Δαντελωτές ακτές, με απάνεμους κόλπους και αμμουδιές, όμορφοι οικισμοί και "άρωμα Αιγαίου", καθιστούν την Αστυπάλαια έναν ονειρικό προορισμό που δεν αφήνει κανένα επισκέπτη αδιάφορο. Έχοντας πάρει λίγο από τις Κυκλάδες και λίγο από τα Δωδεκάνησα λόγω τοποθεσίας, η "πεταλούδα του Αιγαίου", όπως είναι γνωστή λόγω του σχήματός της, υπόσχεται στιγμές χαλάρωσης και ξεγνοιασιάς σε όποιον την επισκεφτεί.
Στην Αστυπάλαια, ο επισκέπτης εναρμονίζεται προσαρμόζεται με μεγάλη άνεση στη ντόπια καθημερινότητα, απολαμβάνοντας τοπικά εδέσματα και την ομορφιά του τοπίου. Το νησί είναι οπτικά εντυπωσιακό, με το κυκλαδίτικο λευκό των σπιτιών και την πέτρα να δεσπόζουν στο τοπίο. Στρώματα ιστορίας αιώνων είναι εμφανή στα μυκηναϊκά ερείπια, στα μοναστήρια και τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές.
Η Χώρα και το κάστρο
Η πρώτη επαφή με το νησί δεν είναι άλλη από τη Χώρα της Αστυπάλαιας. Χτισμένη στον λόφο που δεσπόζει πάνω από το παλιό λιμάνι του Πέρα Γιαλού, είναι μια από τις πιο όμορφες Χώρες του Αιγαίου. Ξεχωριστό στολίδι της είναι οι οκτώ λευκοί, αναπαλαιωμένοι ανεμόμυλοι, στην είσοδο του οικισμού. Τα λευκά σπίτια της ξεκινούν από τον Πέρα Γιαλό και σκαρφαλώνουν στον λόφο στην κορυφή του οποίου ορθώνεται το εντυπωσιακό Κάστρο της Αστροπαλιάς που θεωρείται το σπουδαιότερο αξιοθέατο του νησιού που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα.
Στις παρυφές του βρίσκεται και η ονομαστή εκκλησία της Παναγίας της Πορταΐτισσας, που γιορτάζει στις 15 Αυγούστου ενώ άλλος εντυπωσιακός ναός είναι η Παναγία Φλεβαριώτισσα, που μέρος του ναού είναι κτισμένο μέσα σε μια σπηλιά.
Σήμα κατατεθέν του νησιού είναι επίσης και οι ανεμόμυλοι, από τους οποίους περνούν όλοι οι τουρίστες για να φωτογραφηθούν ενώ άλλα αξιοθέατα που μπορεί να επισκευτεί ο επισκέπτης είναι το κάστρο του Αγίου Ιωάννη, καθώς και τα δύο σπήλαια του νησιού, πλούσια σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Στη Χώρα βρίσκεται και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αστυπάλαιας με αρκετά εξαιρετικά εκθέματα, ενώ must θεωρείται η αυγουστιάτικη πανσέληνος του νησιού, που υψώνεται έξαφνα πάνω από το Κάστρο και δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
Οι παραλίες
Παραλίες στην Αστυπάλαια σημαίνει βότσαλο, ξερολιθιά και εκτυφλωτικό μπλε. Ενδεικτικό δείγμα αυτού του τοπίου είναι οι Βάτσες η πρόσβαση της οποίας είναι με αυτοκίνητο κάνοντας 15 λεπτά light χωμάτινης διαδρομής.
Εναλλακτικά μπορεί κανείς να επισκεφτεί τη συγκεκριμένη παραλία με το φημισμένο "Θαλασσοπούλι" του καπετάν - Γιάννη που έχει το τουριστικό σκάφος και έχει σίγουρα πολλές ιστορίες να σου διηγηθεί στη διαδρομή. Μάλιστα από τις Βάτσες, οι ντόπιοι δείχνουν μια ολιγόλεπτη διαδρομή μέσω της οποίας θα βρεθείς με το μαγιό στο μοναδικό σπήλαιο του Νέγρου με τους σταλαγμίτες.
Πανέμορφες παραλίες είναι επίσης ο Άγιος Κωνσταντίνος, οι Πλάκες, τα Καμινάκια, ο Άγιος Γιάννης, ο Πάνορμος, η Παχιά Άμμος, ο Πέρα Γιαλός, τα Τζανάκια και τα Λιβάδια. Η πρόσβαση σε πολλές από αυτές δεν είναι η ευκολότερη, ενώ σε κάποιες γίνεται μόνο με σκάφος όπως οι Κουνούπες ή ο Κουτσομύτης ωστόσο ο προορισμός θα αποζημιώσει και τους πιο δύστροπους.
Το φαγητό
Η Αστυπάλαια είναι φημισμένη για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων, όπως λαχανικά και φρούτα ιδιαίτερης νοστιμιάς λόγω της άνυδρης καλλιέργειάς τους, το φημισμένο θυμαρίσιο μέλι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το κρασί. Περίφημα θεωρούνται τα Αστυπαλιώτικα κουλούρια με ζαφορά. Το πανάκριβο μυρωδικό προέρχεται από τον κρόκο, που μαζεύουν στα τέλη του Φθινοπώρου από τα βουνά του νησιού.
Αυτό όμως που κάνει τα κουλούρια να διαφέρουν είναι η ζύμη που περιέχει φρέσκια, ολόπαχη μυζήθρα, που οι ντόπιοι προμηθεύονται από τις στάνες, σχεδόν πριν προλάβει να κρυώσει. Ξακουστά είναι επίσης τα Αρντιστά, όπως ονομάζεται μια τοπική συνταγή με όσπρια ενώ ξεχωριστή θέση στη γαστρονομία του νησιού έχουν τα θαλασσινά.
Μόλις ψηθούν τα κουλούρια, τα αφήνουν να κρυώσουν και έπειτα τα τοποθετούν μέσα σε τενεκέδες όπου μπορούν να διατηρηθούν ακόμα κι ένα χρόνο. Οι τυρόπιτες της Αστυπαλιάς με μέλι είναι από τα πιο παραδοσιακά γλυκά του νησιού και θα τα ζητήσεις ως "πουντζά".
Αν βρεθεί κανείς δε τον Δεκαπενταύγουστο στην της Αστυπάλαιας θα δοκιμάσει ένα από τα καταπληκτικά παραδοσιακά πιάτα του νησιού, αφού περάσει πρώτα μια μικρή περιπέτεια. Στην Πορταΐτισσα οργανώνεται ένα από τα πιο ιδιαίτερα πανηγύρια, όπου οι παρευρισκόμενοι οφείλουν να περάσουν από ορισμένες δοκιμασίες προτού γευτούν το συγκλονιστικό γεμιστό αρνάκι, που οι ντόπιοι ονομάζουν Λαμπριανό. Στο πανηγύρι προσφέρεται δωρεάν το δείπνο σε όλους.
Η ιστορία της
Η ονομασία της, προέρχεται από την Αστυπάλαια, κόρη του Φοίνικα και της Περιμήδης, ενώ παλαιότερα ονομαζόταν και Ιχθυόεσσα, λόγω των πολλών ψαριών της. Πρωτοκατοικήθηκε τα προϊστορικά χρόνια, ενώ μετά το 1204 περιήλθε στους Βενετούς και κυρίως στην οικογένεια Κουερίνι - με εξαίρεση ένα μικρό διάστημα κατά το οποίο ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (1269-1310).
Οι Γκουερίνι έμειναν κύριοι του νησιού μέχρι το 1537, όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Όπως όλα τα Δωδεκάνησα, παρέμεινε στους Τούρκους έως το 1912 και στη συνέχεια πέρασε στα χέρια Ιταλών, Βρετανών και Γερμανών, για να ενωθεί με την Ελλάδα το 1948. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα λιμάνια του Πειραιά και της Καλύμνου και αεροπορικά με την Αθήνα και τη Ρόδο.