Τουρκία: Τα σενάρια των εκλογών, η πόλωση και ο Ερντογάν

Μέσα σε ένα κλίμα πρωτοφανούς πόλωσης και μετά από μια προεκλογική εκστρατεία χαρακτηριστικό στοιχείο της οποίας ήταν τα «κτυπήματα κάτω από τη μέση», οι Τούρκοι ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, απευθείας πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό είναι από μόνο του μια σημαντική στιγμή στη νεώτερη πολιτική ιστορία της χώρας καθώς θα διαμορφώσει ένα νέο συσχετισμό δυνάμεων. Θα δείξει, δε, εάν η αντιπολίτευση, με τη σημερινή της μορφή, μπορεί να απειλήσει την απόλυτη κυριαρχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Παράλληλα, θα σηματοδοτήσει την αλλαγή σελίδας στο ίδιο το AKP το οποίο θα πρέπει να εκλέξει νέο ηγέτη και νέο πρωθυπουργό. Αυτή η εξέλιξη ενδεχομένως να αποδειχθεί πιο καθοριστική για την πορεία της χώρας από την αναμενόμενη εκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην προεδρία της χώρας.

Η εκλογή προέδρου από τη βάση είναι μια σημαντική στιγμή στη νεώτερη πολιτική ιστορία της χώρας καθώς θα διαμορφώσει ένα νέο συσχετισμό δυνάμεων

Σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, το απόλυτο φαβορί για να κερδίσει τις εκλογές είναι ο νυν πρωθυπουργός. Το μόνο που μένει να δούμε είναι εάν οι προεδρικές εκλογές θα είναι ενός ή δύο γύρων καθώς και το τελικό ποσοστό που θα καταφέρει να συγκεντρώσει ο νικητής. Ολα αυτά θα δώσουν μια ένδειξη για το που θα πάει η χώρα: μέσα σε μια νέα θύελλα με ανυπολόγιστες συνέπειες (όπως γράφει ο Γιαβούζ Μπαϊντάρ) ή σε ομαλοποίηση η οποία θα οδηγήσει το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό σε ισορροπία;

Τέσσερα Σενάρια

Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν έχουμε μπροστά μας τέσσερα σενάρια για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών:

Σενάριο 1: Θρίαμβος του Ταγίπ Ερντογάν. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι ένα ποσοστό πάνω από 55% από τον πρώτο γύρο των εκλογών θα είναι για τον τούρκο πρωθυπουργό μια νίκη-θρίαμβος. Για να το πετύχει αυτό ο Ερντογάν θα πρέπει: (α) ο κύριος αντίπαλός του, ο κοινός υποψήφιος της αντιπολίτευσης Εκμελεντίν Ιχσάνογλου, να περιοριστεί σε ένα ποσοστό γύρω στο 30-35% και (β) ο υποψήφιος του φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος Σελαχατίν Ντεμιρτάς να λάβει κάτω από 10%. Στο σενάριο αυτό ο «άγνωστος Χ» είναι οι ψηφοφόροι κουρδικής καταγωγής. Θα ψηφίσουν τον «δικό» τους υποψήφιο ή θα προτιμήσουν να υποστηρίξουν τον νυν πρωθυπουργό;

Μια θριαμβευτική νίκη του Ταγίπ Ερντογάν θα τον καταστήσει τον απόλυτο κυρίαρχο του παιχνιδιού στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας

Μια θριαμβευτική νίκη του Ταγίπ Ερντογάν θα τον καταστήσει τον απόλυτο κυρίαρχο του παιχνιδιού στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, θα είναι ακόμα ένα ηχηρό «χαστούκι» στην αντιπολίτευση η οποία δεν έχει καταφέρει εδώ και 12 χρόνια να παρουσιάσει μια αξιόπιστη εναλλακτική επιλογή στο AKP και τον Ταγίπ Ερντογάν.

Οι περισσότερες αναλύσεις συγκλίνουν ότι σε ένα τέτοιο σενάριο, με ανανεωμένη και ενισχυμένη εντολή, ο Ερντογάν ενδεχομένως να οδηγήσει τα πράγματα σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές έτσι ώστε να εξασφαλίσει ακόμα μια πενταετία διακυβέρνησης για το AKP και να «αποτελειώσει» την αντιπολίτευση η οποία θα βρεθεί σε μια μετέωρη κατάσταση. Εκφράζεται, ταυτόχρονα, η ανησυχία ότι θα συνεχιστεί η αυταρχική πολιτική που χαρακτηρίζει την τελευταία φάση της διακυβέρνησης Ερτογάν.

Σενάριο 2: Καθαρή νίκη Ταγίπ Ερντογάν. Τέτοια νίκη θα θεωρηθεί ένα ποσοστό μεταξύ 50-53% το οποίο θα φέρει την εκλογή από τον πρώτο γύρο αλλά με ένα ποσοστό που που δεν συνιστά σαρωτική νίκη για τον Ερντογάν. Ενα τέτοιο σενάριο είναι πιο πιθανό εάν ο κούρδος υποψήφιος καταφέρει να συγκεντρώσει πάνω από 10% των ψήφων.

Μια καθαρή νίκη Ερντογάν τον καθιστά και πάλι κυρίαρχο του πολιτικού παιχνιδιού. Ομως ενδεχομένως να φρενάρει πιθανές σκέψεις για πρόωρες εκλογές ή για ριζικές νομοθετικές αλλαγές. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση, αδύναμα να ασκήσουν τον έλεγχο που απαιτεί μια υγιής κοινοβουλευτική δημοκρατία και να περιορίσουν τον αυταρχισμό της κυβέρνησης Ερντογάν.

Σενάριο 3: Νίκη Ταγίπ Ερντογάν στον δεύτερο γύρο. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει νικητής από τον πρώτο γύρο των εκλογών η χώρα θα οδηγηθεί σε «μονομαχία» των δύο επικρατέστερων υποψηφίων (Ερντογάν και Ιχσάνογλου) στις 25 Αυγούστου. Σε ένα τέτοιο σενάριο κυρίαρχο ρόλο θα έχει ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς το ποσοστό του οποίου ενδεχομένως να καθορίσει τον νικητή.

Το ιστορικό και των δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης έχει δημιουργήσει χάσμα εμπιστοσύνης με τον κουρδικό πληθυσμό

Σε αυτό το σενάριο το πλεονέκτημα έχει ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος έχει καταφέρει, όλα τα χρόνια της διακυβέρνησής του, να κερδίσει την υποστήριξη σημαντικού μέρους του κουρδικού πληθυσμού. Αντίθετα, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης κουβαλά στους ώμους του το αρνητικό ιστορικό των εθνικιστικών θέσεων και των πολιτικών τόσο του Ρεπουπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) όσο και του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP). Το ιστορικό και των δύο κομμάτων έχει δημιουργήσει χάσμα εμπιστοσύνης με τον κουρδικό πληθυσμό. Σε κάθε περίπτωση, μεταξύ των δύο γύρων θα γίνουν σκληρά «παζάρια» για την ψήφο των κούρδων με τον Ταγίπ Ερντογάν να παραμένει το αδιαφιλονίκητο φαβορί να κερδίσει τις εκλογές.

Και σ' αυτό το σενάριο, το ποσοστό που θα εξασφαλίσει θα καθορίσει το μέγεθος της ευελιξίας του νέου προέδρου και της διάθεσής του να οδηγήσει τα πράγματα από την πόλωση στη συναίνεση. Ενα όχι και τόσο εύκολο εγχείρημα.

Σενάριο 4: Ηττα Ερντογάν και νίκη Ιχσάνογλου. Αυτό το σενάριο είναι μόνο θεωρητικό καθώς θεωρείται εξαιρετικά απίθανο να πραγματοποιηθεί. Η υλοποίησή του θα προκαλούσε πραγματικό σεισμό στο πολιτικό σκηνικό και ένα ντόμινο ανατροπών τόσο για το κυβερνών κόμμα όσο και για την αντιπολίτευση. Θα δημιουργούσε, δε, ένα δύσκολο σχήμα δυαρχίας μεταξύ ενός νέου προέδρου, με λαϊκή νομιμοποίηση, και ενός πρωθυπουργού το κόμμα του οποίου παραμένει ισχυρό αλλά ο ίδιος έχει αποδοκιμαστεί. Πάντως, σε επόμενες εκλογές, ο εφιάλτης μιας παραλυτικής δυαρχίας δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Η επόμενη μέρα για το AKP

Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, το οποίο δεν έχει απαντηθεί ακόμα είναι τι θα σηματοδοτήσουν τα αποτελέσματα των εκλογών για το ίδιο το κυβερνών κόμμα καθώς και για τον απερχόμενο πρόεδρο της Δημοκρατίας Αμπτουλάχ Γκιουλ. Εδώ και μερικά χρόνια το AKP έχει εισέλθει σε μια μεταβατική φάση για τη μετά-Ερντογάν εποχή.

Την επόμενη μέρα των προεδρικών εκλογών το AKP θα εισέλθει σε μια φάση η οποία θα καθορίσει όχι μόνο την νέα του ηγεσία αλλά και τη συνοχή του

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αποχώρηση Ερντογάν από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του AKP θα προκαλέσει ουσιαστικές ανακατατάξεις. Ηδη τα στρατόπεδα φαίνεται να έχουν διαμορφωθεί: από τη μια, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, διεκδικεί την ηγεσία και την πρωθυπουργία εκφράζοντας τη συντηρητική πτέρυγα του κόμματος. Από την άλλη, ο Αμπτουλάχ Γκιουλ φέρεται να θέλει να εκφράσει την πραγματιστική και μετριοπαθή μερίδα του AKP αν και ο ίδιος δεν έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά του. Παράλληλα, άλλα στελέχη, νεώτερα και μη, όπως ο Αχμέτ Νταβούτογλου και ο Αλί Μπαπατζάν , παρακολουθούν τις εξελίξεις και δεν αποκλείεται να προβάλουν ως μια «τρίτη» επιλογή.

Την επόμενη μέρα των προεδρικών εκλογών το AKP θα εισέλθει σε μια φάση η οποία θα καθορίσει όχι μόνο την νέα του ηγεσία αλλά και τη συνοχή του. Θα μπορέσει το κυβερνών κόμμα να παραμείνει συνεκτικό ή θα οδηγηθεί σταδιακά (ή βίαια) στη διάσπαση; Και ποιες θα είναι οι ευρύτερες συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης; Θα μπορέσει ο νέος ηγέτης να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες τάσεις; Και πόσο μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις ο Φετουλάχ Γκιουλέν και το Κίνημά του; Ολα αυτά είναι ερωτήματα που θα απαντηθούν την επόμενη περίοδο.

Το μεγάλο διακύβευμα, ωστόσο, για τη χώρα είναι να καταφέρει να ξεπεράσει την άνευ προηγουμένου πόλωση η οποία χαρακτηρίζει τη σημερινή Τουρκία. Ενας νικηφόρος Ταγίπ Ερντογάν θα κάνει την υπέρβαση και θα επιδείξει τον αναγκαίο πραγματισμό έτσι ώστε να δημιουργήσει συνθήκες συναίνεσης και κοινωνικής ηρεμίας ή θα συνεχίσει την πολιτική της σύγκρουσης;

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr