Ανάλυση: Τι συμβαίνει στην Ουκρανία- Πέντε ειδικοί αναλύουν τις προθέσεις Πούτιν και το σενάριο της ρωσικής εισβολής

Reuters

"Ακόμα κι αν ο Πούτιν δεν εισβάλει αυτή τη φορά, δεν θα σταματήσει να θέλει την Ουκρανία. Μέχρι να πεθάνει θα θέλει να του ανήκει, να είναι κυρίαρχος, να απορροφήσει την Ουκρανία". Η άποψη που έχει διαμορφώσει ο Γουίλιαμ Τέιλορ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία και νυν αντιπρόεδρος του αμερικανικού Ινστιτούτου Ειρήνης των ΗΠΑ, οδηγεί σε ένα ερώτημα: Γιατί;

Αλλά πρoηγουμένως επείγει να απαντηθεί το φλέγον ερώτημα που είναι αν θα το κάνει τελικά τώρα;

Τι λέει η Μόσχα

Η απάντηση που δίνεται από τη Μόσχα είναι πως όχι. Πέρα από το επίπεδο των δηλώσεων, δυο εξελίξεις των τελευταίων ωρών έχουν σημασία: Η ρωσική κάτω Βουλή αναμένεται να υιοθετήσει ψηφίσματα που θα καλούν τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να αναγνωρίσει επισήμως τις περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχονται από τους αυτονομιστές ως ανεξάρτητα κράτη. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας είχε υποβάλει το σχέδιο ψηφίσματος τον περασμένο μήνα καλώντας τον Πούτιν να αναγνωρίσει επίσημα τις αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ.

Αναλυτές περιγράφουν τη ρωσική αναγνώριση των ρωσόφωνων επαρχιών του Ντονμπάς ως πιθανό προοίμιο για την προσάρτηση της περιοχής. Όμως τεχνικά, αυτή είναι μια διαδικασία που μπορεί να καθυστερήσει με συζήτηση σε κοινοβουλευτικές επιτροπές. Δεύτερον, σημειώνεται η δήλωση του Ρώσου υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού ότι οι "στρατιωτικές ασκήσεις" (μεταξύ των οποίων και αυτή στα ρωσοουκρανικά σύνορα - θα έχουν ολοκληρωθεί ως τις 20 Φεβρουαρίου.

Russian lawmakers will on Tuesday adopt resolutions calling on President Vladimir Putin to formally recognize the separatist-held regions of eastern Ukraine as independent states, Interfax reported https://t.co/WecKDZZKZd

— The Moscow Times (@MoscowTimes) February 14, 2022

Τι λέει η Δύση

Η Ουάσινγκτον έχει διαφορετική απάντηση: η εισβολή μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, όπως υποστηρίζεται εδώ και αρκετές ημέρες, ενώ έχει προσδιοριστεί ως πιθανότητα πιο στενά για αύριο Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου ή τέλος πάντων μέχρι τις 20.

Εν τω μεταξύ, ο Πούτιν συνεχίζει να έχει διαδοχικές επαφές με δυτικούς ηγέτες είτε τηλεφωνικά είτε εκ του σύνεγγυς. Και οι Δυτικοί ηγέτες επαναλαμβάνουν, με πρώτο τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, πως οι κυρώσεις που πρόκειται να επιβληθούν θα είναι άμεσες, σκληρές και θα "πονέσουν", ενώ όπως είπε η υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Λις Τρας, περιγράφοντας το πρακτικό σκέλος, θα επιβληθούν κατά κύματα.

Διαβάστε Επίσης

Ουκρανία: Οι ΗΠΑ φοβούνται ότι η Ρωσία θα επιτεθεί ακόμη και εντός της εβδομάδας

Τι έχει επιτευχθεί όμως με τις διπλωματικές προσπάθειες;

Ο πρόεδρος της Γαλλίας συνάντησε τον Πούτιν στις 7 Φεβρουαρίου στη Μόσχα. Η συνάντησή τους διήρκησε πέντε ώρες και από τις δηλώσεις του εξάγεται το συμπέρασμα ότι μπορεί να χρειαστούν μήνες μέχρι επιλυθεί η παρούσα κρίση δια της διπλωματικής οδού.

Γιατί όμως αποτυγχάνει η διπλωματία ή γιατί αργεί τόσο να φέρει αποτελέσματα; Μια γλαφυρή και ταυτόχρονα αιχμηρή περιγραφή της κατάστασης από την πολύ καλή γνώστρια των τεκταινομένων στην ανατολική Ευρώπη, βραβευμένη με Πούλιτζερ Αμερικανίδα ιστορικό, συγγραφέα και αρθρογράφο του The Atlantic και άλλων κορυφαίων αμερικανικών εντύπων, Αν Άπλεμπαουμ, φέρνει τη Δύση προ των διαχρονικών ευθυνών της.

"Όταν ακούν τους διπλωμάτες μας, δεν ακούνε τίποτα που να απειλεί πραγματικά τη θέση τους"

Γράφει: "Η Ρωσία παραβιάζει το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, που υπογράφηκε το 1994, το οποίο εγγυάται την ουκρανική ασφάλεια. Έχετε ακούσει ποτέ τον Πούτιν να μιλά για αυτό; Φυσικά και όχι. Και δεν ανησυχεί διόλου για την αναξιοπιστία του: Τα ψέματά του κρατούν τους αντιπάλους σε εγρήγορση. Ούτε και τον Λαβρόφ τον ενοχλεί αν τον μισούν, γιατί το μίσος του δίνει μια αύρα ισχύος. Οι προθέσεις τους είναι διαφορετικές από τις δικές μας. Ο στόχος του Πούτιν δεν είναι μια ακμάζουσα, ειρηνική, ευημερούσα Ρωσία, αλλά μια Ρωσία όπου παραμένει ο ίδιος επικεφαλής. Στόχος του Λαβρόφ είναι να διατηρήσει τη θέση του στον θολό κόσμο της ρωσικής ελίτ και, φυσικά, να διατηρήσει τα χρήματά του.

Αυτό που εννοούμε ως "συμφέροντα" και τι εννοούν ως "συμφέροντα" δεν είναι το ίδιο. Όταν ακούν τους διπλωμάτες μας, δεν ακούνε τίποτα που να απειλεί πραγματικά τη θέση τους, τη δύναμή τους, την προσωπική τους τύχη. Παρ' όλες τις συζητήσεις, κανείς δεν προσπάθησε ποτέ σοβαρά να βάλει τέλος, αντί απλώς να περιορίσει, στο ξέπλυμα χρήματος από τη Ρωσία στη Δύση ή τη ρωσική πολιτική ή οικονομική επιρροή στη Δύση. Κανείς δεν πήρε στα σοβαρά την ιδέα ότι οι Γερμανοί πρέπει άμεσα να ανεξαρτητοποιηθούν από το ρωσικό αέριο ή ότι η Γαλλία θα πρέπει να απαγορεύσει στα πολιτικά κόμματα να δέχονται ρωσικές ενισχύσεις ή ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ θα πρέπει να σταματήσουν τους Ρώσους ολιγάρχες από το να αγοράζουν ακίνητα στο Λονδίνο ή το Μαϊάμι. Κανείς δεν έχει προτείνει ότι η κατάλληλη απάντηση στον πόλεμο προπαγάνδας του Πούτιν για το πολιτικό μας σύστημα θα ήταν ένας πόλεμος πληροφοριών εναντίον του.

Τώρα βρισκόμαστε στο χείλος μιας καταστροφικής σύγκρουσης. Οι αμερικανικές, βρετανικές και ευρωπαϊκές πρεσβείες στην Ουκρανία εκκενώνονται. Οι πολίτες έχουν προειδοποιηθεί να φύγουν. Αλλά αυτή η τρομερή στιγμή δεν αντιπροσωπεύει απλώς μια αποτυχία της διπλωματίας. Αντικατοπτρίζει επίσης μια αποτυχία της δυτικής φαντασίας, μια άρνηση πολλών γενεών διπλωματών, πολιτικών, δημοσιογράφων και διανοουμένων, να καταλάβουν τι είδους κράτος γινόταν η Ρωσία και να προετοιμαστούν ανάλογα. Αρνηθήκαμε να δούμε τους εκπροσώπους αυτού του κράτους ως αυτό που είναι. Αρνηθήκαμε να τους μιλήσουμε με τρόπο που μπορεί να είχε κάποια σημασία. Τώρα μπορεί να είναι πολύ αργά".

Τι θα σήμαινε όμως για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να γίνουν δεκτές οι ρωσικές απαιτήσεις;

Σύμφωνα με την άποψη του τον πρώην γγ του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, όπως δημοσιεύθηκε στο Politico, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ συμφωνήσουν με τις απαιτήσεις του Πούτιν, η Συμμαχία θα πρέπει στο εξής να "επιδιώκει τη συναίνεση της Μόσχας για την ανάπτυξη στρατευμάτων" στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη. Επιπλέον, θα πρέπει να απέχει από "οποιαδήποτε" στρατιωτική δράση στην περιοχή και να μην κάνει ασκήσεις κοντά στη Ρωσία".

Ουκρανία: Μια "ιστορική ανωμαλία" για τον Πούτιν

Επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα γιατί η Ουκρανία είναι τόσο σημαντική για τον Πούτιν, την απάντηση την έχει δώσει ο ίδιος πολλές φορές και μάλιστα πολύ πρόσφατα με σαφέστατο και αναλυτικό τρόπο. Τον περασμένο Ιούλιο δημοσίευσε ένα κείμενο-ποταμό 5.000 λέξεων για την "Ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών" στο οποίο παρουσίαζε την ανεξαρτησία της Ουκρανίας ως μια "ιστορική ανωμαλία" και κατηγορούσε τις ΗΠΑ για την ολοένα βαθύτερη διχόνοια και εχθρότητα που καλλιεργεί μεταξύ της "αδελφής" Ουκρανίας και της Ρωσίας.

"Μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία θα ήταν ανοησία"

Αναλύοντας και ερμηνεύοντας την κατάσταση με βάση αυτό το κείμενο, ο Βρετανός αρθρογράφος των Financial Times Γκίντεον Ράχμαν γράφει: "Στρατιωτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν πιθανώς να περικυκλώσουν ή ακόμα και να καταλάβουν το Κίεβο πολύ γρήγορα, εάν τους δοθεί εντολή. Αλλά οι πιστοί στον Πούτιν τον Oρθολογιστή υποστηρίζουν ότι ο Ρώσος ηγέτης γνωρίζει ότι μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία θα ήταν ανοησία. Πιστεύουν ότι ο Πούτιν είναι πιο πιθανό να αναλάβει περιορισμένη στρατιωτική δράση -ίσως στην ανατολική Ουκρανία, όπου υπάρχει ήδη μια σύγκρουση χαμηλού επιπέδου μεταξύ του ουκρανικού στρατού και των φιλορωσικών δυνάμεων".

"Μια εισβολή θα ήταν αναμφίβολα μια μεγάλη στρατηγική γκάφα του Πούτιν"

Με την ανάλυση του, ο πολιτικός επιστήμονας Γκέρχαρντ Μάνγκοτ από το Ινστιτούτο Carnegie θεωρεί επίσης πως "μια στρατιωτική κλιμάκωση της κατάστασης είναι πιθανή, δεδομένου ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει απειλήσει με "στρατιωτικο-τεχνική απάντηση" εάν δεν ικανοποιηθούν οι βασικές απαιτήσεις της Ρωσίας για γραπτές, νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν ήδη δηλώσει πολλές φορές ότι δεν είναι πρόθυμοι να υποχωρήσουν στις βασικές απαιτήσεις της Ρωσίας. Αυτή η ρωσική "απάντηση", ωστόσο, μπορεί να μην είναι απαραίτητα μια (μικρότερη ή μεγαλύτερη) χερσαία εισβολή στην Ουκρανία. Μπορεί, ίσως, "μόνο" να συνίσταται στην ανάπτυξη ρωσικών πυρηνικών όπλων στα δυτικά του σύνορα, το Καλίνινγκραντ, και ίσως ακόμη και τη Λευκορωσία: όπλα όπως ο διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος RS-26, ο πύραυλος κρουζ μεσαίου βεληνεκούς 9M729 ή ακόμη περισσότερο ο υπερηχητικός πύραυλος Tsirkon (Zircon).

Διαβάστε Επίσης

Ουκρανία: "Υπάρχει ακόμη περιθώριο για διπλωματία" - Επικοινωνία Μπάιντεν με Τζόνσον

Θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει μια μαζική κυβερνοεπίθεση σε υποδομές ζωτικής σημασίας της Ουκρανίας, στο τραπεζικό της σύστημα και σε μεγάλες εταιρείες. Ούτε η ανάπτυξη τέτοιων όπλων όμως ούτε μια επίθεση στον κυβερνοχώρο θα πυροδοτήσουν απαραιτήτως τις μαζικές χρηματοοικονομικές και οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας που συζητούνται επί του παρόντος στη Δύση. Αντίθετα, μια στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία σίγουρα θα το έκανε. Μια εισβολή θα ήταν αναμφίβολα μια μεγάλη στρατηγική γκάφα του Πούτιν. Ενώ η Ρωσία σήμερα είναι καλύτερα προετοιμασμένη να χειριστεί τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές κυρώσεις από το 2014, σίγουρα θα υποφέρει πολύ. Τέτοιες κυρώσεις θα επιδεινώσουν την κοινωνική κατάσταση στη Ρωσία, όπου το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώνεται εδώ και αρκετά χρόνια και ο πληθωρισμός αυξάνεται".

Σε ένα βαθύτερο επίπεδο ανάλυσης, η σκέψη του Ισραηλινού ιστορικού Γιουβάλ Χαράρι, καθηγητή στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ με ειδίκευση στην παγκόσμια, μεσαιωνική και στρατιωτική ιστορία, εξηγεί τι πραγματικά διακυβεύεται.

Στην ανάλυσή του που δημοσιεύθηκε στον Economist με τίτλο "Αυτό που διακυβεύεται στην Ουκρανία είναι η κατεύθυνση της ανθρώπινης ιστορίας" αναδεικνύει το θέμα της επιλογής και της πιο βασικής σταθεράς στην ιστορία που δεν είναι άλλη από την αλλαγή.

"Το μεγαλύτερο πολιτικό επίτευγμα της ανθρωπότητας ήταν η αποτροπή του πολέμου. Αυτό είναι τώρα σε κίνδυνο. Στον πυρήνα της κρίσης της Ουκρανίας βρίσκεται ένα θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με τη φύση της ιστορίας και τη φύση της ανθρωπότητας: είναι δυνατή η αλλαγή; Μπορούν οι άνθρωποι να αλλάξουν τον τρόπο που συμπεριφέρονται ή μήπως η ιστορία επαναλαμβάνεται ατελείωτα, με τους ανθρώπους να είναι για πάντα καταδικασμένοι να αναπαράγουν τραγωδίες του παρελθόντος χωρίς να αλλάζουν τίποτα εκτός από τα διακοσμητικά στοιχεία;"

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr