Ελληνική Ναυτιλία: Η Παγκόσμια Δύναμη να γίνει ο Εθνικός Μοχλός Ανάπτυξης

"Του Γιώργου Σκριμιζέα: Managing Director της Caliber Maritime"

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικότερους πυλώνες της οικονομίας, καθώς συνεισφέρει σημαντικά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, δημιουργεί θέσεις εργασίας και ενισχύει τη διεθνή παρουσία της χώρας. Όμως, η ναυτιλία για την Ελλάδα δεν είναι απλώς ένας οικονομικός κλάδος. Είναι ένα κομμάτι του DNA μας. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η θάλασσα μας άνοιγε δρόμους, μας έδινε δύναμη, μας συνέδεε με τον κόσμο. Και συνεχίζει να το κάνει: ο ελληνόκτητος στόλος κατέχει πάνω από το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας και πάνω από το μισό της ευρωπαϊκής. Αυτό είναι τεράστιο.

Κι όμως, παρά τη διεθνή πρωτοκαθεδρία, υπάρχει ένα κενό. Η ναυτιλία, δεν έχει "δεθεί" όσο θα μπορούσε με την υπόλοιπη ελληνική οικονομία παρ' ότι είναι δεδομένο ότι οι Έλληνες εφοπλιστές, στην πλειοψηφία τους, θέλουν να προσφέρουν, και προσφέρουν στην χώρα μας.

Συμβάλλει η Ναυτιλία στην Ελληνική οικονομία; Ναι. Φέρνει συνάλλαγμα, στηρίζει το ισοζύγιο, προσφέρει κύρος. Μπορεί να το κάνει σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό; Οπωσδήποτε.

Η Ναυτιλία πρέπει να γίνει ο κλάδος που λόγω του ειδικού βάρους του, θα τραβήξει μπροστά και άλλους τομείς, που θα ανοίξει νέες θέσεις εργασίας, που θα δώσει ώθηση στην εκπαίδευση και στη βιομηχανία.

Για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε ένα νέο αφήγημα, στρατηγικό σχεδιασμό και όραμα.

Και αυτό το αφήγημα μπορεί να στηριχτεί σε τρεις άξονες: το Χρηματιστήριο Αθηνών, τη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία και την ανάπτυξη του Πειραιά σε διεθνές ναυτιλιακό κέντρο.

Ένα Χρηματιστήριο που μπορεί να "ανοίξει πανιά"

Ας ξεκινήσουμε από το Χρηματιστήριο Αθηνών. Σήμερα, οι περισσότερες ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες στρέφονται στη Νέα Υόρκη, το Όσλο ή το Λονδίνο για να βρουν κεφάλαια. Κι έτσι, ο εγχώριος χρηματοοικονομικός τομέας μένει θεατής σε μια δραστηριότητα που θα μπορούσε να τον απογειώσει.

Ας φανταστούμε το σενάριο: ναυτιλιακά ομόλογα στο Χρηματιστήριο Αθηνών, εισαγωγές ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών, ακόμη και εξειδικευμένα ETFs που θα ανοίγουν την πόρτα σε θεσμικούς αλλά και ιδιώτες επενδυτές. Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα έφερνε μόνο νέα κεφάλαια στις εταιρείες θα αναβάθμιζε συνολικά την ελληνική κεφαλαιαγορά, θα έδινε δουλειά σε τράπεζες, συμβούλους, νομικούς, και θα τοποθετούσε την Αθήνα στον χάρτη ως χρηματοοικονομικό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου.

Υπάρχουν πάντα και οι αντιδράσεις σε κάθε προσπάθεια και ο αντίλογος ότι είμαστε μικρή χώρα, δεν υπάρχει η ρευστότητα κλπ.

Και όμως, υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν ότι μπορεί να γίνει.

Αρκεί να δει κάποιος το Όσλο. Μια μικρή πόλη σε μια χώρα μόλις πέντε εκατομμυρίων κατοίκων. Κι όμως, κατάφερε να χτίσει μια από τις πιο δραστήριες ναυτιλιακές χρηματαγορές στον κόσμο. Πώς;

• Δημιούργησε ένα φιλικό ρυθμιστικό περιβάλλον για ναυτιλιακές εταιρείες.
• Επέτρεψε την ανάπτυξη εξειδικευμένων χρηματοοικονομικών προϊόντων, όπως τα "Norwegian KS" – φορολογικά σχήματα που ενθάρρυναν τις επενδύσεις σε πλοία.
• Καλλιέργησε μια κουλτούρα συνεργασίας ανάμεσα σε τράπεζες, επενδυτές, δικηγόρους και ναυτιλιακές.
• Στήριξε την αγορά με ισχυρή πανεπιστημιακή και τεχνολογική βάση, παράγοντας στελέχη που ήξεραν να μιλούν και τη γλώσσα της θάλασσας και τη γλώσσα των αγορών.

Το αποτέλεσμα; Σήμερα, το Όσλο θεωρείται ένας από τους πιο ζωντανούς ναυτιλιακούς χρηματοοικονομικούς κόμβους.

Αν το κατάφερε η Νορβηγία, με στόλο πολύ μικρότερο από τον δικό μας, γιατί όχι κι εμείς; Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα ότι οι εταιρείες βρίσκονται ήδη εδώ. Αυτό που λείπει είναι τα κατάλληλα εργαλεία, η βούληση και η θεσμική σταθερότητα. Ας μην ανακαλύψουμε τον τροχό. Ας αντιγράψουμε πετυχημένες συνταγές.

Και βέβαια, η ανάπτυξη ενός τέτοιου cluster θα άνοιγε την όρεξη για κάτι ακόμη πιο σημαντικό: νέες θέσεις εργασίας και νέες δεξιότητες. Χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους που ξέρουν να χρηματοδοτούν πλοία, να αξιολογούν ναυτιλιακούς κινδύνους, να χτίζουν σύνθετα προϊόντα. Και πού θα τους βρούμε; Στα πανεπιστήμια.

Εδώ ανοίγεται μια τεράστια ευκαιρία: σύνδεση της ναυτιλίας με την ακαδημαϊκή κοινότητα, δημιουργία εξειδικευμένων μεταπτυχιακών σε ναυτιλιακά χρηματοοικονομικά και δίκαιο, προσέλκυση ξένων πανεπιστημίων για συνεργασίες ή παραρτήματα. Όπως το Λονδίνο έχει τα δικά του business schools που τροφοδοτούν τη Σίτι, έτσι κι ο Πειραιάς και η Αθήνα μπορούν να γίνουν εργαστήρια παραγωγής στελεχών για μια σύγχρονη, δυναμική αγορά.

Τελευταία έχουν γίνει βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Τρεις σημαντικές Ναυτιλιακές εταιρίες έχουν εκδώσει με επιτυχία ομόλογα στο Ελληνικό Χρηματιστήριο. Οι Ελληνικές Τράπεζες έχουν μεγαλώσει τα χαρτοφυλάκια Ναυτιλιακών δανείων ενώ και τα Πανεπιστήμια έχουν μερικώς συνδεθεί με την Ναυτιλακή κοινότητα.

Η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη: Μια Δεύτερη Ευκαιρία για τη Βιομηχανία μας

Η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος, της Ελευσίνας και του Σκαραμαγκά είναι για τους περισσότερους Έλληνες συνδεδεμένη με εικόνες από γερανούς, σιδεράδες, συγκολλητές μιας βιομηχανίας που κάποτε έδινε ζωή σε ολόκληρες γειτονιές. Για δεκαετίες υπήρξε πηγή πλούτου και τεχνογνωσίας, μέχρι που άρχισε να χάνει έδαφος. Οι χρόνιες παθογένειες, η έλλειψη επενδύσεων, η γραφειοκρατία και οι εσωτερικές τριβές την οδήγησαν στην παρακμή.

Εκείνη τη στιγμή, οι ανταγωνιστές μας κινήθηκαν πιο γρήγορα. Η Τουρκία, η Νότια Κορέα, η Κίνα επένδυσαν μαζικά σε υποδομές και σε ανθρώπινο δυναμικό, κερδίζοντας μερίδια που δύσκολα ανακτώνται. Έτσι, η Ελλάδα βρέθηκε με μια ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη που ζούσε περισσότερο με τις μνήμες της παρά με το μέλλον της.

Κι όμως, η ιστορία φαίνεται να μας δίνει μια δεύτερη ευκαιρία.

Ολόκληρη η παγκόσμια ναυτιλία μπαίνει σε φάση ριζικών αλλαγών. Τα πλοία θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους, να προσαρμοστούν σε νέα καύσιμα, να γίνουν πιο ενεργειακά αποδοτικά. Αυτό δεν σημαίνει απλώς νέα πλοία· σημαίνει κυρίως μετασκευές. Χιλιάδες πλοία θα περάσουν μέσα από ναυπηγεία και επισκευαστικές ζώνες για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Εδώ βρίσκεται το παράθυρο ευκαιρίας της Ελλάδας. Αν επενδύσουμε σε υποδομές και τεχνογνωσία, μπορούμε να γίνουμε κέντρο πράσινων μετασκευών για όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Και το πλεονέκτημα είναι ότι ο μεγαλύτερος στόλος του κόσμου – ο ελληνόκτητος – βρίσκεται ήδη εδώ. Δεν χρειάζεται να πείσουμε πλοιοκτήτες να μας εμπιστευτούν· αρκεί να τους δώσουμε τις υπηρεσίες που χρειάζονται κοντά στη βάση τους.

Για να ξανασταθεί η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη στα πόδια της, απαιτούνται τρεις βασικοί πυλώνες:

1. Επενδύσεις σε υποδομές

Νέα δεξαμενές, σύγχρονα μηχανήματα, εγκαταστάσεις. Δεν μπορούμε να μιλάμε για "πράσινες μετασκευές" χωρίς τις τεχνικές δυνατότητες να τις υλοποιήσουμε. Εδώ το Χρηματιστήριο Αθηνών θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πηγή κεφαλαίων, φέρνοντας κοντά επενδυτές και βιομηχανία.

2. Εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό

Η νέα εποχή της ναυπηγοεπισκευής δεν θέλει μόνο σιδεράδες και ηλεκτροσυγκολλητές· θέλει μηχανικούς με γνώσεις σε νέα καύσιμα, σε αυτοματισμούς, σε ψηφιακά συστήματα. Θέλει συνεργασία με πολυτεχνεία, με τεχνολογικά ιδρύματα, με ερευνητικά κέντρα. Θέλει δηλαδή μια συμμαχία βιομηχανίας και εκπαίδευσης.

3. Διεθνείς συνεργασίες

Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να τα κάνει όλα μόνη της. Στρατηγικές συνεργασίες με ξένα ναυπηγεία και τεχνολογικές εταιρείες θα φέρουν τεχνογνωσία και αξιοπιστία. Μπορούμε να γίνουμε το "μεσογειακό παράρτημα" για μεγάλες πολυεθνικές, αξιοποιώντας τη γεωγραφική μας θέση.

Αν το καταφέρουμε αυτό τότε θα μιλάμε για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Μιλάμε επίσης για τεχνολογική πρόοδο. Αν η ζώνη επενδύσει σε ψηφιοποίηση, σε αυτοματισμούς, σε τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να γίνει πρωτοπόρος και να προσελκύσει projects από όλο τον κόσμο.

Και τέλος, μιλάμε για στρατηγική αυτάρκεια. Σήμερα πολλές φορές στέλνουμε πλοία για επισκευή σε ξένα ναυπηγεία, με κόστος και καθυστερήσεις. Αν οι εργασίες γίνονται στην Ελλάδα, έχουμε ταχύτερη και ποιοτικότερη εξυπηρέτηση – και κρατάμε την υπεραξία στη χώρα μας. Μη ξεχνάμε ότι ήδη έχουμε εξαιρετικά αξιόλογους και ικανούς τεχνίτες, ναυπηγούς, μηχανολόγους.

Η ανάπτυξη της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας μπορεί να γίνει το παράδειγμα ότι η Ελλάδα δεν είναι καταδικασμένη να βασίζεται μόνο στον τουρισμό και την κατανάλωση· ότι μπορεί να ξαναγίνει βιομηχανική χώρα, με εξειδίκευση, τεχνογνωσία και διεθνή ρόλο.

Ο Πειραιάς να γίνει το νέο Λονδίνο

Αν υπάρχει ένα όνειρο που μπορεί να αλλάξει ριζικά την εικόνα της Ελλάδας στη ναυτιλία, αυτό είναι ο Πειραιάς να γίνει διεθνές ναυτιλιακό κέντρο.

Το Λονδίνο έγινε κορυφαίο cluster γιατί συνδύασε τρεις δυνάμεις:

1. Χρηματοδότηση: Τράπεζες και επενδυτικά funds εξειδικευμένα στη ναυτιλία.
2. Ασφάλιση: Το Lloyd’s, που καθορίζει την παγκόσμια αγορά θαλάσσιας ασφάλισης.
3. Νομικό πλαίσιο: Το LMAA (London Maritime Arbitration Association), που έφερε το 80% των ναυτιλιακών διαφορών στο Λονδίνο.

Προσθέστε πανεπιστήμια και ινστιτούτα που παράγουν συνεχώς στελέχη, και έχετε μια πόλη που έγινε σημείο αναφοράς για την Ναυτιλία.

Τι μπορεί να κάνει ο Πειραιάς

Ο Πειραιάς έχει πλεονεκτήματα που το Λονδίνο δεν είχε ποτέ, όπως τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και θέση-κλειδί ανάμεσα σε τρεις ηπείρους.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η δημιουργία ενός σωστού και ευρέως αποδεκτού θεσμικού πλαισίου.Ένα σύστημα διαιτησίας που να εμπιστεύονται οι διεθνείς παίκτες, ασφαλιστικά προϊόντα που να καλύπτουν ειδικά τις ανάγκες της ναυτιλίας, να προσελκύσουμε τράπεζες και funds στον Πειραιά, ώστε οι αποφάσεις να παίρνονται εδώ και όχι στο Σίτι.

Αν όλα αυτά γίνουν, ο Πειραιάς δεν θα είναι απλώς μια πόλη με πολλά ναυτιλιακά γραφεία. Θα είναι το κέντρο όπου θα συγκλίνουν κεφάλαια, υπηρεσίες, γνώσεις και άνθρωποι από όλο τον κόσμο. Με το τρόπο αυτό τα σπουδαία μυαλά που έχει η νέα γενιά δεν θα είναι στο Σίτι αλλά στον Πειραιά.

Τίποτα από τα προαναφερθέντα δεν είναι εύκολο, ούτε αυτονόητο. Αλλά είναι εφικτά. Και ίσως, σε μια εποχή που η Ελλάδα ψάχνει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, η απάντηση να βρίσκεται εκεί όπου πάντα βρισκόταν: στη θάλασσα.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr