Φιλαρέτη Κομνηνού: «Η Κλυταιμνήστρα δεν είναι ρόλος. Είναι αρχέτυπο»

Σε λίγες μέρες θα τη δούμε ως Κλυταιμνήστρα στις Χοηφόρες της αριστουργηματικής Ορέστειας στην Επίδαυρο. Η μοναδική σωζόμενη τριλογία του αρχαίου δράματος παρουσιάζεται από το Εθνικό Θέατρο σε μια ενιαία παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 28 κι 29 Ιουνίου, σκηνοθετημένη από 3 διαφορετικές σκηνοθέτριες.

Και είναι η πολύπειρη Φιλαρέτη Κομνηνού που επιλέχθηκε από τη Λίλλυ Μελεμέ - σκηνοθέτιδα των Χοηφόρων - να ερμηνεύσει τον αρχετυτυπικό ρόλο της Κλυταιμνήστρας στις Χοηφόρες, πλαισιωμένη από ένα εκλεκτό καστ ηθοπιοών και επιτελείο συνεργατών. Αυτή της η συνεργασία κι η νέα «κάθοδός» της στην Επίδαυρο - όπου έχει συμμετάσχει σε παραστάσεις αρχαίου δράματος πάνω από 15 φορές - μας έδωσε την ευκαιρία μιας σπάνιας κι ουσιαστικής συνομιλίας μαζί της στο στούντιο του TheTOC.

- Κυρία Κομνηνού από που ήρθε η πρόταση να ενσαρκώσετε την Κλυταιμνήστρα; Ποιες οι πρώτες σκέψεις σας όταν συνέβη και τι ήταν αυτό που σας έκανε να πείτε το «ναι»;

«Από τη σκηνοθέτιδα της παράστασης, Λίλλυ Μελεμέ. Οταν σου προτείνουν ένα ρόλο στο αρχαίο δράμα λες ναι, αυτόματα. Αν σου ταιριάζουν κι οι συνεργάτες... Διότι είναι τέτοια η δραματουργική αξία που δεν χρειάζεται να παίξεις σε μεγάλη έκταση ένα ρόλο...»

- Πως σχολιάζετε το γεγονός της φετινής καινοτόμου πρότασης από το Εθνικό Θέατρο: Να αναλαμβάνουν σε μία ενιαία παράσταση τρεις σκηνοθέτιδες που σκηνοθετούν για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου να σκηνοθετήσουν τη μοναδική σωζόμενη τριλογία του Αρχαίου Δράματος Ορέστεια του Αισχύλου. Αγαμέμνων σε σκηνοθεσία Ιώς Βουλγαράκη, Χοηφόροι σε σκηνοθεσία Λιλλυς Μελεμέ και Ευμενίδες σε σκηνοθεσία Γεωργία Μαυραγάνη; ΄Εχει ένα ρίσκο πιστεύετε και ποιο είναι αυτό;

«Βεβαίως και έχει ένα ρίσκο αυτό το εγχείρημα. Τεράστο ρίσκο και βαθμό δυσκολίας που ενεργοποιεί την ενεργητικότητα όλων των συντελεστών και το ενδιαφέρον του θεατή. Κάθε φορά γεμίζει η Επίδαυρος από κόσμο διότι είναι και λαϊκό θέαμα το αρχείο δράμα κι έρχεται ο κόσμος για να ξαναδεί τα ίδια τα έργα αλλά τις νέες προτάσεις. Γιαυτό, λοιπόν, για άλλη μια φορά πάμε να ρισκάρουμε. Το να επαναλάβουμε μια απλή ανάγνωση του έργου, είναι κάτι κορεσμένο...»

- Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με τη Λίλλυ Μελεμέ; Εσείς που στα πρώτα βήματα της καριέρας σας πριν περίπου 30 χρόνια εντυπωσιάζατε ήδη στην Επίδαυρο ως Ανδρομάχη στις Τρωάδες, δεν έχετε κάποια πράγματα να «διδάξετε» από την πείρα σας στη σκηνοθέτιδα που για πρώτη χρονιά σκηνοθετεί στην Επίδαυρο;

«Δεν θα το' θελα αυτό. Δεν θα ήθελα να διδάξω. Θα ήθελα να μεταφέρω την εμπειρία μου, τη γνώση που έχω πάνω στο συγκεκριμένο είδος θεάτρου. Αλλά δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτό το ρήμα. Αν κι εφόσον είναι χρήσιμη η συνεργασία μέσα από τη μεταφορά εμπειριών και γνώσεων, είμαστε μια χαρά. Κι η Λίλλυ είναι ένα πλάσμα που η ευγένια κι η δοτικότητά του είναι σε ιδανικά, θα έλεγα, επίπεδα».

- Μιλήστε μας και για το ρόλο σας; Μπήκατε με ευκολία στο «κοστούμι» της Κλυταιμνήστρας κι αν αντιμετωπίζετε δυσκολίες, ποιες είναι αυτές;

«Η Κλυταιμνήστρα έρχεται και ξανάρχεται στα έργα. Παλιότερα την είχα παίξει στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Εκεί τη βλέπουμε να ετοιμάζει την τιμωρία για τον Αγαμέμνονα. Η συγκεκριμένη στις Χοηφόρες είναι αφού έχει γίνει η δολοφονία, ζει με τον Αίγισθο, ένα ζευγάρι μέσα στα γρανάζια της εξουσίας και παράλληλα είναι μια γυναίκα που ζει μέσα στην αγωνία ότι κάποια στιγμή θα έρθει ο γιος της ο Ορέστης και μαζί μ' αυτόν κι η δική της τιμωρία».

- Ποιες οι διαφορές κι οι τυχόν ομοιότητες της Φιλαρέτης με την Κλυταιμνήστρα;

«Δεν μπορούμε να μοιάσουμε σ' αυτές τις γυναίκες, σ' αυτά τα αρχέτυπα. Είναι πολύ δυνατά και σχεδόν δεν είναι ρόλοι αλλά καταστάσεις και συμπεριφορές πάνω στη σκηνή που εμείς ως σύγχρονες γυναίκες και μάνες σε έναν ελάχιστο βαθμό μπορούμε να προσεγγίσουμε. Να την καταλαβαίνουμε, ίσως αλλά όχι να την "αγγίξουμε". Αυτά τα έργα θέτουν τεράστια ερωτήματα. Οι καλλιτέχνες που καταγινόμαστε μ΄αυτά νομίζω ότι καταλαβαίνουμε πως πρέπει να είμαστε ταπεινοί απέναντί τους γιατί πρέπει να τα αποκυπτογραφήσεις για να μπορέσεις να τα καταλάβεις. Κι επίσης να μην ξεχνάμε ότι έχουν εισάγει την έννοια της Υβρεως για την αλαζονεία της εξουσίας. Κι εκεί νομοτελειακά θα έρθει η τιμωρία...»

- Είναι εντυπωσιακό να μιλάτε έτσι εσείς που έχετε καέβει πάνω από 15 φορές στην Επίδαυρο. Και θα ήθελα να σας ρωτήσω: Εχετε τρακ;

«Ναι έχω. Και πρέπει να σας πω ότι με τα χρόνια αυτό αυξάνεται. Παλιότερα ίσως ήταν άγνοια κινδύνου και το θράσος της νιότης. Κάθε φορά που "συναντιέμαι" με ένα ρόλο στην Επίδαυρο, θέλω να το κάνω "δώρο" στον εαυτό μου. Η εμπειρία που έχεις παίζοντας εκεί δεν ανταλλάσσεται με καμία άλλη εμπειρία».

- Εχουν υπάρξει, όμως, και τραυματικές στιγμές;

«Εχουν συμβεί... Ισως επειδή αυξάνεται πολύ η αδρεναλίνη... Θα σας πω μια ιστορία που θα κουβαλάω ως τα βαθιά μου γεράματα. Ημουν στην σκηνή του αρχαίου θεάτρου Επιδαύρου παίζοντας τη Φαίδρα στον Ιππόλυτο κι από λάθος προετοιμασία στο ζέσταμα της φωνής και κάποια στιγμή έσπασε η χορδή και δεν είχα ήχο, δεν είχα μέταλλο. ΄Εζησα για μερικά δραματικά λεπτά με την αγωνία ότι θα φώναζαν πως δεν ακούγομαι από τις κερκίδες - φανταστείτε το θέατρο γεμάτο από κόσμο, να μην πέφτει καρφίτσα, και στις πρώτες σειρές ο Τομ Χανκς. Επιστράτευσα ότι δύναμη φωνής και ψυχής είχα για να αντέξω μ' ένα τεράστιο πανικό και το πιο τρελό της ιστορίας είναι ότι σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές ανακαλύπτουμε ότι έχουμε τεράστιες δυνάμεις... Και στο τέλος πήρε χειροκρότημα αυτή η σκηνή!»

- Κυρία Κομνηνού σκηνοθετηθήκατε κι από το γιο σας στην παράσταση «Αρίστος». Πως είναι να μεταφέρεται αυτή η σχέση στο σανίδι και μάλιστα με ... αντίστροφους ρόλους;

«Είναι μεγάλη εμπειρία να συναντιέσαι μ' έναν άνθρωπο της νεώτερης γενιάς και που έχεις αυτή τη συναισθηματική σχέση. Αν η δικιά μου γενιά πάρει απόφαση να αφουγκραστεί τους νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, μόνο καλό θα είναι αυτό».

- Σ' αυτό σας έχει κάνει σοφότερη η διαδασκαλία; Διδάσκετε και στο Αριστοτέλειο...

«Γίνεται μια ανταλλαγή ενέργειας. Τους μαθαίνω και με με μαθαίνουν».

- Θέατρο (το οποίο το έχετε υπηρετήσει επί χρόνια από τη σκηνή του ΚΘΒΕ, του Ελεύθερου Θεάτρου αλλά και του Εθνικού) ή κινηματογράφος – γιατί εκεί είχατε σχετικά μικρότερη πορεία;

«Με τον κινηματογράφο δεν τα πήγα ιδιαίτερα καλά νομίζω».

- Κι η τηλεόραση, που βρίσκεται στην προσωπική σας κατάταξη; (10η εντολή, Γιούγκερμαν, Η εκτέλεση, Ματωμένα Χώματα, Μάγισσες της Σμύρνης και τόσες άλλες εξαιρετικές παραγωγές που σημείωσαν μάλιστα και τεράστια επιτυχία...)

«Θεωρώ ότι τηλεόραση με μονοκάμερο όπως την κάναμε με τον Κώστα Κουτσομύτη κι άλλους σκηνοθέτες μοιάζει πολύ με κινηματογράφο..»

- Ποια η απόσταση που χωρίζει, ωστόσο, την Επίδαυρο από την τηλεόραση;

«Μα η υποκριτική κάμερας κι η υποκριτική Επιδαύρια δεν έχουν τίποτα το κοινό.Τα πράγματα είναι σε άλλα μεγεθη, εντάσεις και συμπεριφορά. Στην κάμερα όλα είναι σε σμίκρυνση. Παίζεις με το ελάχιστο...»

- Μετά από μια πορεία 30 και πλέον χρόνων, υπάρχει κάποιο επαγγελματικό ...αποθυμένο; Ενας ρόλος που δεν έχετε ερμηνεύσει και θα θέλατε πριν αποσυρθήτε να ερμηνεύσετε;

«Ναι υπάρχουν ρόλοι πολλοί ακόμα που η φθορά του χρόνου σε κάνει να τους καταλαβαίνεις περρισσότερο. Αποχαιρετάς κάποιους ρόλους βέβαια... Πρέπει να είμαι ευγνώμων για ό,τι έχω κάνει, αλλά ο ηθοποιός θέλει να νιώθει ενεργός και να ενεργοποιείται με ρόλους και συνεργασίες. Να τι με ενδιαφέρει πολύ πια: συνεργασίες με άξιους ανθρώπους».

- Σας έχουν κάνει ποτέ πρόταση να κατέβετε στην πολιτική; (Ο Αλέξης Γεωργούλης εξελέγη Ευρωβουλευτής). Θα είχατε σίγουρα εξασφαλισμένες πολλές ψήφους...

«Ναι, δεν το αποφάσισα ποτέ. Δεν νομίζω ότι είμαι κατάλληλη γι αυτό. Η πολιτική στάση που μπορεί να έχω ως πολίτης νομίζω ότι είναι πιο σημαντική από το να μπω σε γρανάζια που δεν γνωρίζω».

- Τι ελπίζετε γι’ αυτή τη χώρα;

«Θέλω να πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσουμε συλλογική συνείδηση και πρέπει να μας νοιάζει η χώρα αυτή, το περιβάλλον και, επιτέλους να μάθουμε να πειθαρχούμε σε κάποιους κανόνες».

- Τι είναι ευτυχία για εσάς;

«Ηρεμία πια. Ηρεμία κι ισορροπία. Και μια συνειδητοποίηση να έχω κοντά μου τους ανθρώπους που αγαπάω. Δεν αντέχω πια τις απώλειες».

- Που θα σας δούμε την ερχόμενη σαιζόν;

«Για το χειμώνα θα συνεχίσουμε τον Αρίστο και στο δεύτερο εξάμηνο θα κάνουμε με τη Λίλλυ Μελεμέ τις Μεγάλες Προσδοκίες».

- Σας ευχαριστούμε που ήσασταν μαζί μας και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία

Ορεστεια

Μεταφράσεις: Κ.Χ. Μύρης

ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ

Σκηνοθεσία: Ιώ Βουλγαράκη. ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Αγαμέμνων: Αργύρης Ξάφης, Κασσάνδρα: Δέσποινα Κούρτη, Κλυταιμνήστρα: Εύη Σαουλίδου, Αίγισθος: Αλέξανδρος Λογοθέτης, Φρουρός: Στέλιος Ιακωβίδης, Κήρυκας: Δημήτρης Γεωργιάδης.

ΧΟΗΦΟΡΟΙ

Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ. ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Κλυταιμνήστρα: Φιλαρέτη Κομνηνού, Αίγισθος: Γιώργος Χρυσοστόμου, Ηλέκτρα: Μαρία Κίτσου, Τροφός: Αγορίτσα Οικονόμου, Ικέτης: Βασίλης Καραμπούλας, Ορέστης: Γιάννης Νιάρρος, Πυλάδης: Γιώργος Στάμος. Χορός γυναικών: Νατάσα Εξηνταβελώνη, Σοφία Κουλέρα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαίρη Μηνά, Νάνσυ Μπούκλη, Αρετή Τίλη, Ιώβη Φραγκάτου, Χριστίνα Χριστοδούλου.

ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ

Σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη. ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ναζίκ Αϊδινιάν, Μιχάλης Βαλάσογλου, Στέλλα Βογιατζάκη, Κατερίνα Καραδήμα, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Εμμανουέλα Μαγκώνη, Νίκος Μάνεσης, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Αγγελική Παπαθεμελή, Μαριάμ Ρουχάτζε, Τζωρτζίνα Τάτση.

28-29 Ιουνίου

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

greekfestival.gr και n-t.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr