Δύο εντεκάχρονα αγόρια τσακώνονται στο πάρκο και το αποτέλεσμα του καβγά τους είναι σκισμένα χείλη και δυο κατεστραμμένα δόντια. Οι γονείς του θύματος καλούν τους γονείς του θύτη στο σπίτι τους. Τέσσερις ενήλικες, καλλιεργημένοι και πολιτισμένοι, συζητούν το πρόβλημα κι αναζητούν ευγενικά μια λύση. Λίγη ώρα μετά, τους βρίσκουμε να συμπεριφέρονται πιο ανώριμα και βάρβαρα από τα παιδιά τους. Τα ζευγάρια επιτίθενται το ένα στο άλλο, οι γυναίκες στους άνδρες, οι άνδρες στις γυναίκες, ώσπου στο τέλος είναι όλοι εναντίον όλων. Αυτό είναι το έργο της Γιασμίν Ρεζά «Ο Θεός της Σφαγής» που παίζεται στο θέατρο Αθηνών και οι ήρωες τέσσερις άνθρωποι πολύ διαφορετικοί και πολύ αναγνωρίσιμοι. Ένας μεγαλοδικηγόρος, πραγματιστής και κυνικός, η γυναίκα του, μια μπίζνες - γούμαν ενοχική και αξιοπρεπής, ένας έμπορος ειδών κιγκαλερίας, συναινετικός και φιλικός, μια φιλότεχνη ακτιβίστρια, που έχει σκοπό να επιβάλλει τους κανόνες του πολιτισμού με το ζόρι. Τους υποδύονται η Στεφανία Γουλιώτη, η Λουκία Μιχαλοπούλου, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης που υπογράφει και την σκηνοθεσία της παράστασης. Τον συναντήσαμε για να συζητήσουμε αν τελικά είναι μάταιο να προσπαθούμε να ζήσουμε πολιτισμένα.
Το θεωρείς σωστό γονείς να καλούν άλλους γονείς για να λύσουν τις διαφορές των παιδιών τους;
Το θεωρώ πολύ σωστό. Το ενδιαφέρον με εμάς είναι ότι κάνουμε πράγματα τέτοιου τύπου, στον δυτικό πολιτισμό, για να μπορέσουμε να ζήσουμε σε κοινότητες. Δεν το θεωρώ υποκρισία και δεν τους χρεώνω την αποτυχία. Ο πολιτισμένος εαυτός, ο οποίος προσπαθεί να βρει τον τρόπο να ζήσει με έναν ειρηνικό τρόπο μέσα σε μια κοινότητα με άλλους με τους οποίους έχει αντικρουόμενα συμφέροντα, δεν είναι ένας υποκριτικός τρόπος.
Δηλαδή θα μπορούσαν να κάνουν παρέα αυτοί οι γονείς μεταξύ τους;
Στην αρχή όχι, οι μεν περιφρονούν τους δε, έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα θα μπορούσαν να κάνουν παρέα. Αυτοί βρίσκονται μέσα στη μεγάλη δεξαμενή της μεσαίας τάξης. Αλλά η Ρεζά δεν μας μιλά για την κοινωνική διαφορά. Θέλει να μας δείξει πόσο αποτυγχάνει η δυνατότητα να μπορέσουμε να φερθούμε όπως θα θέλαμε. Πόσο πολύ μας καταλαμβάνει ο ανήλικος εαυτός μας.
Είναι ο ανήλικος εαυτός μας ή ο θυμωμένος εαυτός μας κυρίαρχος της συμπεριφοράς;
Το γεγονός ότι εκφράζεται έτσι με κάνει να τον χαρακτηρίζω ανήλικο. Μπορεί να είναι πολύ συμπλεγματικός να έχει πολλά απωθημένα. Δεν καταφέρνει να χειραγωγηθεί από το λογικό.
Ποιοι είναι αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι;
Είναι τέσσερις σαν εμάς. Με λιγότερα ή περισσότερα χρήματα, αστοί, με την έννοια ότι είναι κάτοικοι της πόλης.
Πότε βγαίνει το σκούρο, το σκοτεινό χρώμα αυτής της συνάντησης;
Το πικρό του χρώμα βγαίνει όταν αρχίζει ο εμφύλιος μεταξύ των ζευγαριών. Βλέπεις τη συμμαχία των ζευγαριών και την επίθεση ή και άμυνα που θα έπαιζες και εσύ σε έναν τέτοιο αγώνα.
Με όχημα εξουσίας το παιδί του, ο καθένας...
Εδώ πιστεύω ότι η αρτιότερη γνώμη είναι και η πιο κυνική. Εγώ συντάσσομαι χωρίς να είμαι καθόλου κυνικός άνθρωπος με την άποψη που λέει ότι «εδώ πρόκειται για δυο αγόρια ενδεκάχρονα που σε ένα πάρκο παίξανε λίγο ξύλο».
Ποιός από αυτούς τους τέσσερις γονείς είναι ο πιο επικίνδυνος, ο πιο ενοχλητικός;
Αυτό που κάνει η Ρεζά είναι εντελώς μη ορθό, πολιτικά, βάζει τη γυναίκα την ιδεοληπτική που έχει άποψη για οτιδήποτε συμβαίνει στον πλανήτη, την ακτιβίστρια να ασκήσει τον μεγαλύτερο εκφοβισμό από όλους και σε όλους θέλοντας να επιβάλλει την ειρήνη.
Τους συμπαθείς αυτούς τους ήρωες;
Τους συμπαθώ, γιατί προσπαθούν να κάνουν κάτι πολύ ευγενές, να αρθούν πάνω από την μικρότητά τους. Ο λόγος που αποτυγχάνουν είναι προφανής.
Λέει η Ρεζά στο έργο ότι ο γάμος και τα παιδιά είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο.
Ναι, το λέει ευθέως. Είναι πραγματικό. Αναγνωρίζω τη χαρά και την ασφάλεια που προκύπτει από την οικογένεια και τη νοηματοδότηση που δίνει στη ζωή η γέννηση και το μεγάλωμα ενός παιδιού. Αναγνωρίζω όμως ταυτόχρονα την πολύ δύσκολη συνθήκη.
Χωρίζουν πιο εύκολα οι άνθρωποι σήμερα;
Δε δέχονται να κάνουν τους συμβιβασμούς που έκαναν σε άλλες εποχές. Και το διαζύγιο, η απώλεια έχει πολύ θετικά πράγματα.
Υπάρχει αυτή η στιγμή στο έργο που ο άντρας λέει «Δεν με πιστεύεις;». Αυτό είναι το φοβερό σημείο της αμφισβήτησης του ενός από τον άλλο;
Αυτό το «δεν με πιστεύεις» ή το «με βγάζεις τρελή» είναι ένα μέρος της πιο δύσκολης μάχης που έχει να δώσει κανείς μέσα σε ένα ζευγάρι
Είναι μια κατασκευή από την οποία δεν ξεφεύγει κανένας μας...
Ο σοφός δάσκαλός μου των αρχαίων, στο σχολείο, ο Νέστωρ Μπούρας μας έλεγε σε ηλικία που δεν μπορούσαμε να το καταλάβουμε, ότι η πυρηνική οικογένεια έχει πεθάνει και το μοντέλο της θα φθίνει συνεχώς.
Πόσο συντηρητική κοινωνία είμαστε;
Είμαστε μια συντηρητική κοινωνία, αλλά υπάρχουν θέματα, όπως αυτό του σύμφωνου συμβίωσης των ομοφυλόφιλων, ή η υιοθεσία παιδιών που μπορεί να βρίσκουν μεγάλη αντίδραση, που έπεσαν στο τραπέζι. Μπήκαν στη συζήτηση. Πριν είκοσι χρόνια ήταν αδιανόητο. Πριν πέντε δεν τα προφέραμε. Οπότε είμαι αισιόδοξος ότι ανοίγει κάθε φορά μια δύσκολη μεν συζήτηση, αλλά προχωράμε. Οπότε υπάρχει ένα παράθυρο ανοιχτό μέσα μου.
Ποιό είναι αυτό που σε έχει τρομάξει περισσότερο τον τελευταίο καιρό;
Η ευκολία με την οποία μπορούμε να πούμε «ψόφα». Η ευκολία με την οποία επιχειρούμε να εκφοβίσουμε τον άλλο. Πολλές φορές αισθάνομαι ότι δεν ζούν εκείνοι ανάμεσά μας, αλλά εμείς ανάμεσά τους. Ότι υπάρχει μια μειοψηφία, έστω ,που δε θέλει να ανθίσει τίποτα. Οπότε όταν έχεις μια δημιουργική ασχολία όπως εγώ, θέλεις να κλειστείς αυτό που κάνεις. Γιατί και να μιλήσεις, πρέπει να πεις αυτό που θέλουν να ακούσουν οι άλλοι, αλλιώς σε λένε τσιράκι του συστήματος.
Τι είναι πιο δύσκολο σε μια καθημερινότητα;
Να μπορείς να περάσεις μια ημέρα της ζωής σου από το πρωί που ξύπνησες μέχρι το βράδυ με ειρήνη, να μην τρελαθείς στο μποτιλιάρισμα το πρωί, να μη σου σπάσει τα νεύρα το αφεντικό σου, ή ο υφιστάμενός σου. Παντού υπάρχει πολεμική κατάσταση και ειδικά εδώ τα τελευταία χρόνια, όπως λέει ο Χειμωνάς στην μετάφραση του Άμλετ: «τα πνεύματα των ανθρώπων είναι αγριεμένα, έρχονται φοβερά πράγματα στον κόσμο». Σε αυτή την χώρα που υπάρχει τόσο μεγάλη ένταση, ακόμα και το εικοσιτετράωρο του ευνοημένου μέσου ανθρώπου που έχει δουλειά και μπορεί να έχει και χρόνο να διαβάσει ένα βιβλίο, είναι ένα εικοσιτετράωρο πολύ επιβαρυμένο.
Είναι μια ουτοπία να πιστεύουμε ότι θα τα καταφέρουμε;
Μπορεί να μη τα καταφέρνουμε και στο κάθε μέρα μας, αλλά είναι τρομερός ο αγώνας και αξίζει τον κόπο να συνεχίζεις. Θα χάνουμε κάθε τόσο, είναι πεδίο της πάλης και είμαστε πολύ μικρότεροι από το ίδιο το πεδίο. Αλλά θα συνεχίζουμε. Είναι η μοίρα του ανθρώπινου γένους.