Προπαγάνδα: Τόσο παλιά όσο ο πόλεμος

Το κλείστρο μιας φωτογραφικής μηχανής διαρκεί μερικά δέκατα του δευτερολέπτου. Τόσο, όσο να απαθανατίσει την καλύτερη στιγμή στη ζωή ενός αθλητή, ή να παγιδεύσει και να εξευτελίσει τον οποιονδήποτε.

Τελευταίο παράδειγμα, στο τέλος Φεβρουαρίου, όταν είδαν το φως τις δημοσιότητας οι φωτογραφίες του προσωρινού πρωθυπουργού της Ουκρανίας Αρσένι Γιατσένιουκ με το χέρι υψωμένο, μπροστά σε εκατοντάδες συγκεντρωμένους στην Πλατεία Ανεξαρτησίας. Ενας «ναζιστικός» χαιρετισμός που όπως αποδείχτηκε ήταν μια «παγωμένη» στιγμή από βίντεο που έριξε στην παγίδα τον κόσμο των μίντια. (μεταξύ αυτών και το theToc.gr)

Όταν τον Αύγουστο του 1974, ο Ριτσαρντ Νίξον, εγκατέλειπε το Λευκό Οίκο για να μην προσαχθεί σε δίκη για το σκάνδαλο του Γουότεργκειτ. Ανέβηκε τα σκαλιά του προεδρικού ελικοπτέρου στον κήπο του προεδρικού μεγάρου, γύρισε προς τους συνεργάτες και τους υπαλλήλους του και τους χαιρέτισε σηκώνοντας το δεξί χέρι του. Η σκηνή έμεινε στην ιστορία ως «ο αποχαιρετισμός του Νίξον». Κανένας όμως δεν σκέφτηκε να συνδιάσει αυτήν την κίνηση του χεριού του με το ναζιστικό χαιρετισμό.

Στα τέλη του περασμένου μήνα, όταν η Αγκελα Μέρκελ βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ, το χέρι του χεριού του Ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου «ζωγράφισε» στο πρόσωπό της καγκελαρίου μια σκιά και πολλοί μίλησαν για «χιτλερικό μουστάκι». Η φωτογραφία έκανε τεράστια επιτυχία στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως.

Η προπαγάνδα και η δυσφήμηση του αντιπάλου, κυρίως όταν γίνεται από επαγγελματίες του είδους, έχουν να επιδείξουν και πιο επιτυχημένα παραδείγματα, όπως αυτά που ακολουθούν:

Ο Βιασμός της καλόγριας στη Βοσνία (1994)

Τον Απρίλιο του 1994 οι ιταλικές εφημερίδες έδωσαν την «είδηση» που συντάραξε τον κόσμο, μεσούντος του εμφυλίου πολέμου στη Βοσνία. Η αδελφή Λούσι, μια καλόγρια είχε βιαστεί από σέρβους μαχητές. Λίγα χρόνια αργότερα αποδείχθηκε ότι η μοναχή ήταν ένα κατασκεύασμα. Την ιστορία επινόησε ένας ιερέας ο Aλφρεντ Κοντράν. Σκοπός του ήταν να γράψει ένα μυθιστόρημα, που κατέληξε να γίνει «είδηση» για χάρη της αντισερβικής προπαγάνδας.

Ο θάνατος του κορμοράνου στο πετρέλαιο (1991)

Στα τέλη Ιανουαρίου του 1991, ο κόσμος συγκλονίστηκε και πάλι. Αυτή τη φορά μέσω τηλεόρασης. Εκείνες τις μέρες οι ιρακινές δυνάμεις εγκατέλειπαν το Κουβέιτ κακήν κακώς. Ο Σαντάμ Χουσεϊν είχε δώσει εντολή να καταστραφούν όλες οι πετρελαιοπηγές του εμιράτου. Η φωτογραφία του CNN με τον κορμοράνο βουτηγμένο στο πετρέλαιο να προσπαθεί να επιζήσει στα μολυσμένα νερά του Περσικού Κόλπου, πέτυχε το σκοπό του. Αυτή η εικόνα, μαζί με άλλες ανάλογες έγιναν το σύμβολο της απανθρωπιάς του Σαντάμ Χουσεϊν. Λίγους μήνες αργότερα, κι όταν πια ο στόχος της προπαγάνδας είχε επιτευχθεί, ορνιθολόγοι αποκάλυψαν ότι Γενάρη μήνα, την περίοδο της Ιρακινής αποχώρησης από το Κουβέιτ δεν υπήρχε περίπτωση να υπάρχουν κορμοράνοι στον Περσικό Κόλπο. Eνας δημοσιογράφος παραδέχθηκε ότι οι κορμοράνοι που ανήκαν σε ζωολογικό κήπο, είχαν περιλουστεί επίτηδες με πετρέλαιο για τις ανάγκες της φωτογράφησης... και της προπαγάνδας.

Οι Ιρακινοί πετούσαν τα νεογέννητα από τις θερμοκοιτίδες (1991)

Λίγο καιρό μετά την Ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ, στην Ουάσιγκτον, ενώπιον της επιτροπής του Κογκρέσου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εμφανίστηκε μια κοπέλα που συγκλόνισε με την κατάθεσή της. Η Ναϊρα (μόνο το μικρό της όνομα ακούστηκε στην κατάθεση) με κλάματα περιέγραψε το πως οι άγριοι ιρακινοί στρατιώτες εισέβαλαν σε ένα μαιευτήριο στο Κουβέιτ και πετούσαν τα νεογέννητα από τις θερμοκοιτίδες για να τις στείλουν στη Βαγδάτη. Ο κόσμος συγκλονίστηκε και βεβαιώθηκε για την βαρβαρότητα των Ιρακινών. Δυό χρόνια αργότερα, το Κουβέιτ είχε απελευθερωθεί και η ώρα την αλήθειας έφτασε. Το επίθετο της Ναϊρα ήταν αλ_Σαμπάχ και ήταν κόρη του Σαούντ αλ-Σαμπάχ, πρεσβευτή του Κουβέιτ στην Ουάσιγκτον. Η κατάθεσή της «στήθηκε» από μια εταιρία δημοσίων σχέσεων με την επωνυμία «Πολίτες για την Απελευθέρωση του Κουβέιτ» που χρηματοδοτείτο από την εξόριστη Κουβεϊτιανή κυβέρνησης.

Η σφαγή της Τιμισοάρας (1989)

Το Δεκέμβριο του 1989 ο κόσμος συγκλονίζεται από την εξέγερση των Ρουμάνων κατά του δικτάτορα Νικολάε Τσαουσέσκου. Στις 17 του μηνός, από πρακτορείο σε πρακτορείο κυκλοφορεί η είδηση για σφαγή εκατοντάδων διαδηλωτών στους δρόμους της πόλης Τιμισοάρα. Κανάλια και εφημερίδες περιέγραφαν με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τη σφαγή Μια δημοσιογραφική πηγή μάλιστα κάνει λόγο για 4632 πτώματα και κανένας δεν διερωτήθηκε πώς κάποιος έκατσε να μετρήσει με τέτοια ακρίβεια τόσα κορμιά πεσμένα στους δρόμους. Η παραπληροφόρηση σφραγίστηκε και με εικόνες από ομαδικούς τάφους. Αλλά κανένας δεν πρόσεξε ότι τα πτώματα που εμφανίζονταν στις εικόνες ήταν σε προχωρημένη σήψη. Όπως αποδείχθηκε τελικά τα πτώματα προέρχονταν από ένα νεκροταφείο για απόρους, όπου δεν υπήρχε πρόβλεψη για ατομικά μνήματα. Όσο για την εξέγερση στη Τιμισοάρα, η πραγματικότητα ήταν εξ ίσου τραγική, χωρίς τις υπερβολές της προπαγάνδας, με τους 72 νεκρούς και τους 153 τραυματίες.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr