πως έγραφε ο Τρούμαν Καπότε στα νεανικά του χρόνια; Πως θα μπορούσε κανείς παρά την σχεδόν παντελή έλειψη πηγών -λόγω του καταστροφικού σεισμού του 1953 - να βρει πληροφορίες για το θέατρο στη Ζάκυνθο τον 19ο αιώνα; Κι ακόμα πως μπορεί να σκιαγραφηθεί το πέρασμα από την Κεντρική στη Δυτική Μακεδονία και μια αλησμόνητη πινακοθήκη χαρακτήρων μέσα από ένα graphic novel και μάλιστα βραβευμένο; Οι απαντήσεις στη σημερινή στήλη:

Τρούμαν Καπότε, «Στην αρχή του κόσμου και άλλα νεανικά διηγήματα» (εκδόσεις Πατάκη)/μετάφραση Αύγουστος Κορτώ

«Άρχισα να γράφω στα οχτώ» είχε δηλώσει ο Καπότε. «Στα καλά καθούμενα, χωρίς την παραμικρή έμπνευση από κάποιο συγκεκριμένο γεγονός. Δεν είχα γνωρίσει ποτέ μου συγγραφέα· στηνπραγματικότητα, γνώριζα ελάχιστους ανθρώπους που ήξεραν ανάγνωση [...]..»

Πώς ένα αγόρι από την Αλαμπάμα έγινε ένας σύγχρονος θρύλος των αμερικανικών γραμμάτων; Tα νεανικά διηγήματα του Τρούμαν Καπότε συμβάλλουν ουσιαστικά στην κατανόηση του παραπάνω, σύμφωνα, τουλάχιστον, με τον εκδότη του βιβλίου.

Πρόκειται για 14 διηγήματα που εντοπίστηκαν πρόσφατα στο αρχείο του συγγραφέα στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, διηγήματα που αποτελούν πρώιμες ενδείξεις της μεγαλοφυούς ικανότητάς του να δημιουργεί αλησμόνητους χαρακτήρες. Σ' αυτά, λοιπόν, περιγράφονται άνθρωποι που μοχθούν στο περιθώριο του κόσμου τους. Ποιοι είναι αυτοί; Ένα αγόρι βιώνει την αγριότητα της ενήλικης ζωής όταν καταδιώκει έναν δραπέτη στο δάσος· νεαρές κοπέλες ζουν τη χαρά και την οδύνη του πρώτου έρωτα· εν μέσω μιας ασύλληπτης απώλειας, μια γυναίκα παλεύει να σώσει τη ζωή ενός παιδιού που έχει τα μάτια του εραστή της· εκλεπτυσμένες μεγαλοαστές αφήνονται στη φθορά του κυνισμού – παιδιά και ενήλικες ζητούν, με την ίδια αγωνία, κατανόηση σ’ έναν κόσμο ύπουλο, γεμάτο προδοσίες. Ιστορίες για εγκλήματα και άγριες πράξεις· ιστορίες ρατσισμού και αδικίας· φτώχειας κι απόγνωσης. Αλλά και ιστορίες γενναιοδωρίας, τρυφερότητας, συμπόνιας και θαυμασμού για το μεγαλείο της ύπαρξης.

Διονύση Ν. Μουσμούτη, «Το θέατρο στη Ζάκυνθο τον 19ο αιώνα» (εκδόσεις Πλέσσα)

«...Aυτή τη φορά ξεπερνάει κάθε προηγούμενο σε εξωνυχιστική λεπτολογία, αναλυτική συγκέντρωση στοιχείων και ποιότητα τεκμηρίωσης που χαρακτηρίζει τον ευσυνείδητο ιστορικό του θεάτρου και της λογοτεχνίας», αναφέρει ο Βάλτερ Πούχνερ για τον Ζακυνθινής καταγωγής λογοτέχνη κι εκδότη του περιοδικού, Ιστορία, Διονύση Ν. Μουσμούτη στο οπισθόφυλο του νέου του βιβλίου. Ο λόγος για το δίτομο βιβλίο «Το θέατρο στη Ζάκυνθο τον 19ο αιώνα» που κυκλοφορεί από ένα νεοσύστατο Ζακυνθινό οίκο, τις εκδόσεις Πλέσσα, το οποίο μας έδωσε την αφορμή μιας συνομιλίας μαζί του:

- Κύριε Μουσμούτη, ποιο το υλικό τεκμηρίωσης για την πορεία του θεάτρου στη Ζάκυνθο;

H σύγχρονη έρευνα, εκτός από τα δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου της εποχής, δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου άλλο υλικό τεκμηρίωσης για να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε την πορεία του θεάτρου στη Ζάκυνθο. Η ύπαρξη, παράλληλα, θεατρικών προγραμμάτων και φωτογραφιών σε ελληνικά κρατικά ή ιδιωτικά αρχεία είναι σχεδόν μηδενική. Σε όλα τούτα συνετέλεσε η καταστροφή της Ζακύνθου από τους σεισμούς του 1953, οπότε και κάτι να είχε απομείνει δεν έτυχε αξιοποίησης.

- Ποιο το μεγαλύτερο πρόβλημα στην προσπάθεια συγκρότησης μιας ολοκληρωμένης εικόνας της μουσικής και θεατρικής-καλλιτεχνικής ζωής της Ζακύνθου κατά τον 19ο αιώνα;

Ένα από τα προβλήματα στην προσπάθεια συγκρότησης μιας ολοκληρωμένης εικόνας της μουσικής και θεατρικής-καλλιτεχνικής ζωής της Ζακύνθου, ειδικότερα κατά τον 19ο αιώνα, ήταν η έλλειψη πρωτογενούς πληροφοριακού υλικού. Τούτο, όπως είναι γνωστό, κατά κύριο λόγο οφείλεται στους σεισμούς του 1953, οπότε καταστράφηκαν και τα περισσότερα αρχεία του νησιού, μεταξύ αυτών και το Αρχειοφυλακείο Ζακύνθου, το οποίο είχε αποτελέσει πολύτιμη πηγή στηρίζοντας πλήθος ερευνών. Εντούτοις, η σχετική έρευνα μέχρι το 1953 υπήρξε, για άγνωστους λόγους, επιλεκτική. Οι κάποιες χρήσιμες πληροφορίες που ανακοινώθηκαν ήταν ασαφείς, ή και ανακριβείς ακόμη. Τα διαθέσιμα δημοσιεύματα είναι ελάχιστα, και μάλιστα αναπαράγονται σε σταθερή βάση από μεταγενέστερους ερευνητές, χωρίς –σε αρκετές περιπτώσεις– να έχει προχωρήσει σχεδόν καθόλου η έρευνα σε πιθανές υπάρχουσες αρχειακές πηγές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία, όπου είναι βέβαιο ότι υπάρχει ανεκμετάλλευτο υλικό, ιδιαίτερα για τη θεατρική ζωή της Ζακύνθου.

- Πότε ξεκίνησε η έρευνά σας και τι έπεται;

Η έρευνά μου ξεκίνησε το 1998, προ εικοσαετίας, και το 2000 παρουσίασα ένα τόμο που αφορά την θεατρική δραστηριότητα στη Ζάκυνθο την πρώτη δεκαπενταετία του 20ού αιώνα. Η συνέχεια που είχα ανακοινώσει τότε άργησε πολύ να έρθει. Και η συνέχεια ήταν ο 19ος αιώνας. Θα επισημάνω ότι έπεται και η ολοκλήρωση του 20ού αιώνα, με ημερομηνία λήξης το 1953.

- Που ανατρέξατε και ερευνήσατε πηγές;

Η έλλειψη πηγών και τα πρόχειρα έως τώρα δημοσιεύματα με οδήγησαν να ανατρέξω και να ερευνήσω εκτός Ελλάδας πηγές, κυρίως στην Ιταλία. Εν προκειμένω ιταλικές εφημερίδες και περιοδικό Τύπο, αλλά και γαλλικές και γερμανικές, καθώς και περιηγητικά κείμενα, επίσημα έγγραφα και αλληλογραφία, συμβόλαια και θεατρικοί κανονισμοί. Αποτέλεσμα τούτου είναι το μικρό νησί του Σολωμού και του Κάλβου να αναδεικνύεται ως εφάμιλλος τόπος καλλιέργειας της τέχνης του Διονύσου και την ιταλικής όπερας όχι μόνο με άλλα ελληνικά αστικά κέντρα σαν την Ερμούπολη και την Πάτρα αλλά και με συγκρίσιμες πόλεις της απέναντι Ιταλίας.

- Πως θα χαρακτηρίζατε το έργο σας αυτό;

Εν ολίγοις θα το χαρακτήριζα ως έργο ζωής και ελάχιστη προσφορά στην ταλαιπωρημένη και τουριστικά κακοποιημένη τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη πατρίδα μου Ζάκυνθο.

Τάσος Ζαφειριάδης, Γιάννης Παλαβός, Θανάσης Πέτρου, Μιχάλης Σιγανίδης, «Γρα-Γρου» (εκδόσεις ΄Ικαρος)

Στο Βέρμιο, έξω από το χωριό Καστανιά, το εστιατόριο «Γρα-Γρου» ορίζει το πέρασμα από την Κεντρική στη Δυτική Μακεδονία. Πολλοί περνούν αποκεί, λίγοι όμως προσέχουν, χαμένο στην ομίχλη, ένα τοξωτό γεφύρι στην άκρη του δρόμου. Κανένας δεν ξέρει πού οδηγεί. Όσοι το βλέπουν, έχουν τον λόγο τους. Ένα πρωί μια κοπέλα φτάνει στο «Γρα-Γρου» με σκοπό να περάσει το γεφύρι. Καθώς διστάζει να το διασχίσει, ενώ περιμένει στο εστιατόριο, γνωρίζεται με τους θαμώνες και ακούει τις αφηγήσεις τους. Οι μήνες περνούν. Στο μεταξύ ο νέος δρόμος που παρακάμπτει την Καστανιά ετοιμάζεται να ανοίξει. Η ηρωίδα πρέπει να πάρει την απόφασή της.

Το graphic novel των Τάσου Ζαφειριάδη, Γιάννη Παλαβού και Θανάση Πέτρου ξετυλίγει μια ατμοσφαιρική ιστορία, όπου η παράδοση τέμνεται με το σήμερα και η ρεαλιστική αφήγηση υπονομεύεται από στοιχεία του φανταστικού. Με φόντο το ομώνυμο εστιατόριο, σημείο αναφοράς για τη Βόρεια Ελλάδα επί μια ολόκληρη εποχή, το «Γρα-Γρου» φιλοτεχνεί μια πινακοθήκη χαρακτήρων λίγο πριν ο καθένας τους διαλέξει το «μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι».

Η έκδοση (που συνοδεύεται από πρωτότυπη μουσική που συνέθεσε ο Μιχάλης Σιγανίδης) τιμήθηκε με Βραβείο Καλύτερου Κόμικ και Καλύτερου Σεναρίουαπό τα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2018

Η απονομή πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 20 Απριλίου στο αμφιθέατρο του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, στο πλαίσιο του Comicdom Con Athens 2018. Την παρουσίαση της βραδιάς ανέλαβε η ομάδα «Στενός Κορσές».

Μπορείτε να βρείτε όλα τα βιβλία στο www.public.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr