Μετά το σοκ που προκάλεσαν οι ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών σε Καναδά και Μεξικό, αλλά και στην Κίνα, και τις άμεσες εξελίξεις που επέφεραν με πάγωμα και συμφωνίες ειδικά με τους δύο γείτονες των ΗΠΑ, η νέα ανακοίνωση περί δασμών 25% σε όλες τις εισαγωγές αλουμίνιου και χάλυβα προκαλεί νέο κύμα ανησυχίας. Το κύμα ανησυχίας έχει ήδη χτυπήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση που τηρεί στάση αναμονής.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάλυση του Politico φωτίζει τις προθέσεις του Αμερικανού προέδρου και δίνει την εξήγηση ότι οι δασμοί που ανακοινώνει αντιπροσωπεύουν την προσπάθειά του να επεκτείνει τις προεδρικές εξουσίες που διαθέτει, και άρα, δεν προσβλέπουν σε οικονομικά οφέλη και ενίσχυση του αμερικανικού εμπορίου αλλά σε ενίσχυση της εξουσίας του.
Ο νομικός, πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας και αναλυτής επί νομικών και πολιτικών θεμάτων στην αμερικανική έκδοση του Politico, Ankush Khardori, υπογραμμίζει στην ανάλυσή του ότι "αν οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ περάσουν τις σκοπέλους των δικαστικών μαχών που αναμένεται να δοθούν, (ο Τραμπ) θα κατορθώσει να αλλάξει ριζικά την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των τριών κλάδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης".
Ο αρθρογράφος του Politico υπενθυμίζει ότι ο Τραμπ "είχε επιβάλει δασμούς κατά τη διάρκεια και της πρώτης θητείας του, αλλά αυτή τη φορά είναι διαφορετική" και εξηγεί ότι η διαφορά έγκειται στο ότι "ο Τραμπ επικαλέστηκε έναν νόμο - τον νόμο περί διεθνών έκτακτων οικονομικών εξουσιών - που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στο παρελθόν για την επιβολή δασμών, πόσο μάλλον δασμών αυτού του εύρους και μεγέθους".
Αναλυτές του εμπορικού δικαίου λένε ότι το πιθανότερο είναι ότι η κίνηση αυτή του Τραμπ θα αμφισβητηθεί στα δικαστήρια, επειδή αναμφισβήτητα υπερβαίνει τις προεδρικές εξουσίες που έχουν θεσπιστεί βάσει του Συντάγματος. Ένας αστερίσκος τίθεται ωστόσο για το αν το Ανώτατο Δικαστήριο με τη σημερινή του σύνθεση, θα αποφανθεί εναντίον του Τραμπ καθώς θεωρείται ότι είναι φιλικά προσκείμενο στον Αμερικανό πρόεδρο.
Αν το πετύχει, ο Τραμπ θα έχει καταλήξει να αλλάξει ριζικά την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των τριών κλάδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης - δίνοντας στον ίδιο και στους μελλοντικούς προέδρους τεράστια εξουσία να επηρεάζουν την παγκόσμια και την εγχώρια οικονομία χωρίς οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι του Κογκρέσου να έχουν την παραμικρή δυνατότητα επιρροής.
Trump’s tariff policies aren’t just about trade – they’re an effort to vastly expand presidential power, says our senior legal writer Ankush Khardori.https://t.co/mTANAT6I6w
— POLITICO (@politico) February 9, 2025
Στο Politico υπογραμμίζεται επίσης, ότι αν ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι σήμερα, συμφωνούν μαζί του και τον στηρίζουν σε ό,τι κάνει με τους δασμούς, θα πρέπει να το ξανασκεφτούν καθώς στο μέλλον, με άλλους προέδρους που θα έχουν τέτοιες απόλυτες εξουσίες ίσως το μετανιώσουν.
Στην ανάλυση σημειώνεται ότι όταν ο Τραμπ επέβαλε δασμούς κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, είχε επικαλεστεί διαφορετική νομοθεσία, και συγκεκριμένα τον νόμο περί εμπορίου του 1974 και τον νόμο περί επέκτασης του εμπορίου του 1962. Κάποια στιγμή απείλησε να επικαλεστεί τον IEEPA (δηλαδή τη νομοθεσία στην οποία καταφεύγει σήμερα) για να επιβάλει δασμούς σε μεξικανικά προϊόντα, αλλά δεν το έκανε ποτέ, ίσως εν μέσω αμφιβολιών ότι αυτό θα θεωρούνταν νομικά αίολο. Η εξήγηση είναι ότι η νομοθεσία αυτή έχει σχεδιαστεί για να χρησιμοποιείται για την επιβολή κυρώσεων - και όχι δασμών - σε άλλες χώρες.
Αλλά η απόφαση του Τραμπ να χρησιμοποιήσει την IEEPA αυτή τη φορά, όταν ελαστικοποιεί επιθετικά την εκτελεστική του εξουσία, μπορεί να μην είναι τυχαία: Σε αντίθεση με άλλους εμπορικούς νόμους, η IEEPA έχει τις λιγότερες διαδικαστικές απαιτήσεις και εγγυήσεις.
Ο λόγος είναι ότι είναι μία νομοθεσία για να αντιμετωπίζεται "οποιαδήποτε ασυνήθιστη και έκτακτη απειλή" που προέρχεται σε μεγάλο βαθμό εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών και αφορά "την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική ή την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών".
Στα εκτελεστικά διατάγματα με τα οποία ανακοινώθηκαν οι δασμοί στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, ο Τραμπ επικαλέστηκε την κρίση των οπιοειδών, καθώς και την παράνομη μετανάστευση από τον Καναδά και το Μεξικό.
Αντίθετα, όταν ο Τραμπ είχε επιβάλει δασμούς κατά την τελευταία θητεία του, μεταξύ άλλων και σε ορισμένα προϊόντα από την Κίνα, τα καταστατικά που χρησιμοποίησε απαιτούσαν από την κυβέρνησή του να διεξάγει πρώτα έρευνες είτε μέσω της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου, είτε μέσω του υπουργείου Εμπορίου. Οι διαδικασίες αυτές μπορεί να διαρκέσουν μήνες και απαιτούν συγκεκριμένους προσδιορισμούς βάσει κάθε καταστατικού - για παράδειγμα, ότι οι επίμαχες εισαγωγές είναι η ουσιαστική αιτία σοβαρής ζημίας σε μια εγχώρια βιομηχανία - και σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούν από την εκτελεστική εξουσία να διαβουλεύεται με το Κογκρέσο. Όπως σημειώνει η Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου, "το επίκεντρο αυτών των νόμων δεν είναι η παροχή πρόσθετων πηγών εσόδων, αλλά μάλλον η αλλαγή των εμπορικών προτύπων και η αντιμετώπιση συγκεκριμένων εμπορικών πρακτικών".
Κανένας πρόεδρος δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ στο παρελθόν τη νομοθεσία που χρησιμοποιεί σήμερα για την επιβολή δασμών. Στην πραγματικότητα, ο IEEPA ψηφίστηκε στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας του Κογκρέσου τη δεκαετία του 1970 να περιορίσει την ικανότητα του προέδρου να ασκεί έκτακτες οικονομικές εξουσίες.
Το πλαίσιο που τελικά δημιουργήθηκε, ωστόσο, αποτυγχάνει πλήρως να περιορίσει τον πρόεδρο, σύμφωνα με τον Τίμοθι Μάγιερ, καθηγητή νομικής και εμπειρογνώμονας σε θέματα διεθνούς εμπορικού δικαίου. Και ο Τραμπ εκμεταλλεύεται αυτή την αποτυχία, υπερβαίνοντας τις προβλέψεις του Συντάγματος.
How international tariffs work -- explained by @DukeLaw prof Timothy Meyer. https://t.co/gq3xlTJLRi
— Duke News (@DukeNews) February 6, 2025
"Είναι αντισυνταγματικό" λέει ο Μάγιερ και λέει: "Μου είναι πολύ δύσκολο να καταλάβω πώς οι δημιουργοί αυτού του νομικού πλαισίου θα πίστευαν ότι ήταν συνταγματικό για τον πρόεδρο να έχει απλώς την εξουσία να επιβάλλει οριζόντια δασμούς 25% στους κύριους εμπορικούς μας εταίρους".
Το Σύνταγμα δίνει στο Κογκρέσο την εξουσία να "θεσπίζει και να εισπράττει φόρους, δασμούς, εισφορές και φόρους κατανάλωσης".
Ο Τραμπ μπορεί να συναντήσει εμπόδια στα δικαστήρια. Υπάρχουν τόσο καταστατικά όσο και συνταγματικά όρια και, εν ευθέτω χρόνω, μπορεί να δούμε αγωγές που θα προσπαθήσουν να ακυρώσουν τους δασμούς της Κίνας και να εμποδίσουν ουσιαστικά την ικανότητα του Τραμπ να επιβάλει άλλους.
Οι εν λόγω προσφυγές θα προέλθουν πιθανότατα από αμερικανικές επιχειρήσεις που πρέπει να πληρώσουν τους δασμούς, και το πιο προφανές φόρουμ θα είναι το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου, με τυχόν εφέσεις να φτάνουν μέχρι το Ομοσπονδιακό Εφετείο και τελικά το Ανώτατο Δικαστήριο.
Πώς θα μπορούσε να αμφισβητηθούν οι δασμοί του Τραμπ
Ένα σημαντικά ισχυρότερο επιχείρημα κατά των δασμών του Τραμπ εντοπίζεται στο λεγόμενο δόγμα των μείζονων ερωτημάτων του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Οι Ρεπουμπλικάνοι διορισμένοι στο δικαστήριο δημιούργησαν αυτό το δόγμα σχετικά πρόσφατα, αλλά πλέον αποτελεί νόμο της χώρας. Το δόγμα απαιτεί αυστηρότερη ανάλυση και έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, εάν η δράση της ξεπεράσει κάποιο απροσδιόριστο όριο "οικονομικής και πολιτικής σημασίας".
Για παράδειγμα, το 2023, οι δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο βασίστηκαν στο δόγμα των μεγάλων ζητημάτων για να απορρίψουν ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος διαγραφής των φοιτητικών δανείων του προέδρου Τζο Μπάιντεν - το οποίο, όπως είπαν, δεν διέθετε επαρκώς σαφή νομοθετική εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο για να δικαιολογήσει μια σημαντική αλλαγή πολιτικής με εκτεταμένες οικονομικές επιπτώσεις.
Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι οι δασμοί που έχει επιβάλει ο Τραμπ -και προφανώς προτίθεται να επιβάλει- θα μπορούσαν να έχουν εξαιρετικές επιπτώσεις στην εγχώρια και την παγκόσμια οικονομία.
Το Κογκρέσο έχει επιλογές εδώ και θα πρέπει να τις διερευνήσει γρήγορα. Η συγκεκριμένη νομοθεσία περιλαμβάνει έναν θεσμοθετημένο μηχανισμό για το Κογκρέσο ώστε να παρακάμψει τους δασμούς του Τραμπ, αλλά αυτό θα απαιτούσε να περάσει ένα κοινό ψήφισμα με πλειοψηφία που θα ασκεί βέτο, το οποίο, δεδομένης της επιρροής του Τραμπ στους Ρεπουμπλικάνους στη Βουλή και τη Γερουσία, είναι πρακτικά αδιανόητο.
Σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το Κογκρέσο θα μπορούσε να ψηφίσει νόμο που να περιορίζει σημαντικά τις εξουσίες του προέδρου βάσει του IEEPA - για παράδειγμα, περιορίζοντας τις περιστάσεις υπό τις οποίες ο πρόεδρος μπορεί να κηρύξει "κατάσταση έκτακτης ανάγκης" ή, όπως και με άλλα εμπορικά νομοθετήματα, απαιτώντας από τον πρόεδρο να περάσει από εσωτερικές διαδικασίες διερεύνησης γεγονότων σε επίπεδο οργανισμών για να μελετήσει και να δικαιολογήσει τυχόν προτεινόμενες δράσεις βάσει του νόμου πριν τεθούν σε ισχύ.
Ο αρθρογράφος του Politico λέει προς τους Ρεπουμπλικανούς νομοθέτες ότι "μια μέρα, ένας Δημοκρατικός πρόεδρος θα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, και οι Ρεπουμπλικάνοι θα "λυσσάνε" για να του ασκήσουν εποπτεία" αλλά δεν θα μπορούν.
Η άλλη επιλογή είναι το Κογκρέσο να μην κάνει τίποτα. Και αν τελικά ο Τραμπ επικρατήσει στα δικαστήρια, θα έχει σφετεριστεί έκτακτες εξουσίες από τη νομοθετική εξουσία.
Οι δασμοί του Τραμπ είναι ακόμη μία εκτελεστική υπέρβαση μεταξύ πολλών άλλων κατά τις πρώτες εβδομάδες της θητείας του. Και εδώ, το Κογκρέσο το αγνοεί με δική του ευθύνη.
Διαβάστε Επίσης
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Τα ευτράπελα του Αυθεντικού Μαραθωνίου της Αθήνας: Πανοπλίες, περικεφαλαίες και προτάσεις γάμου [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x330/0,22,608,263/crop/both/29/290dd8816d644931983b9e3af0e9dd05.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αλέξης Τσίπρας: Η ξεκαρδιστική ατάκα στον Δημήτρη Τζανακόπουλο - "Γεια σας κ. Σαμαρά, σαν να αραίωσαν τα μαλλιά σας" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x417/0,10,608,351/crop/both/42/424613d4fdd746f2b0003f3566c62d6d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Βορίζια: Συγκλονίζει η κουνιάδα της 56χρονης - "Την είδα μέσα στα αίματα" - Οι τελευταίες λέξεις της [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x370/0,0,608,341/crop/both/e5/e5ee14105ac7461eb5a877a73ce5b0ef.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Δρακόλιμνη Τύμφης: Ανάβαση στη "Φωλιά των Δράκων" - Η αλπική λίμνη που κόβει την ανάσα και οι θρύλοι [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,44,608,385/crop/both/39/39b9bccdb37c401d843e8db9bfcc6308.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αναστάτωση στον Λευκό Οίκο: Κορυφαίο στέλεχος φαρμακευτικής λιποθύμησε μπροστά στον Τραμπ [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,31,608,372/crop/both/26/26f79af1d9674521ac88bcdbb57a0f9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ελβετία: Ένα... ιδιαίτερο άγαλμα που απεικονίζει τον Τραμπ σταυρωμένο θανατοποινίτη εκτίθεται στη Βασιλεία [εικόνα]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/e9/e9a91ebb37fb426392e6fb66624fc2bc.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λευκός Οίκος: Σάλος με την απόφαση Τραμπ να κατεδαφίσει την ανατολική πτέρυγα για να φτιάξει αίθουσα χορού [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x241/0,0,608,241/crop/both/f6/f6d69168871d440fa55bf94bf965d0c2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Τραμπ κατεδάφισε τμήμα του Λευκού Οίκου για να φτιάξει... αίθουσα χορού - Θα χωρά 1.000 καλεσμένους [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,113,608,354/crop/both/89/89ea8d522c894ae4a5fd18db8ce31c39.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Νέο κομπλιμένο Τραμπ σε Ζελένσκι για το ντύσιμό του: "Είναι πολύ στιλάτο" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x365/0,9,608,350/crop/both/95/953024665ce54459b3aee68dbd6c2b68.jpg?quality=60&404=default&v=2)
