"Χρειάστηκαν αρκετές δεκαετίες, αλλά η Ελλάδα τελικά καλωσόρισε τις Ηνωμένες Πολιτείες και αυτό σε βάρος της Ρωσίας", εκτιμά το Politico στην τελευταία ανάλυσή του για την Ελλάδα.
Ο αντιαμερικανισμός και οι ρίζες του
Πριν από σχεδόν 40 χρόνια, ο ελληνικός λαός διαδήλωνε στους δρόμους ενάντια στις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή. Τα πανό έγραφαν: "Έξω οι βάσεις του θανάτου!" Σε ολόκληρο το έθνος, οι έρευνες έδειχναν ότι οι περισσότεροι Έλληνες ένιωθαν πιο κοντά στη Ρωσία, ένα ομοθρήσκο Ορθόδοξο έθνος που είχε βοηθήσει τους Έλληνες να πολεμήσουν την Οθωμανική κυριαρχία το 1821, παρά με τις ΗΠΑ. Ακόμη και τη δεκαετία του 2000, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις παρέμειναν παγωγμένες. Η Αθήνα φλέρταρε με την ενίσχυση των δεσμών της με τη Μόσχα, σύμφωνα με την ανάλυση του Politico.
"It is head-spinning to see the change in #US- #Greek relations over the years,” said @alanmakovsky"The feeling one gets now is that the Greek government can’t get enough of the US presence. For old-timers like me it’s almost unbelievable” https://t.co/v7rKbxRo1i @POLITICOEurope
— Nektaria Stamouli (@nstamouli) February 9, 2022
Η αλλαγή στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις
Όλα αυτά έχουν αλλάξει, σύμφωνα με αυτή την ανάλυση. Τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας έχουν γίνει πολύ πιο στενές- στενότερες από ποτέ, όπως διακηρύσσουν αξιωματούχοι και των δύο πλευρών. Και μεγάλο μέρος αυτής της συνεργασίας έχει επηρεάσει άμεσα τη Ρωσία. Η Ελλάδα έχει παραχωρήσει στις ΗΠΑ απεριόριστη πρόσβαση σε τέσσερις βασικές στρατιωτικές βάσεις, απογοητεύοντας τη Ρωσία.
Έχει αρχίσει να λαμβάνει υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ σε λιμάνι κοντά στην Αθήνα, παρέχοντας μια εναλλακτική λύση έναντι της Ρωσίας. Και οι αμερικανικοί κολοσσοί τείνουν να καθιερώσουν την Ελλάδα ως περιφερειακό κόμβο – η JPMorgan Chase, η Microsoft, η Pfizer, η Amazon, η Cisco, η Tesla και η Deloitte έχουν κάνει σημαντικές κινήσεις στη χώρα πρόσφατα.
Αυτό το έρεισμα των ΗΠΑ έχει γίνει ολοένα και πιο σημαντικό, καθώς η Μόσχα απειλεί την Ουκρανία με συγκέντρωση στρατευμάτων στα σύνορα, ωθώντας την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της να καταρτίσουν σχέδια στρατιωτικής απάντησης.
Αυτά τα σχέδια αναπόφευκτα διέρχονται από την Ελλάδα. "Αυτή ήταν μια πολύ ικανοποιητική περίοδος", τονίζει ο Τζέφρι Πάιατ, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα πριν από σχεδόν έξι χρόνια, μετά από θητεία στην Ουκρανία.
"Η Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό μέρος της ευρύτερης και συστηματικής προσπάθειας των ΗΠΑ να διασφαλίσουν την ευθυγράμμιση με το ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους συμμάχους μας, καθώς απαντάμε σε αυτό που η Ρωσία απειλεί να κάνει στην Ουκρανία". Για όσους έχουν παρακολουθήσει την περιοχή για δεκαετίες, η ανεστραμμένη δυναμική είναι εκπληκτική.
Διαβάστε Επίσης
"Είναι απίστευτο να βλέπεις την αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας με τα χρόνια", σημειώνει ο Άλαν Μακόφσκι, ερευνητής ο οποίος παρακολουθεί η Νότια Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ από τη δεκαετία του 1980, όταν η ελληνική αντιπάθεια για τις ΗΠΑ βρισκόταν στο απόγειό της.
"Η αίσθηση που νιώθει κανείς τώρα είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν χορταίνει την παρουσία των ΗΠΑ".
"Για παλιούς σαν εμένα", προσθέτει ο Μακόφσκι, υπενθυμίζοντας τα αντιαμερικανικά συνθήματα της δεκαετίας του 1980, "είναι σχεδόν απίστευτο".
Η αντιαμερικανική παράδοση και η στήριξη της χούντας από την Ουάσινγκτον
"Η Ελλάδα ήταν διαχρονικά καχύποπτη αναφορικά με την αμερικανική επιρροή. Πολλοί Έλληνες κάποιας ηλικίας εξακολουθούν να θυμούνται την υποστήριξη της Ουάσιγκτον στη στρατιωτική χούντα που κυβέρνησε την Ελλάδα από το 1967 έως το 1974 - μια κρίση στην οποία οδηγήθηκαν οι ΗΠΑ με βάση την αντικομμουνιστική στάση της χούντας.
Η συγγνώμη του Κλίντον
Πολλοί Έλληνες αγανακτούσαν επίσης με την Αμερική επειδή έμεινε ουδέτερη στις διαρκώς παρούσες διαμάχες μεταξύ της Ελλάδας και της γειτονικής Τουρκίας. Το 1999, ο αντιαμερικανικός πήρε διαστάσεις. Διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα κατά την επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον. Την επόμενη μέρα, ο Κλίντον ζήτησε συγγνώμη για την υποστήριξη των ΗΠΑ στη χούντα, αναγνωρίζοντας ότι απέτυχε στην "υποχρέωσή της να υποστηρίξει τη δημοκρατία".
Οι ιστορικές σχέσεις Ελλάδας -Ρωσίας
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα διατήρησε στάση καλής θέλησης προς τη Ρωσία σχετικά με τις ιστορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών.
Στον ελληνικό βορρά, οι πολιτιστικοί και οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία ήταν ισχυροί. Η πόλη της Αλεξανδρούπολης, για παράδειγμα, έχει μια μικρή ρωσική κοινότητα και ήταν αδελφοποιημένη με πολλές ρωσικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων του Sosnovy Bor και της Αγίας Πετρούπολης. Ενώ έγινε αδελφοποίηση και με τη Συμφερούπολη στην Κριμαία — μετά τη ρωσική προσάρτηση το 2014.
Ο Τζέφρι Πάιατ θυμάται έντονα την αντίδραση που είχε πριν ταξιδέψει για πρώτη φορά στην Αλεξανδρούπολη. "Είπα σε έναν ανώτερο Έλληνα δημοσιογράφο, "Σήμερα, θα πάω στην Αλεξανδρούπολη, τι πρέπει να ξέρω;" Μου είπε, "Αγόρι μου, πραγματικά πηγαίνεις στο άντρο της Αρκούδας". Αλλά ορισμένες από αυτές τις ρωσικές συνδέσεις έχουν παγώσει τα τελευταία χρόνια.
Διαβάστε Επίσης
Το Politico θυμίζει την απέλαση δυο Ρώσων διπλωματών το 2018
Το 2018, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απέλασε δύο Ρώσους διπλωμάτες - και απαγόρευσε άλλους δύο Ρώσους από τη χώρα - αφού τους κατηγόρησε ότι υποδαύλισαν εθνικιστικό θέρμη σε αντίθεση με μια συμφωνία που θα εξομαλύνει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ.
"Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε πολύ στρατηγική τοποθεσία και οι ΗΠΑ πάντα επιθυμούσαν περισσότερες στρατηγικές σχέσεις μαζί της", δήλωσε ο Μακόφσκι, τώρα συνεργάτης εθνικής ασφάλειας και διεθνούς πολιτικής στο αριστερό think tank για την Αμερικανική Πρόοδο. "Επί δεκαετίες, ήταν η Ελλάδα που ήταν απρόθυμη να επεκτείνει τη σχέση, αλλά αυτό έχει αλλάξει τώρα".
Και οι ΗΠΑ ήταν ευτυχείς να συνεργαστούν. "Θα ήταν διπλωματική αμέλεια", προσθέτει ο Μακόφσκι, "να μην προετοιμαστούν οι ΗΠΑ για την πιθανότητα η Τουρκία να συνεχίσει να απομακρύνεται από τη δυτική συμμαχία".
Στρατιωτικές βάσεις στην Ελλάδα
"Δεν είναι λες και οι ΗΠΑ δεν είχαν στρατιωτική παρουσία στην Ελλάδα πριν από τα τελευταία χρόνια", σημειώνει το Politico.
Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ μοιράζεται τη χρήση μιας ναυτικής βάσης στον κόλπο της Σούδας στο νησί της Κρήτης από τη δεκαετία του 1950. Και από το 1990, μια αμοιβαία αμυντική συμφωνία επέτρεψε στις αμερικανικές δυνάμεις να εκπαιδεύονται και να επιχειρούν σε ελληνικό έδαφος. Αλλά το 2019, οι δύο πλευρές ενημέρωσαν αυτήν την αμοιβαία αμυντική συμφωνία για να παραχωρήσουν στις ΗΠΑ πρόσβαση σε τρία επιπλέον στρατιωτικά σημεία. Και το 2021, η συμφωνία παρατάθηκε επ' αόριστον, αναδιαρθρώνοντας πλήρως την παρουσία της Αμερικής στην περιοχή.
Οι νέες περιοχές είναι όλες κρίσιμοι στρατιωτικοί κόμβοι. Υπάρχει η Αλεξανδρούπολη, η οποία διαθέτει αεροδρόμιο, λιμάνι και στρατόπεδο. Στη συνέχεια, υπάρχει η Αεροπορική Βάση της Λάρισας, η οποία χρησιμεύει ως σταθερή στάση για τις μονάδες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Και τέλος, υπάρχει η Στρατιωτική Βάση Στεφανοβίκειο, όπου οι στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και της Ελλάδας διεξάγουν τακτικά κοινές ασκήσεις.
Η Αλεξανδρούπολη, ειδικότερα, έγινε γρήγορα ακρογωνιαίος λίθος της αρχιτεκτονικής ασφαλείας των ΗΠΑ στην περιοχή, προς μεγάλη οργή των Ρώσων. "Το πρόβλημα είναι πολύ απλό, όλο και περισσότερα στρατεύματα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ συγκεντρώνονται στην επικράτειά σας", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του ANT1 τον Δεκέμβριο. "Εκατοντάδες, χιλιάδες μονάδες στρατιωτικού εξοπλισμού μεταφέρονται μέσω της Αλεξανδρούπολης και ούτω καθεξής". Και πρόσθεσε: "Αυτό μας ανησυχεί, πρέπει να μας καταλάβετε". Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έθεσε μάλιστα το θέμα κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας του Ιανουαρίου με τον Έλληνα ομόλογό του.
"Εμπιστευόμαστε στους Έλληνες φίλους μας ότι θα χρησιμοποιήσουν τη σοφία τους για να κάνουν επιλογές που ανταποκρίνονται στις πεποιθήσεις τους", είπε επίσης, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
Δυνατότητες που δόθηκαν στις ΗΠΑ χάρη στην στρατιωτική πρόσβαση στην Ελλάδα
Πράγματι, η αυξημένη στρατιωτική πρόσβαση των ΗΠΑ στην Ελλάδα έδωσε στην Ουάσιγκτον έναν κρίσιμο έλεγχο στις ναυτικές δραστηριότητες της Ρωσίας στην περιοχή, καθώς και τη δυνατότητα ταχείας στάθμευσης και μεταφοράς αμερικανικών δυνάμεων στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία - δύο βασικές τοποθεσίες για τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ.
Αυτά τα γεγονότα έχουν κάνει την αυξημένη παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα με έμμεσο τρόπο μέρος της αντιπαράθεσης μεταξύ της Ρωσίας και των δυτικών συμμάχων για την Ουκρανία. Η Μόσχα αρνείται να απομακρύνει πάνω τους πάνω από 100.000 στρατιώτες από τα ουκρανικά σύνορα εκτός εάν το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ ικανοποιήσουν ορισμένες από τις απαιτήσεις της.
Τα ρωστικά αιτήματα και ο κρίσιμος ρόλος των στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα
Οι δυτικοί σύμμαχοι πρέπει να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Αυτό το αίτημα - και πολλά άλλα - θεωρούνται ότι δεν μπορούν να αποτελέσουν βάση διαλόγου, γεγονός που έχει αυξήσει την προοπτική να ξεσπάσει μια σύγκρουση στην περιοχή.
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ελλάδας θα διαδραμάτιζαν κρίσιμο ρόλο. "Η Αλεξανδρούπολη έχει αναδειχθεί ως βασικός κόμβος επιμελητείας, ειδικά για τον στρατό στην Ευρώπη, για τη μετακίνηση δυνάμεων και πόρων προς και από τη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ", δηλώνει ο Τζέφρι Πάιατ, πρεσβευτής των ΗΠΑ.
Ο Μάικλ Κάρπεντερ, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, επισημαίνει ότι βάσεις όπως ο κόλπος της Σούδας και ηικανότητα μεταφοράς ενεργειακών πηγών μέσω της Ελλάδας είναι κρίσιμα στοιχεία σε περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Το μέλλον των σχέσεων περνά από το εμπόριο
Οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι οι στρατιωτικές κινήσεις είναι μόνο μέρος του συνολικού οράματος για περιοχές όπως η Αλεξανδρούπολη και το βόρειο τμήμα της Ελλάδας.
Ο Πάιατα υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ βοηθούν επίσης στην εξομάλυνση των γραφειοκρατικών εμποδίων για τις επιχειρήσεις που αναζητούν ιδιωτικές συμβάσεις που σχετίζονται με το λιμάνι της πόλης, μια αναβάθμιση των σιδηροδρόμων και μια πιθανή νέα περιφερειακή οδό.
Great conversation w/@eliamepgr on the role of innovation as a driving force in 🇺🇸🇬🇷relations. There's little precedent in modern Greek history for the past two weeks of good news in Greece foreign investment & I'm very confident about our future. Remarks: https://t.co/d9bAHndEav
— Geoffrey Pyatt (@USAmbPyatt) February 9, 2022
"Οι άνθρωποι στην Αλεξανδρούπολη ένιωθαν εντελώς ξεχασμένοι", είπε. "Έχουμε προσφέρει μια εντελώς νέα αφήγηση, η οποία έχει γίνει πολύ σημαντική για την ψυχολογία. Υπάρχει ένα εντελώς νέο οικονομικό οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί εκεί".
Ακόμη και τότε, η αντιμετώπιση της Ρωσίας είναι αναπόφευκτα μέρος της εξίσωσης. Οι Ρώσοι επιχειρηματίες με ηγετικό ρόλο στο παρελθόν επιθυμούσαν να κερδίσουν τα ίδια ιδιωτικά συμβόλαια που οι ΗΠΑ προσπαθούν τώρα να έχουν.
Στη Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας ιδιωτικοποιήθηκε το 2018 από μια κοινοπραξία που περιλάμβανε τον Ρωσο-Έλληνα επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη.
Διαβάστε Επίσης
Οι τοπικοί πολιτικοί παράγονες χαιρετίζουν τη μετατόπιση, υποστηρίζοντας ότι προμηνύει μια περίοδο μεγαλύτερης οικονομικής ζωτικότητας για την περιοχή, σημειώνει το Politico.
"Η Αλεξανδρούπολη —λόγω της προνομιακής γεωγραφικής της θέσης, που βρίσκεται στην άκρη της Ευρώπης— μπορεί να γίνει κόμβος μεταφορών, εμπορίου και ενέργειας", έχει δηλώσει ο Χρήστος Μέτιος, Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. "Δεν είναι μόνο η βάση, είναι οι αγωγοί ενέργειας, το λιμάνι, ο σιδηρόδρομος. Γίνεται σοβαρή προσπάθεια αναβάθμισης των υποδομών". Η γρήγορη αναβάθμιση, ωστόσο, μπορεί να δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες, ορισμένοι αναλυτές ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν τελικά να ανταποκριθούν. Μόλις τον περασμένο μήνα, οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξη για τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, ένα έργο 6 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα μπορούσε να έχει αποφέρει έσοδα στην Ελλάδα, αφού ενεπλάκη σε μια διαμάχη για το αν ο αγωγός θα διέρχεται μέσω της Τουρκίας.
Διαβάστε Επίσης
Και το επιμύθιο του Politico: "Αν και είναι λογικό για την Ελλάδα και τις ΗΠΑ να είναι φίλοι τώρα, μια φιλία μπορεί πάντα να ξεθωριάζει".
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Αδιανόητο: Βραζιλιάνος κροίσος πέθανε και άφησε 1 δισ. κληρονομιά στον Νεϊμάρ επειδή του άρεσε ως παίκτης [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x360/0,24,608,265/crop/both/f7/f70af655d75548dab88e884851f65485.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ξάνθη: Συγκλονίζει η 79χρονη από τη Σουηδία για τον 30χρονο - "Τρελάθηκε που δεν είχα χρήματα και με χτυπούσε" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,50,608,291/crop/both/3f/3fb8d74b0ae14fd2b8a13924e395de4a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αλέξης Τσίπρας: Στο πλευρό του η Μπέτυ Μπαζιάνα - Ποιοι βουλευτές έδωσαν το "παρών" στην ομιλία του [βίντεο - εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x325/14,0,593,325/crop/both/8f/8f6e1d3279cf4592b3cb98d35c050913.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Παπαχαραλάμπους για δίκη Φιλιππίδη: Ήταν μια διαδικασία πολύ δύσκολη ψυχικά - Ένιωσα δικαίωση" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,0,608,341/crop/both/00/00606e7e87934c30b3e7bc1a5d87827b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Μητσοτάκης: Είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x404/0,7,608,348/crop/both/18/18a8a6c0d0df4642a1d01793b1de61d0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Η στιγμή που οι Ισραηλινοί ισοπεδώνουν έναν από τους υψηλότερους ουρανοξύστες στην πόλη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x365/0,37,608,278/crop/both/fe/fe312ecb885445279fcd504395346074.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σι, Πούτιν και Κιμ μαζί στην παρέλαση στην Κίνα - Ο Τραμπ τους κατηγορεί για συνωμοσία [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x414/0,65,608,406/crop/both/2c/2cf7ec60888d4c098728314a23c83943.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συνάντηση Πούτιν-Τραμπ: "Πότε θα σταματήσετε να σκοτώνετε αμάχους" - Η ευθεία ερώτηση στον Ρώσο πρόεδρο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,35,608,376/crop/both/65/6549f754a9fd4d4a84677389efdd5a54.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ιστορική συνάντηση Τραμπ - Πούτιν: Το μέλλον της Ουκρανίας κρίνεται στην Αλάσκα [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,148,608,389/crop/both/e8/e8ac5bcdebd74a659ce1ab357b1c4611.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![CNN: Ο ισχυρός συμβολισμός πίσω από το σοβιετικό φούτερ του Λαβρόφ στο Άνκορατζ [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/5c/5cb39b0d6ec74275b4514622b3ae5ba7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Πούτιν μεταβαίνει στην Αλάσκα για τη συνάντηση με τον Τραμπ: Η εντυπωσιακή αυτοκινητοπομπή με τα θωρακισμένα οχήματα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x332/21,1,581,315/crop/both/2c/2ce418d31e0f4c80957e69877e816cb7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Με σοβιετικό...φούτερ έφτασε στην Αλάσκα ο Σεργκέι Λαβρόφ, λίγο πριν τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x328/0,122,520,328/crop/both/02/020bcc10270649bc864fd080d91a81ae.jpg?quality=60&404=default&v=2)
