«Γυάλινο ταβάνι»: Η γεωγραφία των φύλων στην πολιτική ζωή της Ευρώπης

«Δεν θέλουμε να μας ανοίγουν την πόρτα του σπιτιού, αλλά την πόρτα της Βουλής». Θα περίμενε κανείς ότι το παλιό σλόγκαν των φεμινιστριών δεν θα είχε πλέον λόγο ύπαρξης. Κι αυτό γιατί πολλές φορές μάλιστα δίνεται η αίσθηση, ή ακόμα χειρότερα υπάρχει η πεποίθηση, ότι η ισότητα των δύο φύλων, στόχος του αναπτυγμένου κόσμου και βέβαια της Ευρώπης, έχει επιτευχθεί. Η πραγματικότητα δυστυχώς είναι διαφορετική. Σε όλους τους τομείς από την αγορά εργασίας έως την πολιτική, το λεγόμενο «γυάλινο ταβάνι» δεν έχει σπάσει.

Στην Ευρώπη η ίση εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική ζωή και στη διαμόρφωση προτεραιοτήτων στην πολιτική ατζέντα είναι ακόμη άπιαστος στόχος, παρά τις εθνικές στρατηγικές και τις συμφωνίες για την ισότητα των φύλων. Η πολιτική εξακολουθεί να θεωρείται ένα προνόμιο των ανδρών, στερεότυπο, το οποίο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Όσο πιο ψηλά κοιτάζουμε στην ιεραρχία της εξουσίας, τόσο λιγότερα γυναικεία πρόσωπα βλέπουμε. Στα κοινοβούλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αναλογία κατά μέσο όρο είναι μία γυναίκα για κάθε τρεις άνδρες.

Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές (59%) που αποφοιτούν από Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ευρώπης είναι γυναίκες. Όμως τα προσόντα των γυναικών δεν αξιοποιούνται σε επίπεδο λήψεως αποφάσεων, ιδίως σε κορυφαίο επίπεδο. Η ποσόστωση, αποτελεί ένα θετικό μέτρο που θεσπίζει ένα σταθερό ποσοστό ή αριθμό για την εκπροσώπηση γυναικών και αντρών σε συγκεκριμένες θέσεις, φαίνεται όμως ότι δεν αρκεί καθώς οι συμφωνίες δεν εφαρμόζονται.

Ούτε μια χώρα που συνυπέγραψε την συμφωνία του 2003 η οποία προέβλεπε ποσοστώσεις, να καταλαμβάνουν δηλαδή οι γυναίκες το 40% των θέσεων στα ανώτατα αξιώματα του δημόσιου βίου, δεν έπιασε τον στόχο. Κι αυτό…16 χρόνια μετά.

Το 2003, 47 χώρες - ανάμεσά τους οι «28» της ΕΕ - συμφώνησαν στην ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων με βάση τις συστάσεις του οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εδρεύει στο Στρασβούργο. Μέχρι το 2016, μόνο η Φινλανδία και η Σουηδία έπιασαν τον στόχο .Σύμφωνα με την έκθεση, η εκπροσώπηση των γυναικών αυξήθηκε ελαφρά , η πρόοδος όμως είναι αργή και αποσπασματική. Μεταξύ των αρχηγών κρατών, των αρχηγών των περιφερειακών κυβερνήσεων και των δημάρχων, οι γυναίκες εκπροσωπούνται σε ποσοστό μικρότερο του 17%.

Η έκθεση της Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεσή της του 2019 σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών στην ΕΕ. Η καλή είδηση είναι ότι η Ευρώπη σημειώνει πρόοδο· ωστόσο, πρέπει να επιταχύνουμε τις αλλαγές. Η Επιτροπή Γιούνκερ έχει αναλάβει δράση σε όλα τα μέτωπα για τη βελτίωση της ζωής των γυναικών στην Ευρώπη, με την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, με τη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων και με τη θέσπιση καλύτερων συνθηκών για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τις οικογένειες.

Οπως δήλωσε ο πρώτος αντιπρόεδρος Φρανς Τίμερμανς : «Βρισκόμαστε εν έτει 2019 και η πρόοδος στον τομέα της ισότητας των φύλων εξακολουθεί να γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Σε ορισμένες χώρες υπάρχει ακόμα και οπισθοδρόμηση. Το μόνο που ζητάμε είναι: ισότητα για όλους. Τίποτα περισσότερο, αλλά και τίποτα λιγότερο. Είναι καιρός γυναίκες και άνδρες να προωθήσουν από κοινού την ισότητα.».

Η Βιέρα Γιούροβα, Επίτροπος αρμόδια για τη δικαιοσύνη, τους καταναλωτές και την ισότητα των φύλων, πρόσθεσε: «Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στην πολιτική σε όλη την ΕΕ, καθώς και στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Θέλω να δω περισσότερες γυναίκες υποψήφιες για τις εκλογές. Θα πρέπει να δώσουμε το παράδειγμα: καλώ τα κράτη μέλη να παρουσιάσουν περισσότερες γυναίκες υποψήφιες ως μελλοντικές Ευρωπαίες επιτρόπους.».

Αγώνας για τα αυτονόητα

Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην ΕΕ έφτασε στο πρωτοφανές υψηλό επίπεδο του 66,4 % το 2017, αλλά η κατάσταση διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών. Το περασμένο έτος, οκτώ κράτη μέλη έλαβαν συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τη βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας (Αυστρία, Τσεχία, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πολωνία και Σλοβακία).

Οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας, με μισθούς κατά μέσο όρο 16 % χαμηλότερους από τους αντίστοιχους των ανδρών. Αυτό μεταφράζεται στο συνταξιοδοτικό χάσμα, το οποίο ανήλθε σε 35,7 % το 2017. Σε ορισμένες χώρες, άνω του 10 % των ηλικιωμένων γυναικών δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις δαπάνες της απαραίτητης ιατρικής μέριμνας.

Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό στα κοινοβούλια και τις κυβερνήσεις. Μόνο 6 από τα 28 εθνικά κοινοβούλια σε όλη την ΕΕ έχουν επικεφαλής γυναίκες και επτά στα δέκα μέλη εθνικών κοινοβουλίων στην ΕΕ είναι άνδρες. Ενώ το σημερινό επίπεδο —30,5 %— γυναικών σε θέσεις ανώτερων υπουργών είναι το υψηλότερο από το 2004, έτος κατά το οποίο έγιναν για πρώτη φορά διαθέσιμα δεδομένα για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι γυναίκες τείνουν να λαμβάνουν χαρτοφυλάκια που θεωρείται ότι έχουν χαμηλότερη πολιτική προτεραιότητα.

To γυάλινο ταβάνι εξακολουθεί να αποτελεί πραγματικότητα στον επιχειρηματικό κόσμο, με μόνο το 6,3 % των θέσεων διευθύνοντος συμβούλου σε μεγάλες εισηγμένες εταιρείες στην ΕΕ να καταλαμβάνονται από γυναίκες.

Επιμερισμός των ευθυνών φροντίδας με νέους κανόνες της ΕΕ για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.

Η πρόσφατη συμφωνία σχετικά με την οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής καθορίζει ελάχιστο ευρωπαϊκό πρότυπο 10 ημερών άδειας πατρότητας μετ' αποδοχών για τους πατέρες μετά τη γέννηση του παιδιού τους, η οποία θα αποζημιώνεται στο ύψος του επιδόματος ασθενείας.

Ενισχύει το υφιστάμενο δικαίωμα γονικής άδειας διάρκειας 4 μηνών, καθιστώντας τους 2 μήνες μη μεταβιβάσιμους μεταξύ των γονέων και θεσπίζοντας αποζημίωση για τους εν λόγω 2 μήνες σε επίπεδο που θα καθορίζεται από τα κράτη μέλη. Περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την άδεια φροντίδας, με την απόδοση 5 ημερών ανά εργαζόμενο ετησίως, ως νέο ευρωπαϊκό δικαίωμα για τους εργαζομένους. Τέλος, οι νέοι κανόνες ενισχύουν το δικαίωμα όλων των γονέων και των φροντιστών/-τριών να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.

Οι γυναίκες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τον Νοέμβριο του 2018 οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 36,4 % των 749 μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωβουλευτές), ποσοστό ελαφρώς χαμηλότερο από το ιστορικό υψηλό 37,3 %, που επιτεύχθηκε στα τέλη του 2016. Η Φινλανδία ξεχωρίζει σαφώς, με το 76,9 % των ευρωβουλευτών της να είναι γυναίκες. Επτά κράτη μέλη εκπροσωπούνται από τουλάχιστον το 40 % κάθε φύλου (Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Λετονία, Μάλτα και Σουηδία), ενώ πάνω από το 80 % των ευρωβουλευτών από τη Βουλγαρία, την Εσθονία, την Κύπρο, τη Λιθουανία και την Ουγγαρία είναι άνδρες.

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου κάλυψης του 40 % των θέσεων μεσαίας και ανώτερης διοίκησης από γυναίκες έως το 2019, που έθεσε ο πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, αποφέρουν αποτελέσματα. Το ποσοστό των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις έχει φτάσει το 39 % σε όλα τα επίπεδα, το 37 % σε ανώτερο διευθυντικό επίπεδο και το 40 % σε μεσαίο διευθυντικό επίπεδο.

Οι ανισότητες ξεδιπλώνονται και μάλιστα εντυπωσιακά και στο διπλωματικό σώμα το οποίο όπως δείχνουν τα στοιχεία παραμένει κάστρο απόρθητο για τις γυναίκες. Μόνο το 13% των διπλωματικών πόστων καταλαμβάνονται από γυναίκες.

Μόλις το ένα τρίτο των διευθυντικών θέσεων στην Ευρώπη καταλαμβάνονται από γυναίκες, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει η Eurostat.

Σχεδόν 9,4 εκατομμύρια άτομα κατέχουν διευθυντικές θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση: 6 εκατομμύρια άνδρες (64%) και 3,4 εκατομμύρια γυναίκες (36%). Το ποσοστό αυτό παραμένει σταθερό από το 2012.

Στην Ελλάδα, οι γυναίκες κατέχουν κάτω από το ένα τρίτο των διευθυντικών θέσεων (32%). Το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών σε διευθυντικές θέσεις καταγράφεται στη Λετονία (56%). Ακολουθούν η Βουλγαρία και η Εσθονία (49%), η Πολωνία και η Σλοβενία (47%), η Ουγγαρία (43%), η Λιθουανία και η Σουηδία (42%). Στον αντίποδα, βρίσκεται το Λουξεμβούργο με μόλις το 15% των διευθυντικών θέσεων να καταλαμβάνονται από γυναίκες. Ακολουθεί, η Κύπρος με 23%, η Τσεχία, η Δανία, η Ιταλία και η Ολλανδία με 29% και η Γερμανία με 30%.

Εξάλλου, στην ΕΕ οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο των μελών του διοικητικού συμβουλίου των εισηγμένων εταιρειών (27%) και λιγότερο από το ένα πέμπτο των ανώτερων στελεχών (17%) το 2018.

Με άλλα λόγια, αν και αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ του συνόλου των απασχολουμένων στην ΕΕ, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται μεταξύ των διευθυντών και των στελεχών.

Η μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών σε διοικητικά συμβούλια παρατηρείται στη Γαλλία (44%), στην Ιταλία και τη Σουηδία (36%), στη Φινλανδία (35%) και στη Γερμανία (34%). Αντίθετα, τα μικρότερα ποσοστά καταγράφονται στην Εσθονία (8%), την Ελλάδα (9%) και την Μάλτα (10%)

Δείτε τους πίνακες της έκθεσης της ΕΕ

φωτο: EPA

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr