«Καιρός να δεις χωρίς ψεύτικα όνειρα...»
Αυτός είναι ο στίχος του Γιάννη Ρίτσου που έκανε τον καθηγητή και διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκο Σταμπολίδη, να δακρύσει στη σημερινή παρουσίαση ενός πολιτιστικού άθλου. «Μου πήρε 30 χρόνια για να "δω"», είπε ο γνωστός αρχαιολόγος που στις 19 Ιουνίου θα δει να εγκαινιάζεται το Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας έπειτα από τρεις δεκαετίες συστηματικών ανασκαφών υπό τη καθοδήγησή του.
Ηταν κατάμεστη σήμερα το μεσημέρι η αίθουσα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης που φιλοξένησε την παρουσίαση. Μια παρουσίαση που διήρκεσε πολύ ώρα αλλά δεν φάνηκε να κουράζει κανέναν. Καθηλωτικός έχοντας την «υποστήριξη» διαφανειών, ο Νίκος Σταμπολίδης αναφέρθηκε διεξοδικά στο 30χρονο τιτάνιο έργο που ξεκίνησε με ανασκαφές στην στην Ορθή Πέτρα. Τότε στο χωριό της Ελεύθερνας έφθανε ένα λεωφορείο μια φορά την εβδομάδα. Σήμερα εκεί υπάρχει ένα αρχαιολογικό πάρκο και ένα μουσείο – πόλος έλξης και ήπιας ανάπτυξης. Ο λόγος για το πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη και το τέταρτο ανάλογο στην Ελλάδα - μετά απ' αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας.
Τεσσερισήμισι χιλιετίες ιστορίας...
Τεσσερισήμισι χιλιετίες (3000 π.Χ. έως το 1300 μ.Χ.) ξεδιπλώνονται σ' ένα μαγευτικό ταξίδι με αντικείμενα καθημερινής ζωής και έργα τέχνης από την προϊστορία, τα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά και βυζαντινά χρόνια. Πιο σημαντική, ωστόσο, είναι η περίοδος της πόλης που συνδέθηκε με τηνν αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον ΄Ομηρο.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ανακαλύφθηκαν σπίτια, βίλλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’ όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής Ιστορίας. Από την ανασκαφή της νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα φαίνεται ότι η Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, κυρίως από το 900 έως και τα τέλη του 6ου ή τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., είναι η πιο σημαντική περίοδος της πόλης, που συνδέεται άμεσα με τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια).
«Δεν θέλουμε να κάνουμε ένα μουσείο - αποθήκη», είπε ο Νίκος Σταμπολίδης αναφέροντας ότι το Μουσείο στοχεύει στη διάδραση. Γι' αυτό, εξάλλου, διαθέτει ένα μικρό θέατρο, ενώ στο βάθος υπάρχει, επίσης, αίθουσα προβολών, μικρών συνεδρίων ή περιοδικών εκθέσεων.
Διάλογος της φύσης με τις αρχαιότητες
Στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης δημιουργήθηκε το ‘Αλσος Ελευθερναίων, ένα αρχαιολογικό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθμούς-καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της νεκρόπολης και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα μαγευτικό τοπίο.
Στην παρουσίαση του Μουσείου, ο Νίκος Σταμπολίδης δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει όλους όσους συνέβαλαν στην υλοποίηση του τεράστιου έργου - μίλησε, μεταξύ άλλων για τις ηγεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και το Πανεπιστήμιο Κρήτης - αλλά και όσους εργάστηκαν κι εργάζονται μαζί τους στις ανασκαφές ξεκινώντας από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με τους συναδέλφους του αρχαιολόγους Γιώργο Τασούλα και Σταυρούλα Οικονόμου να ανασκάπτουν την περιοχή 30 χρόνια πριν.
Πως αναπτύσσονται οι χώροι του Μουσείου
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας, αλλά κυρίως αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Μ. Ασία, η Κύπρος, η Φοινίκη και γενικότερα η συροπαλαιστινιακή ακτή, η Αίγυπτος...
Στη μέση της αίθουσας, το μαγικό άφθαρτο υλικό, ο χρυσός, υλικό περίτεχνων κοσμημάτων και της προβολής τους με ψηφιακές εφαρμογές (digital installation).
Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου έως και τα βυζαντινά χρόνια. Παρουσιάζεται, επίσης, το Μνημεί 4Α, ηρώο-ιερό, που ερμηνεύεται ως κενοτάφιο, αποτελώντας ένα από τα πρώτα μνημεία του «αγνώστου» στρατιώτστην παγκόσμια ιστορία. Εδώ εκτίθεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της Νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, η «Κόρη της Ελεύθερνας», που συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Ωσέρ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.
Η Αίθουσα Γ είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας. Παρουσιάζονται εδώ μόνον ευρήματα από τις ανασκαφές στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, καθώς σε αυτήν εικονογραφούνται περιγραφές από τον κόσμο του Ομήρου, όπως π.χ. το τελετουργικό τυπικό των ταφικών πυρών (καύσεων), ανάλογων δηλαδή με την ταφική πυρά του Πατρόκλου που περιγράφεται στη ραψωδία ψ της Ιλιάδας - εδώ εκτίθεται η μοναδική ταφική πυρά με τον δειροτομηθέντα νεκρό, ένα εύρημα που έθεσε σε άλλη βάση την αλήθεια των στίχων του Ομήρου στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Επίσης, σκιαγραφείται μια κοινωνία πολεμιστών και πριγκιπισσών, μέσα από τα ευρήματα και τα πλούσια κοσμήματα, τα όπλα και τα εργαλεία επιφανών πολεμιστών, καθώς και από μια χάλκινη ασπίδα να ξεχωρίζει ανάμεσά τους - ένα εμβληματικό έργο που εκτίθεται στην αρχή της έκθεσης του μουσείου.
Στην ίδια αίθουσα οι οπτασίες των αριστοκρατισσών ιερειών της Ελεύθερνας με όλον τον κτερισματικό πλούτο τους, λαμπρά, λεπτεπίλεπτης τέχνης κοσμήματα, υάλινα και φαγεντιανά, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.
Οι τρεις αίθουσες μπορούν να φιλοξενήσουν συγχρόνως τουλάχιστον 4 ομάδες 50 επισκεπτών η κάθε μια, ενώ η κάθε αίθουσα έχει τη δική της οθόνη στην οποία προβάλλονται ιστορίες που διηγούνται και σχετίζονται με τα πρωταγωνιστικά αντικείμενα της κάθε αίθουσας, ταινίες με αναφορές στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο, ορισμένες από τις οποίες έχουν βραβευθεί σε διεθνή φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών.
Στη Νότια Πτέρυγα του Μουσείου, υπάρχει το Ερευνητικό Κέντρο και το Κέντρο Μελέτης, με βιβλιοθήκη, γραφεία και πλούσιο αρχείο των ανασκαφών. Πρόκειται για το μέρος όπου γίνεται όλη η έρευνα από Έλληνες και ξένους επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, καθώς και ερευνητές και σπουδαστές διαφόρων ειδικοτήτων από τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, των ΗΠΑ, της Ασίας και της Αυστραλίας. Εδώ προετοιμάζονται επίσης τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε αγαστή συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κρήτης και της Ελλάδας. Στον ισόγειο χώρο βρίσκονται οι αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης, εξοπλισμένα
Από που προήλθε η χρηματοδότηση του έργου
Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του.
Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το Ίδρυμα Ωνάση, την Alpha Bank και τη Grecotel (που αποτελούν Αριστίνδην μέλη της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας), καθώς και από άλλους Οργανισμούς, Ιδρύματα, Φορείς και φυσικά πρόσωπα.
Επίσης παρόντες
Στη συνέντευξη τύπου παρέστησαν η Ελένη Κόρκα, Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ, η Προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου κ. Αναστασία Τζιγκουνάκη και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Οδυσσέας Ζώρας, ο οποίος είπε, μεταξύ άλλων, ότι το Πανεπιστήμιο θεμελιώθηκε στις αξίες της αριστείας γι' αυτό ξεχωρίζει στην Ελλάδα και διεθνώς.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Στο έλεος της κακοκαιρίας η Λακωνία: H ΕΜΑΚ διέσωσε οικογένεια, κατέρρευσε μαντρότοιχος σε σχολείο [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/10/10f07321fdd84af789f20ef381d921a2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κακοκαιρία Byron: Πλημμύρισαν δεκάδες περιοχές της Αττικής - Επέπλεαν αυτοκίνητα στους δρόμους [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/dd/dd7a415b0fe94d5eb0ca0515913e0392.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Θεσσαλονίκη: Φωτιά σε εταιρεία με ανακυκλώσιμα υλικά στα Διαβατά [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/e8/e813d7606d954f2086f0b4ec34aa50d2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Εκεί όπου η παράδοση λάμπει: Ανακαλύπτοντας την αργυροτεχνία των Ιωαννίνων σε ένα μουσείο κόσμημα [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,31,608,372/crop/both/26/262ab2e4168b4c5388b87e6bdd0993ea.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Φτυστός" ο Πούτιν ο Τζουντ Λο: Κυκλοφόρησε το τρέιλερ της ταινίας "Ο μάγος του Κρεμλίνου" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu532x532/0,53,532,352/crop/both/ae/aec80622183049fcba88e45d6336734f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας: Με Φαραντούρη και Μποφίλιου η τελετή έναρξης στον Τύμβο του Μαραθώνα [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x404/0,36,608,377/crop/both/7c/7c371bb39f0a4eafa19aef92531d74cf.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πρεμιέρα για την παράσταση "Στην εξοχή" στο Θέατρο Αποθήκη παρουσία πολλών επωνύμων [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x426/0,42,608,383/crop/both/67/67fa72c307744adfae2ef8ddcf96b2a6.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ενθουσιώδης υποδοχή για τη νέα δραματική σειρά της ΕΡΤ "Αύριο" [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/cd/cd6d33b6ab4d4b2c9e9ed51ebbda3a6d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
