Του Κώστα Τσιάρα
Τους τελευταίους μήνες, ο πρωτογενής τομέας της χώρας βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Όχι μόνο λόγω των πιέσεων που προκαλεί η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή αστάθεια, αλλά και επειδή ήρθε η στιγμή να μιλήσουμε ειλικρινά για τα διαρθρωτικά προβλήματα που έμεναν για χρόνια κάτω από το χαλί και τα οποία πλέον επιλύονται. Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ και η ανάγκη για πλήρη ανασυγκρότηση του συστήματος πληρωμών, όπως και η πρόσφατη έξαρση ευλογιάς στην κτηνοτροφία, μας υπενθυμίζουν ότι δεν μπορούμε να χτίσουμε μια νέα εποχή στη γεωργία, αν δεν αντιμετωπίσουμε με ρεαλισμό τις παθογένειες του παρελθόντος.
Η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του ΟΠΕΚΕΠΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπήρξε ένα καμπανάκι για ένα σύστημα που λειτουργούσε με αδυναμίες και κενά. Σήμερα, προχωρούμε σε μια βαθιά αλλαγή φιλοσοφίας: οι ενισχύσεις δίνονται μόνο όπου υπάρχει πραγματική παραγωγή, με βάση δεδομένα, όχι δηλώσεις. Οι διασταυρωτικοί έλεγχοι με το myDATA, το Κτηματολόγιο, τις φορολογικές δηλώσεις, τα τιμολόγια γάλακτος και κρέατος, η αξιοποίηση δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης, το ΑΤΑΚ και το ΚΑΕΚ, όλα συγκροτούν ένα νέο περιβάλλον διαφάνειας.
Με τις μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται οδηγούμαστε σ’ ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο. Αυτό δημιουργεί εύλογη δυσαρέσκεια, αλλά είναι θέμα δικαιοσύνης. Οι πόροι της ΚΑΠ δεν είναι απεριόριστοι, ούτε είναι "λεφτά που μοιράζουμε". Είναι εργαλεία ανάπτυξης που πρέπει να φτάνουν στους πραγματικούς παραγωγούς. Γι’ αυτό και τα ποσά που κόβονται επειδή δεν τεκμηριώνονται δεν επιστρέφουν πια στις Βρυξέλλες αλλά αναδιανέμονται στους έντιμους αγρότες, μέσω της λεγόμενης "δεύτερης κατανομής". Το 2025 θα καταβληθούν συνολικά 3,7 δισ. ευρώ σε ενισχύσεις, αποζημιώσεις, προγράμματα και επενδυτικά εργαλεία. Είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ, γιατί τα προβλήματα είναι πιεστικά.
Από το 2026 ο ΟΠΕΚΕΠΕ ενσωματώνεται στην ΑΑΔΕ. Αυτό δεν αποτελεί τυπική μεταφορά αρμοδιότητας, αλλά μια τομή που διασφαλίζει ενιαία ψηφιακή λειτουργία, αυτοματοποιημένους ελέγχους και ταχύτερες πληρωμές. Η ψηφιακή ταυτότητα κάθε αιγοπροβάτου, ο γεωχωρικός χάρτης υψηλής ανάλυσης, οι τεκμηριωμένες δηλώσεις, όλα δημιουργούν ένα νέο οικοσύστημα αξιοπιστίας.
Την ίδια ώρα, η ευλογιά που έπληξε εκτροφές αιγοπροβάτων, καθώς επίσης και άλλα νοσήματα των ζώων, δείχνουν πόσο ευάλωτη παραμένει η ελληνική κτηνοτροφία. Τα νοσήματα των ζώων μεταφράζονται σε απώλειες εισοδήματος, σε κίνδυνο για την παραγωγή και σε μεγαλύτερη εξάρτηση από εισαγωγές. Ωστόσο, η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή στάθηκε και θα συνεχίσει να το κάνει, δίπλα στους κτηνοτρόφους. Με τη μεγαλύτερη αποζημίωση στην Ευρώπη ανά θανατωθέν ζώο, με έκτακτες ενισχύσεις και βέβαια με ανασύσταση του ζωικού κεφαλαίου όταν εκριζώσουμε τη νόσο.
Όμως, αν κάτι μάθαμε τα τελευταία χρόνια, είναι ότι η επίλυση των προβλημάτων απαιτεί ταυτόχρονα ειλικρίνεια και σχέδιο. Όχι μεγάλα λόγια, όχι υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα. Η Ελλάδα βιώνει ήδη τις συνέπειες μιας κλιματικής μετάβασης πιο βίαιης από ό,τι προβλέπαμε. Η Θεσσαλία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: η καταστροφική πλημμύρα που χτύπησε την περιοχή δεν προκάλεσε μόνο υλικές ζημιές. Διατάραξε τη φυσιογνωμία μιας ολόκληρης παραγωγικής ζώνης. Την ίδια στιγμή, η χώρα συγκαταλέγεται ήδη στις περιοχές υψηλού κινδύνου υδατικής ανεπάρκειας. Το 87% της γης βιώνει συχνότερες περιόδους ξηρασίας, ενώ η γεωργία απορροφά το 85% των υδάτινων πόρων. Αυτή η εξίσωση δεν βγαίνει. Και γι’ αυτό υλοποιούνται 1.200 έργα διαχείρισης νερού, συνολικού ύψους 901 εκατ. ευρώ: φράγματα, λιμνοδεξαμενές, αρδευτικά δίκτυα νέας γενιάς. Δεν αλλάζουμε απλώς υποδομές, αλλάζουμε αντίληψη.
Παρά, όμως, τις αντιξοότητες οφείλουμε να επισημάνουμε ότι υπάρχουν και ενθαρρυντικές ενδείξεις. Το αγροτικό ισοζύγιο, που το 2019 είχε έλλειμμα 731 εκατ. ευρώ, έχει γίνει πλεονασματικό στις δύο τελευταίες χρονιές και παρέμενε θετικό και το 2024. Οι εξαγωγές φρούτων και λαχανικών σημειώνουν εξαιρετικές επιδόσεις. Τα αγροδιατροφικά προϊόντα ξεπέρασαν τα 11,2 δισ. ευρώ σε εξαγωγές, σχεδόν το ένα τέταρτο της συνολικής ελληνικής εξαγωγικής δραστηριότητας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι λύσαμε τα προβλήματά μας. Σημαίνει μόνο ότι η χώρα μπορεί να σταθεί ανταγωνιστικά όταν οργανώνεται, όταν υιοθετεί σύγχρονα εργαλεία, όταν λειτουργεί με κανόνες.
Η νέα ταυτότητα της ελληνικής γεωργίας
Η τεχνολογία μπαίνει οριστικά στον πυρήνα της παραγωγής. Από τη γεωργία ακριβείας μέχρι τα αγροτοβολταϊκά, από την ψηφιακή παρακολούθηση των καλλιεργειών μέχρι τα συστήματα ενεργειακής αυτονομίας των εκμεταλλεύσεων, ανοίγει ένας δρόμος που μειώνει το κόστος, περιορίζει τη σπατάλη πόρων και δίνει πραγματικές δυνατότητες αύξησης του αγροτικού εισοδήματος. Αυτό, όμως, προϋποθέτει και αλλαγή νοοτροπίας. Ο αγρότης του σήμερα δεν μπορεί να είναι μόνο καλλιεργητής. Είναι διαχειριστής φυσικών πόρων, επιχειρηματίας, άνθρωπος που επενδύει σε γνώση, τεχνολογία και συνεργασίες. Η νέα γενιά ζητά εργαλεία: χρηματοδοτικά προγράμματα, σταθερούς κανόνες, χαμηλότερο κόστος παραγωγής, πρόσβαση σε δίκτυα ενέργειας. Η επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, η ώθηση στις συνεργατικές μορφές αποτελούν μέρος αυτής της νέας στρατηγικής.
Κλείνοντας νομίζω ότι οφείλουμε να δούμε την πραγματικότητα. Η ελληνική γεωργία δεν βρίσκεται ούτε σε κατάρρευση ούτε βέβαια μπορούμε να θριαμβολογούμε για κάτι. Βρισκόμαστε σ' ένα μεταβατικό στάδιο και σίγουρα απαιτείται να λάβουμε αποφάσεις με θάρρος αλλά και αποφάσεις που θα δώσουν προοπτική στον πρωτογενή τομέα. Δεν ωραιοποιώ την κατάσταση. Υπάρχουν χρόνια προβλήματα: κατακερματισμός γης, αδύναμες συλλογικές δομές, υψηλό κόστος παραγωγής, κενά σε υποδομές, υστέρηση σε ζωικό κεφάλαιο.
Αλλά υπάρχουν και αντικειμενικές ευκαιρίες: εξαιρετικά προϊόντα με διεθνή ταυτότητα, συγκριτικά πλεονεκτήματα στη μεσογειακή διατροφή, ώριμη πλέον τεχνολογία που μπορεί να αξιοποιηθεί, και μια Ευρώπη που στηρίζει οικονομικά την πράσινη μετάβαση της γεωργίας.
Προσωπικά, πιστεύω ότι η ελληνική γεωργία μπορεί να σταθεί πιο ισχυρή τα επόμενα χρόνια. Όχι επειδή το εγγυάται κάποιος, αλλά επειδή διαμορφώνουμε ένα πλαίσιο όπου αυτό είναι εφικτό. Με επενδύσεις, σύγχρονες υποδομές, καθαρούς κανόνες και τεχνολογία που μπαίνει στην πράξη. όχι στα λόγια.
Η ελληνική γη είναι πλούτος. Αλλά ο πλούτος αυτός δεν αξιοποιείται μόνος του. Απαιτεί οργάνωση, στήριξη και συλλογική ευθύνη. Η δική μας δουλειά είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις. Η δέσμευση των παραγωγών να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες είναι το επόμενο βήμα.
Και σε μια εποχή μεγάλων αβεβαιοτήτων, αυτό είναι ίσως το πιο σταθερό θεμέλιο για να χτίσουμε το αύριο του πρωτογενούς τομέα.
* Του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστα Τσιάρα
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Αγρότες απέκλεισαν το γραφείο του Τσιάρα στην Καρδίτσα - Ο υπουργός ζήτησε να φύγουν οι κλούβες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/b5/b5c94887924344098f2eefccc30266dd.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σάλος στη Γαλλία για το "βρωμιάρες σκύλες" της Μπριζίτ Μακρόν - Έβρισε ακτιβίστριες που διαμαρτύρονταν [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,0,608,241/crop/both/c9/c9b2cacaaf8947f4963ceffa8ec2e83a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κρήτη: Θρήνος για τον 37χρονο Στέλιο που έχασε τη ζωή του σε φαράγγι - Αγαπούσε τη φύση και την πεζοπορία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/7a/7ae8ddecf0024e9bab431988244ab112.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η μπηχτή του Αρκά για τα σχόλια στο "Χ" και... τη βρωμιά [εικόνα]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/18/1824902ef0ea48829b53afeb357dd87a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κίνα: Αρκούδα άρπαξε φύλακα ζωολογικού κήπου - Συζήτηση για την απαγόρευση παραστάσεων με ζώα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,1,608,342/crop/both/cb/cb2e9417f58c4a4bb41c900a859b2b7c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Επίθεση αγρότη σε τηλεοπτικό συνεργείο στο Κάστρο Βοιωτίας - Είχε αντιπαράθεση με τον δημοσιογράφο [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x370/0,1,608,342/crop/both/34/345c768ab1734461a616bc7d7b28a66f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Επεισόδια στη Λιβαδειά: Αγρότες συγκρούστηκαν με αστυνομικούς και περικύκλωσαν τον Τσιάρα [εικόνες-βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x332/0,59,608,300/crop/both/d3/d36659904eca4429a79c0c12f6277efe.jpg?quality=60&404=default&v=2)
