Πυρκαγιές και πρόληψη: Το παράδειγμα της Ισπανίας και η απόγνωση Στυλιανίδη με την ελληνική γραφειοκρατία

Το 2022 σε περίπου 500 πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στην Ισπανία κάηκαν πάνω από 3 εκ στρέμματα γης. Ένα ευρωπαϊκό ρεκόρ σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Προειδοποιήσεων για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) που προκάλεσε σοκ στη χώρα και οδήγησε την πολιτική ηγεσία σε μια τελείως διαφορετική φιλοσοφία για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

Το παράδειγμα της Ισπανίας

Τι έκαναν οι Ισπανοί για να προετοιμαστούν καλύτερα για το φετινό καλοκαίρι; Ομάδες της Στρατιωτικής Μονάδας Εκτάκτων Αναγκών (UME) φρόντισαν σε ανύποπτο χρόνο να δημιουργήσουν σε όλη τη χώρα διευρυμένες ζώνες προστασίας, ζώνες πυροπροστασίας που στην πράξη είναι μια λωρίδα γης χωρίς βλάστηση, που προορίζεται να σταματήσει την εξάπλωση της φωτιάς. Τον περασμένο Ιανουάριο, μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο ο επικεφαλής αυτής της μονάδας, Αντριάν Βίβες, εξηγούσε ότι "βρισκόμαστε στη διαδικασία επέκτασης των ζωνών αυτών, ώστε, όταν φτάσει η φωτιά, να μην υπάρχει άλλη καύσιμη ύλη".

Αυτή η στρατιωτική μονάδα των Ισπανών, εκπαιδευμένη να αντιμετωπίζει ακραίες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, επεμβαίνει τακτικά μαζί με τους πυροσβέστες για την καταπολέμηση των πιο επικίνδυνων πυρκαγιών.

"Αυτή τη στιγμή τελειώνουμε την προετοιμασία των μονάδων" για την περίοδο πυρκαγιάς, η οποία συνήθως διαρκεί από τον Ιούνιο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, έλεγε πριν επτά μήνες ο διοικητής της μονάδας που έχει έδρα στη βόρεια Ισπανία, στην Καστίλλη και Λεόν, μια αγροτική και δασώδη περιοχή που πλήττεται ιδιαίτερα κάθε καλοκαίρι από τις πυρκαγιές.

Η πρόληψη θα πρέπει να γίνεται "όλο το χρόνο", σημείωνε και ο επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Παρακολούθησης και Συντονισμού Εκτάκτων Αναγών, που εδρεύει στη Μαδρίτη.

Το αρνητικό ρεκόρ της Ισπανίας έγινε όμως ακόμη πιο ανησυχητικό σε συνδυασμό με το ότι συνολικά, το 2022, 20 κράτη-μέλη της Ευρώπης κατέγραψαν περισσότερες καμένες εκτάσεις από τον μέσο όρο, με τον κίνδυνο των δασικών πυρκαγιών να επεκτείνεται σε περιοχές πολύ πιο βόρεια από τη ζώνη της Μεσογείου (πχ σε Τσεχία, Γερμανία, Σλοβενία) ενώ καταγράφηκε και παρατεταμένη ξηρασία στη βορειοανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τα στατιστικά είναι ξεκάθαρα: Τα τελευταία 15 χρόνια η εκδήλωση δασικών πυρκαγιών στην ΕΕ έχει σταθερά αυξητική τάση. Στις Βρυξέλλες, έχοντας αυτή την εικόνα, γνώριζαν ότι το κόστος περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά για όλη την Ευρώπη είναι ήδη βαρύ.

Η πολιτική της ΕΕ για το καλοκαίρι του 2023

Για το καλοκαίρι του 2023 η προσέγγιση αποφασίστηκε να είναι διαφορετική. Ο διάδοχος του Χρήστου Στυλιανίδη στη θέση του Επιτρόπου Διαχείρισης Κρίσεων, ο Πολωνός Γιάνες Λενάρτσικ, ετοίμασε από νωρίς δέσμη μέτρων. Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί και διευθύνσεις ενεπλάκησαν στο έργο, όπως η γεν. δ/νση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO), το Ευρωπαϊκό Πληροφοριακό Σύστημα Δασικών Πυρκαγιών (EFFIS) και βέβαια ο μηχανισμός rescEU.

Επιχειρησιακά, η ΕΕ διπλασίασε τον πυροσβεστικό στόλο της που ανήκει στον μηχανισμό rescEU:

Από 13 σε 28 πυροσβεστικά εναέρια μέσα (10 πυροσβεστικά αεροσκάφη, 14 ελαφρά αμφίβια αεροσκάφη και τέσσερα ελικόπτερα). Η καινοτομία όμως για το 2023 ήταν το πιλοτικό πρόγραμμα με 450 πυροσβέστες από 11 κράτη-μέλη οι οποίοι σύμφωνα με τον σχεδιασμό θα μπορούσαν να εγκατασταθούν σε Γαλλία, Πορτογαλία και Ελλάδα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο για να συνδράμουν τις εγχώριες πυροσβεστικές δυνάμεις.

Ειδικά για την Ελλάδα, προβλέφθηκε να διαταθούν 205 δασοπυροσβέστες από κράτη-μέλη της ΕΕ μαζί με τέσσερα επιπλέον αεροσκάφη, δύο Canadair, ένα ελικόπτερο και δύο ελαφρύτερα αεροπλάνα.

Ποιος τα συντονίζει όλα αυτά; Οι εμπειρογνώμονες του Κέντρου Συντονισμού Εκτάκτων Αναγκών (ERCC) που είναι σε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τις πολιτικές ηγεσίες των κρατών-μελών. Το κέντρο αυτό λαμβάνει πληροφορίες από το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και από την υπηρεσία δορυφορικής χαρτογράφησης έκτακτης ανάγκης Copernicus. (Στον μηχανισμό ανήκουν και άλλες 9 χώρες εκτός από τις 27 της ΕΕ).

Πόσες φορές έχει καταφύγει η Ελλάδα στον μηχανισμό; 25 φορές από το 2005. Τις 19 φορές ήταν για πυρκαγιές, ενώ η μεγαλύτερη κινητοποίηση έγινε το 2019 όταν μας εστάλη βοήθεια από 11 χώρες με 9 Canadair και ελικόπτερα, 1.000 πυροσβέστες και 200 πυροσβεστικά οχήματα.

Ως προς το πώς αξιοποιούμε τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, σημειώνεται ότι στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2022 υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ήταν ο έμπειρος περί των ευρωπαϊκών μηχανισμών αρωγής, ανθρωπιστικής βοήθειας και διαχείρισης κρίσεων σε έκτακτες καταστάσεις Χρήστος Στυλιανίδης. Είχε αναλάβει το υπουργείο τον Σεπτέμβριο του 2021 έχοντας πίσω του τα εύσημα από μια θητεία ως Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων (2014-2019, Επιτροπή Γιούνκερ).

Στην Ελλάδα, "μια γραφειοκρατία χωρίς προηγούμενο"

Πριν από ακριβώς έναν χρόνο, στις 15 Ιουλίου 2022 μιλώντας στο Politico για τις πυρκαγιές και τα προβλήματα κατά την αντιπυρική περίοδο, ο Κύπριος που έλαβε τιμητικά την ελληνική υπηκοότητα για να αναλάβει το κρίσιμο υπουργείο, μιλούσε για την "αδράνεια του ελληνικού συστήματος" και τις απογοητεύσεις που γευόταν.

"Δεν το περίμενα, έχοντας ξεπεράσει τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, ότι θα έβρισκα περισσότερα προβλήματα με τη γραφειοκρατία της Αθήνας", έλεγε. Και συμπλήρωνε: "Είμαι έκπληκτος με το πόσο ικανοί είναι οι Έλληνες. Αλλά αυτό το εξαιρετικό δυναμικό δυστυχώς συχνά εμποδίζεται από μια γραφειοκρατία χωρίς προηγούμενο". Ο άνθρωπος που ο πρόεδρος της Βουλής Τασούλας είχε αποκαλέσει "δωρητή σώματος" κατέληγε ότι ήξερε ότι ερχόταν "σε ναρκοπέδιο, δεν ήμουν αφελής".

Ο υπουργός, που οι περισσότεροι θα θυμόμαστε από τον χαρακτηρισμό του για τις φωτιές ως megafires, παρήλθε αλλά το ναρκοπέδιο, ως φαίνεται, παρέμεινε.

Διαβάστε Επίσης

Σκληρή μάχη με τις φλόγες σε Κέρκυρα, Αίγιο και Κάρυστο - Εκκενώθηκαν οικισμοί [εικόνες - βίντεο]

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr