Έγιναν οι G7 αριστεροί;

Ας ξεκινήσουμε από τα προφανή: Εάν κάποιος μέχρι πρότινος ισχυριζόταν πως οι G7 θα κατέληγαν σε συμφωνία για ελάχιστο παγκόσμιο εταιρικό φόρο 15% και για φορολόγηση των πολυεθνικών ψηφιακών κολοσσών (και) με βάση τη χώρα δραστηριοποίησής τους, θα τον χαρακτηρίζαμε σίγουρα ονειροπαρμένο. Τέτοιου τύπου προτάσεις θα φάνταζαν ως μια εξωπραγματική wish list, ικανή να προέλθει μόνο από κάποιο αντισυμβατικό think tank ή κάποια εκκεντρική περσόνα της δημόσιας ζωής.

Δικαίως, λοιπόν, μιλά ολόκληρος ο διεθνής Τύπος για τομή. Φυσικά, από τη συμφωνία μέχρι την υλοποίηση, ο δρόμος είναι μακρύς, αφού μεσολαβεί το "παζάρι" των G20 και η μετέπειτα έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια.

Όμως, ακόμη κι αν οι σκόπελοι αυτοί ξεπεραστούν με επιτυχία, ανακύπτουν ορισμένα εύλογα ερωτήματα: Πρώτον, είναι εφικτή η παγκόσμια εναρμόνιση της φορολογικής πολιτικής, έστω και ως προς τα minima ή η Συμφωνία αυτή ειναι καταδικασμένη να αποτελέσει κενό γράμμα, καθώς λόγω και της περιπλοκότητας του αντικειμένου πολλά κράτη θα έχουν την ευκαιρία να σκαρφιστούν ευφάνταστα "παραθυράκια" προκειμένου να παρακάμψουν τους κοινούς κανόνες;

Η ανησυχία αυτή -όσο κι αν μοιάζει δικαιολογήμενη- μπορεί να καμφθεί αν αναλογιστεί κανείς πως δεν είναι η πρώτη φορά που θεσπίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο κανόνες επί ενός ζητήματος σύνθετου που τελεί σε συνάρτηση με εθνικές ιδιαιτερότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πρόσφατου παρελθόντος; Οι κανόνες για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, που εισήχθησαν μετά την κρίση του 2008 και που, παρά τις όποιες αβελτηρίες και εθνικές αποκλίσεις, εφαρμόζονται στο μεγαλύτερο μέρος τους επιτυχώς κι έχουν αυξήσει σημαντικά την ανθεκτικότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Εννοείται πως υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές: η βασικότερη είναι ότι ο πειρασμός για τα κράτη να "ξεγλιστρήσουν" από το κοινό φορολογικό πλαίσιο, ώστε να καταστούν φορολογικοί παράδεισοι, είναι σαφώς μεγαλύτερος. Άλλωστε, σε αντιπαραβολή με ό,τι ισχύει για το κανονιστικό πλαισιο των τραπεζών, ένας πολύ χαμηλός φορολογικός συντελεστής ή άλλου τύπου φορολογικές ελαφρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος δεν πρόκειται να απειλήσουν την ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος καμίας εθνικής οικονομίας. Αντιθέτως, βραχυπρόθεσμα πιθανότατα θα την ωφελήσουν λόγω της αύξησης των επενδύσεων, διαιωνίζοντας βέβαια την κουλτούρα ενός διακρατικού ανταγωνισμού παροχής όλο και μεγαλύτερων προνομίων στις εταιρείες, που σε βάθος χρόνου αποδυναμώνει τα κράτη και περιορίζει τη δυνατότητά τους να ενισχύουν την κοινωνική συνοχή.

Για αυτό και είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός αποτελεσματικών αποτρεπτικών εργαλείων. Θα είναι τόσο ισχυρό το κίνητρο κάποιων χωρών να το "παίξουν έξυπνες" εις βάρος των άλλων, που μηχανισμοί ήπιας συμμόρφωσης θα είναι εκ προοιμίου καταδικασμένοι. Μόνο εάν οι επίδοξοι παραβάτες γνωρίζουν πως θα αντιμετωπίσουν σκληρότατες κυρώσεις, υπάρχει ελπίδα η Συμφωνία να λειτουργήσει στην πράξη.

Ένα άλλο ερώτημα που απασχολεί αρκετούς είναι: πρόκειται για μια δίκαιη συμφωνία; Ή μήπως πρόκειται για μια συμφωνία που δεν πλήττει μόνο τους πλούσιους φορολογικούς παραδείσους αλλά στερεί και από πολλές αδύναμες χώρες ένα πολύτιμο εργαλείο προσέλκυσης επενδύσεων και άρα ανάπτυξης και βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου; Θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει με κυνισμό πως αυτό είναι αδιάφορο για τις ανεπτυγμένες χώρες (κυρίως) της Δύσης, οι οποίες οφείλουν να ενδιαφέρονται μόνο για την ευημερία των δικών τους λαών. Όμως μια τέτοια απάντηση θα αδικούσε την ουσία της Συμφωνίας.

Πρώτον, διότι δεν αφαιρεί εντελώς από τα κράτη το εργαλείο της φορολογικής πολιτικής, απλώς θέτει ένα όριο προκειμένου να αποφεύγονται ακρότητες. Εξάλλου, το 15% δεν είναι υψηλός φορολογικός συντελεστής. Αρκεί να σκεφτούμε πως στη -σίγουρα όχι σοσιαλδημοκρατική- Αμερική του Τραμπ ο φορολογικός συντελεστής για τις εταιρείες ήταν στο 21%. Και δεύτερον, διότι το να επιτρέπεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες ή λιγότερο "ευαίσθητες" χώρες να μετέρχονται αθέμιτες πρακτικές που υπονομεύουν το βιοτικό επίπεδο και την κοινωνική συνοχή των υπολοίπων δεν οδηγεί παρά σε μια εξίσωση προς τα κάτω. Με το ίδιο σκεπτικό, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε κανόνες σχετικά με το περιβάλλον ή την παιδική εργασία καθώς κάτι τέτοιο θα περιόριζε την αναπτυξιακή δυναμική τους. Συγγνώμη, αλλά θα πρέπει να βρουν πιο υγιείς και δημιουργικούς τρόπους για να αναπτυχθούν.

Συμπέρασμα; Η Συμφωνία των G7 είναι ένα πρώτο θετικό βήμα από τα πολλά που πρέπει να γίνουν. Παράλληλα, πρέπει να αποφέρει καρπούς η συζήτηση για λήψη μέτρων προστατευτισμού που θα θίξουν εμπορικά χώρες που δεν σέβονται το περιβάλλον και θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα, καθώς και για συνεκτίμηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων (ESG) κατά την αξιολόγηση εταιρειών, ακόμα και κατά τον υπολογισμό του πιστωτικού κινδύνου.

Και για να απαντήσουμε και στο προβοκατόρικο ερώτημα του τίτλου: όχι, δεν έγιναν ξαφνικά αριστεροί οι G7. Απλώς οι ηγέτες της Δύσης, με προεξάρχοντα τον Αμερικανό Πρόεδρο, έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν πως η ύπαρξη ενός διεθνώς δεσμευτικού πλαισίου κανόνων που θα υποχρεώνει όλα τα κράτη να σέβονται, έστω σε κάποιο βαθμό, τις δυτικές αρχές κι αξίες δεν είναι πια μόνο ζήτημα ανθρωπιάς, αλλά και όρος επιβίωσης για το δυτικό κόσμο. Διαφορετικά, θα συνεχίσει να χάνει έδαφος έναντι όσων είναι διατεθειμένοι να κάνουν εκπτώσεις σε δικαιώματα, ελευθερίες και επίπεδο ζωής στο βωμό της βίαιης οικονομικής μεγέθυνσης.

Μόνο που προϋπόθεση για να διαμορφωθεί αυτό το πλαίσιο είναι οι χώρες της Δύσης, πρώτα απ’ όλα, να δημιουργήσουν ένα πραγματικά αρραγές μέτωπο και να παύσουν να επιζητούν ευνοϊκούς "εξαιρετισμούς" από τους κοινούς κανόνες, οι οποίοι υπονομεύουν το συλλογικό συμφέρον. Με μια κουβέντα: η Δύση πρέπει επιτέλους να πειθαρχήσει σε μια ενιαία στρατηγική και εν συνεχεία να επιβάλει τους όρους της. Όσο ακόμα μπορεί να το κάνει...

*Δικηγόρος, Αναλυτής Τραπεζικής Εποπτείας

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr