Ο καρκίνος του μαστού είναι ένα επώδυνο, αλλά πολύτιμο μάθημα, που έχει να διδάξει πολλά όχι μόνο στη γυναίκα που το βιώνει, αλλά και συνολικά στο περιβάλλον της – στους συγγενείς, τους φίλους, τον σύντροφό της, όπως και στους γιατρούς της.
Βασικός συνοδοιπόρος στην πορεία της είναι ο ογκολόγος της, ενορχηστρωτής της θεραπείας της. Η σχέση ογκολόγου-ασθενούς είναι ουσιαστική και μπορεί να αποδειχτεί καταλυτικής σημασίας στην ίαση και τη βελτίωση του επιπέδου της ζωής της ασθενούς. Εκτός από την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, εκείνο που έχει ανάγκη κάθε γυναίκα είναι να νιώθει ότι ο γιατρός της είναι πραγματικά παρών στη ζωή της. Η Ζένια Σαριδάκη, MD, PhD, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), εξηγεί στο Shape τη δυναμική αυτής της σχέσης.
Μολονότι κάθε γυναίκα και κάθε ιστορία είναι ξεχωριστή, ποιος είναι ο κοινός παρονομαστής όσον αφορά τις ανάγκες των ασθενών;
Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται κάθε γυναίκα, τη διάγνωσή της, τη θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει και βέβαια από την προσωπικότητά της. Θα έλεγα ότι οι ασθενείς χρειάζονται έναν άνθρωπο που μπορούν να εμπιστευτούν, κάποιον που θα ακούσει πραγματικά όσα έχουν να πουν, που θα είναι εκεί όταν τον χρειάζονται και, προφανώς, έναν άνθρωπο που ξέρει τι πρέπει να κάνει για να τις βοηθήσει. Βέβαια, είναι πολύ διαφορετική η διαδρομή που καλείται να ακολουθήσει μια γυναίκα σε πρώιμο στάδιο (η οποία θα κάνει το χειρουργείο της και κάποιες χημειοθεραπείες και θα αφήσει το κεφάλαιο αυτό πίσω της) και πολύ διαφορετική για μια γυναίκα που νοσεί από μεταστατικό καρκίνο, διαδρομή που ενδέχεται να κρατήσει χρόνια. Η σχέση ογκολόγου-ασθενούς είναι μια σχέση εμπιστοσύνης, αγάπης, συμπόρευσης, είναι σαν ένας γάμος. Μάλιστα, μπορεί κανείς να πάρει και "διαζύγιο", δε σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεχίζει με τον γιατρό που ξεκίνησε. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι πρέπει να υπάρχουν τόσο αλληλοσεβασμός όσο και αλληλοκατανόηση.
Πόσο σημαντική είναι η ψυχολογία της γυναίκας κατά τη διάρκεια της θεραπείας της;
Η ψυχολογία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Δε θα πω πιο σημαντικό από τις σωστές θεραπείες, αλλά η καλή ψυχολογία παίζει ουσιαστικό ρόλο γιατί είναι μια βοήθεια διαρκείας. Η ασθένεια αυτή δεν είναι μόνο μια μάχη, είναι ένας πόλεμος που περιλαμβάνει πολλές μικρές μάχες, ανακωχές, διαλείμματα, προβλήματα που μπορεί να προκύψουν ξανά. Έτσι, αν δομηθεί σωστά η σχέση γιατρού - ασθενούς και υπάρχει ενσυναίσθηση, ο δρόμος θα είναι πιο ομαλός. Γιατί οι γιατροί είμαστε εκεί όχι μόνο για να μιλάμε, αλλά και για να ακούμε τις ανάγκες της γυναίκας ώστε να την καθοδηγήσουμε συνολικά. Η κάθε ασθενής έχει διαφορετικές ανάγκες. Μια γυναίκα μπορεί να φοβάται περισσότερο για τη ζωή της, άλλη να φοβάται τον πόνο, άλλη να την απασχολεί το γεγονός ότι δεν έχει προλάβει να κάνει παιδιά, άλλη, πάλι, να ανησυχεί πιο πολύ για τα παιδιά της παρά για τον εαυτό της. Πρέπει να ακούμε. Είναι μια ικανότητα που αποκτά κανείς και καθ’ οδόν. Η ιατρική είναι τέχνη.
Υπάρχει στην Ελλάδα κατάλληλη εκπαίδευση για το πώς πρέπει οι γιατροί να διαχειρίζονται τους ασθενείς;
Στο πανεπιστήμιο ήταν ένα μάθημα επιλογής, δε νομίζω ότι έχει αλλάξει. Όμως, στην Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας έχουμε προσπαθήσει να εντάξουμε αυτή την ενότητα σε διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Στην Ελληνική Ακαδημία Ογκολογίας, την οποία παρακολουθούν όλοι οι ειδικευόμενοι και οι νεαροί ειδικευμένοι και οδηγεί και σε ένα δίπλωμα πιστοποιημένο, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο ("Εκπαίδευση στην Ογκολογία-Ελληνική Ακαδημία Ογκολογίας (ΕΑΚΟ)") υπάρχουν ώρες στις οποίες διδάσκεται αυτή η τέχνη. Προσφέρουμε, επίσης, κάποια μαθήματα με τον τίτλο "Academy", τα οποία δεν είναι αμιγώς ιατρικά. Αφορούν ζητήματα, όπως το burn out, η σχέση μας με τον ασθενή και η βελτίωση του εαυτού μας συνολικά μέσω του εμπλουτισμού των σφαιρικών μας γνώσεων (μαθήματα κλασικής παιδείας, τι μαθαίνουμε από τους αρχαίους Έλληνες κ.ά.).
Εσείς πώς προσεγγίζετε το ζήτημα της σχέσης γιατρού-ασθενούς;
Πιστεύω ότι δεν υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ γιατρού και ασθενούς, η απόσταση είναι πολύ μικρότερη από το πλάτος του γραφείου που τους χωρίζει στο ιατρείο. Ανά πάσα στιγμή μπορούν και οι γιατροί να βρεθούν από την άλλη πλευρά. Ας μην το ξεχνάμε αυτό. Προσωπικά, προσπαθώ να ακούω τις θεραπευόμενές μου και να δω τι είναι το πρωτεύον για εκείνες. Παράλληλα με την ορθή θεραπευτική προσέγγιση, προσπαθώ να βοηθήσω συνολικά τον άνθρωπο που έχω απέναντί μου.
Δείτε περισσότερα στο shape.gr