Η Black Friday 2024, η μέρα των μεγάλων προσφορών και εκπτώσεων στο λιανεμπόριο πέφτει φέτος στις 29 Νοεμβρίου, την τελευταία Παρασκευή του Νοέμβρη, ενώ ακολουθεί, τρεις ημέρες μετά, τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου, η Cyber Monday. Ωστόσο, στη χώρα μας οι προσφορές, συνήθως, διαρκούν ακόμη και έως 10 ημέρες.
Ο θεσμός της Black Friday ξεκίνησε από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980 και γρήγορα άρχισε να εξαπλώνεται και στις ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα, ουσιαστικά, εισήχθη το 2015, ενώ από το 2016 ολοένα και περισσότερες εταιρείες την καθιέρωσαν. Αξίζει πάντως να σημειώσουμε ότι ήδη από τη δεκατία του 1960 το ελληνικό λιανεμπόριο είχε εφαρμόσει πολιτικές προσφορών όπως η "Εβδομάς Εκπτώσεων".
Το ελληνικό λιανεμπόριο αισιοδοξεί αναμένοντας μια τονωτική "ένεση" ρευστότητας, καθώς έχουν καταργηθεί οι ενδιάμεσες εκπτώσεις και οι καταναλωτές ετοιμάζονται να βγουν σε κυνήγι προσφορών πολλές εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα εκμεταλλευόμενοι τις δελεαστικές προσφορές τις μέρες της Black Week. Χαρακτηριστικό είναι ότι η περσινή Black Friday έφερε περί τα 200 εκατ. ευρώ στα ταμεία των καταστημάτων, με μια αύξηση γύρω στο 10% σε σχέση με το 2022.
Η ιστορία της Black Friday
Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου "Black Friday" δεν αφορούσε τα ψώνια μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών, αλλά την οικονομική κρίση: συγκεκριμένα, την κατάρρευση της αγοράς χρυσού των ΗΠΑ στις 24 Σεπτεμβρίου 1869. Δύο αδίστακτοι χρηματιστές της Wall Street, ο Jay Gould και ο Jim Fisk, συνεργάστηκαν για να αγοράσουν όσο περισσότερο χρυσό μπορούσαν από το χρυσό της χώρας, ελπίζοντας να εκτοξεύσουν την τιμή στα ύψη και να τον πουλήσουν με εκπληκτικά κέρδη. Εκείνη την Παρασκευή του Σεπτεμβρίου, η συνωμοσία τελικά αποκαλύφθηκε, στέλνοντας το χρηματιστήριο σε ελεύθερη πτώση και χρεοκοπώντας τους πάντες, από τους βαρόνους της Wall Street μέχρι τους αγρότες.
Ωστόσο, η πιο συχνά επαναλαμβανόμενη ιστορία πίσω από την παράδοση της "Black Friday" που σχετίζεται με τα ψώνια της Ημέρας των Ευχαριστιών την συνδέει με τους εμπόρους λιανικής πώλησης. Όπως λέει η ιστορία, μετά από ένα ολόκληρο έτος λειτουργίας με ζημίες, τα καταστήματα υποτίθεται ότι θα έβγαζαν κέρδη την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών, επειδή οι αγοραστές των εορτών ξόδεψαν τόσα πολλά χρήματα σε εμπορεύματα με έκπτωση. Αν και είναι αλήθεια ότι οι εταιρείες λιανικού εμπορίου στις ΗΠΑ συνήθιζαν να καταγράφουν τις ζημίες με κόκκινο μελάνι και τα κέρδη με μαύρο όταν έκαναν τα λογιστικά τους, αυτή η εκδοχή της προέλευσης της "Μαύρης Παρασκευής" είναι η επίσημα εγκεκριμένη -αλλά ανακριβής- ιστορία πίσω από την παράδοση, σύμφωνα με το History.
Τα τελευταία χρόνια, ένας άλλος μύθος έχει εμφανιστεί που δίνει μια ιδιαίτερα άσχημη τροπή στην παράδοση, υποστηρίζοντας ότι το 1800 οι ιδιοκτήτες φυτειών του Νότου μπορούσαν να αγοράσουν σκλάβους εργάτες με έκπτωση την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών. Αν και αυτή η ζοφερή εκδοχή για τις ρίζες της "Black Friday" έχει δικαιολογημένα οδηγήσει ορισμένους να καλέσουν σε μποϊκοτάζ της γιορτής του λιανεμπορίου, ωστόσο δεν έχει καμία βάση στην πραγματικότητα.
Η πραγματική ιστορία πίσω από τη "Black Friday" μας πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του 1950. Τότε η αστυνομία της πόλης της Φιλαδέλφεια στις ΗΠΑ χρησιμοποιούσε τον όρο για να περιγράψει το χάος που ακολουθούσε την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών, όταν ορδές αγοραστών και τουριστών από τα προάστια κατέκλυζαν την πόλη ενόψει του μεγάλου αγώνα ραγκμπι Στρατού-Ναυτικού που γινόταν κάθε χρόνο εκείνο το Σάββατο. Οι αστυνομικοί της Φιλαδέλφειας όχι μόνο δεν μπορούσαν να πάρουν ρεπό την ημέρα αυτή, αλλά έπρεπε να δουλεύουν σε πολύ μεγάλες βάρδιες για να αντιμετωπίσουν τον επιπλέον συνωστισμό και την κίνηση. Οι κλέφτες καταστημάτων εκμεταλλεύονταν επίσης το αδιαχώρητο στα καταστήματα και έφυγαν με εμπορεύματα, αυξάνοντας τον πονοκέφαλο των διωκτικών αρχών.
Μέχρι το 1961, η "Black Friday" είχε επικρατήσει στη Φιλαδέλφεια, σε βαθμό που οι έμποροι και οι υποστηρικτές της πόλης προσπάθησαν ανεπιτυχώς να την αλλάξουν σε "Big Friday" για να αφαιρέσουν τους αρνητικούς συνειρμούς. Ωστόσο, ο όρος δεν εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη χώρα παρά πολύ αργότερα, και μόλις το 1985 ήταν σε κοινή χρήση σε εθνικό επίπεδο. Κάποια στιγμή στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ωστόσο, οι λιανοπωλητές βρήκαν έναν τρόπο να επανεφεύρουν τη "Black Friday" και να τη μετατρέψουν σε κάτι που αντανακλούσε θετικά, αντί αρνητικά, σε αυτούς και τους πελάτες τους.
Το αποτέλεσμα ήταν η έννοια "από το κόκκινο στο μαύρο" της γιορτής που αναφέρθηκε προηγουμένως και η αντίληψη ότι η ημέρα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών σηματοδοτούσε την περίσταση κατά την οποία τα καταστήματα της Αμερικής έβγαζαν επιτέλους κέρδη.
Έκτοτε, η μονοήμερη γιορτή των πωλήσεων μεταμορφώθηκε σε πολυήμερο γεγονός και δημιούργησε άλλες "γιορτές λιανικής πώλησης", όπως η Cyber Monday.
Συμβουλές για ασφαλείς αγορές
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας επισημαίνουν ότι στόχος όλων των καταναλωτών δεν θα πρέπει να είναι μόνο οι οικονομικά συμφέρουσες, αλλά ταυτόχρονα οι έξυπνες και ασφαλείς αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, συμβουλεύουν τους καταναλωτές τα παρακάτω:
-Προσέχουμε τη διαθεσιμότητα των προϊόντων: Κάποιες φορές, πίσω από μία πολύ χαμηλή τιμή κρύβεται ένας αρκετά μεγάλος χρόνος αναμονής για την παράδοση, που μπορεί να μην ικανοποιεί πάντοτε τις άμεσες ανάγκες μας.
-Επιβεβαιώνουμε την ορθότητα και εντιμότητα της προσφερόμενης εκπτωτικής τιμής: Ενίοτε, συμβαίνει οι εκπτώσεις να είναι πλασματικές και να μας ξεγελούν. Εντοπίζουμε και συμβουλευόμαστε εργαλεία που είναι διαθέσιμα online και μας δείχνουν σε βάθος χρόνου την εξέλιξη των τιμών των προϊόντων που μας ενδιαφέρουν. Επίσης, σημειώνουμε τις τιμές των προϊόντων πριν και μετά την εφαρμογή τυχόν εκπτώσεων, ώστε να μπορούμε εύκολα να τις συγκρίνουμε εκ των υστέρων και να γνωρίζουμε έτσι εάν πράγματι υφίσταται και ποιο είναι το αληθινό οικονομικό μας όφελος.
-Προτιμούμε τη διεκπεραίωση της πληρωμής με αντικαταβολή ή ηλεκτρονικά μέσα, που μας δίνουν την εκ των υστέρων δυνατότητα αμφισβήτησης μιας ηλεκτρονικής συναλλαγής, εάν προκύψει προβληματική. Αποφεύγουμε την ολοσχερή εξόφληση των προϊόντων μέσω τραπεζικής κατάθεσης πριν από την παράδοσή τους, εκτός εάν εμπιστευόμαστε απόλυτα το κύρος και την εμπορική φήμη του πωλητή.
-Όταν αγοράζουμε εξ αποστάσεως, βεβαιωνόμαστε ότι στην ιστοσελίδα του εμπόρου αναγράφονται όλα τα κατά νόμο στοιχεία ταυτότητας (π.χ. η εμπορική επωνυμία του) και επικοινωνίας (πλήρης ταχυδρομική διεύθυνση εγκατάστασης). Για ακόμα μεγαλύτερη εξασφάλιση, αναζητούμε εάν παρέχονται επιπλέον ταυτοποιητικά στοιχεία, όπως αριθμός καταχώρησης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο και ΑΦΜ.
-Στην τελική τιμή αγοράς των προϊόντων συνυπολογίζουμε τυχόν έμμεσα έξοδα (π.χ. κόστος αντικαταβολής, μεταφοράς, ασφάλισης, κ.λπ.), ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα της πραγματικής οικονομικής μας επιβάρυνσης.
-Υποβάλλουμε το συντομότερο μετά την παραλαβή ενός προϊόντος και, πάντως, εντός της νόμιμης προθεσμίας των τριών ημερών προς την ταχυδρομική επιχείρηση που πραγματοποίησε την επίδοση τις επιφυλάξεις μας για τυχόν εμφανείς φθορές, δεδομένου ότι μπορεί να προκλήθηκαν κατά τη μεταφορά και να δικαιούμαστε αποζημίωση. Επικοινωνούμε, οπωσδήποτε, και με το κατάστημα πώλησης το συντομότερο, προκειμένου να διερευνήσουμε την πιθανότητα ένα προϊόν να έφερε εξ αρχής (πριν από τη μεταφορά) φθορές ή ζημιές.
-Ενημερωνόμαστε για την πολιτική ακύρωσης συναλλαγών και επιστροφών προϊόντων που εφαρμόζουν τα καταστήματα, με τα οποία συναλλασσόμαστε. Γνωρίζουμε καλά ότι τα δικαιώματα της υπαναχώρησης στις εξ αποστάσεως αγορές, καθώς επίσης της δωρεάν διόρθωσης ή αντικατάστασης ελαττωματικών προϊόντων αποτελούν θεσπισμένα δικαιώματα των καταναλωτών, που εξασφαλίζονται από τον νόμο, και δεν παρασυρόμαστε από εσφαλμένους και παραπλανητικούς ισχυρισμούς των πωλητών ότι δήθεν αποτελούν προνομιακές -μοναδικές και πρόσθετες- παροχές.
-Προβληματιζόμαστε έντονα με τιμές που είναι υπερβολικά χαμηλές, ιδίως όταν το εύρος τους βρίσκεται αρκετά μακριά από τον συνήθη ανταγωνισμό για τα αντίστοιχα προϊόντα ή όταν πρόκειται για διαφημιστικές καταχωρήσεις προϊόντων αποκλειστικά σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος εξαπάτησης.
-Εάν αγοράζουμε διαδικτυακά από τρίτες (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) χώρες, δεδομένου ότι η Black Friday είναι ένα διεθνές εκπτωτικό γεγονός, γνωρίζουμε καλά από πριν ότι τα εισαγόμενα προϊόντα επισείουν έξοδα εκτελωνισμού, τα οποία ενδέχεται να είναι πολλαπλάσια της αρχικής τιμής και να την επιβαρύνουν σημαντικά.
-Δείχνουμε ιδιαίτερη προτίμηση σε καταστήματα που αναλαμβάνουν οικειοθελώς δέσμευση να επιλύσουν φιλικά μία καταναλωτική διαφορά μέσω του θεσμού της εξωδικαστικής επίλυσης (π.χ. μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή), καθώς με αυτόν τον τρόπο τα δικαιώματα των καταναλωτών αποκτούν μεγαλύτερη αξία και εξασφαλίζονται ακόμα περισσότερο.
Διαβάστε Επίσης
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Βαρδής Βαρδινογιάννης: Ποιοι έδωσαν το "παρών" στην εκδήλωση μνήμης στο Μέγαρο Μουσικής [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,61,608,302/crop/both/c4/c49753846900417e8ab382cf0b045aa0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Χαλκιδική: Ηλικιωμένος οδηγός πήγαινε ανάποδα στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης - Μουδανιών [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu387x251/0,2,387,219/crop/both/b0/b0befcffc7fa4c6bb73f306ccd417f74.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Θερινές εκπτώσεις: Βγήκαν οι Αθηναίοι για να ψωνίσουν στα μαγαζιά, παρά την έντονη ζέστη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,63,608,404/crop/both/59/591e8a0dd1854a6a83476dba84689493.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αυτές είναι οι νέες εισφορές για 1,4 εκατ. αυταπασχολούμενους – Αναλυτικά τα ποσά [πίνακας]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,120,608,361/crop/both/3f/3faca4e350244acca6eb29b83b922f9c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
