Η επόμενη κρίση σε 9 εικόνες…

"Αυτή είναι η μεγαλύτερη περίοδος πρακτικά αδιάκοπης αύξησης των τιμών των μετοχών στην ιστορία μας. Η άνοδος ήταν πιο γρήγορη από ό,τι έχουμε δει ποτέ, και η κερδοσκοπική της έλξη επηρέασε ένα μεγαλύτερο μέρος του κοινού περισσότερο από ποτέ. Η ψυχολογική ψευδαίσθηση στην οποία βασίστηκε, αν και δεν είναι ουσιαστικά νέα, ήταν ισχυρότερη και πιο διαδεδομένη από ποτέ σε αυτή τη χώρα στο παρελθόν.

Αυτή η ψευδαίσθηση συνοψίζεται στη φράση "η νέα εποχή".

Η ίδια η φράση δεν είναι νέα. Κάθε περίοδος κερδοσκοπίας την επανεφευρίσκει. Κατά τη διάρκεια κάθε προηγούμενης περιόδου κερδοσκοπίας μετοχών και επακόλουθης κατάρρευσης οι επιχειρηματικές συνθήκες συζητήθηκαν με τον ίδιο μη ρεαλιστικό τρόπο όπως τα τελευταία χρόνια.

Υπήρξε η ίδια ευρέως διαδεδομένη ιδέα ότι με κάποιο θαυματουργό τρόπο, ατελείωτα επεξεργασμένο αλλά ποτέ ουσιαστικά καθορισμένο, οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις και απαιτήσεις της προόδου και της ευημερίας έχουν αλλάξει, ότι οι παλιές οικονομικές αρχές έχουν καταργηθεί, ότι η χώρα έχει εισέλθει σε μια περίοδο.

Η άνευ προηγουμένου εύκολη και γρήγορη επέκταση, το πως όλα τα οικονομικά προβλήματα έχουν λυθεί, ότι η βιομηχανία έγινε ξαφνικά πιο αποτελεσματική από ποτέ, πως η ευημερία έγινε καθολική…"

– The Business Week, 2 Νοεμβρίου 1929

Το 2021 από την αρχή του χρόνου μέχρι την περασμένη εβδομάδα η αξία των αμερικάνικων μετοχών έχει αυξηθεί κατά 9,7 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με τον δείκτη FT Wilshire 5000 Total Market Index που αντιπροσωπεύει το σύνολο των αμερικάνικων αγορών.

Τούτο όμως λίγο φαίνεται να έχει ωφελήσει το μέσο αμερικάνικο νοικοκυριό του οποίου η εμπιστοσύνη για τις οικονομικές προοπτικές όπως αποτυπώνεται από τον δείκτη του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν είναι στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας.

Πρώτο καμπανάκι...

O Consumer Sentiment Index που αποτυπώνει την αισιοδοξία ή απαισιοδοξία του αμερικανού καταναλωτή βρίσκεται στις 66,8 μονάδες που είναι κοντά στο χαμηλό των τελευταίων 30 ετών που ήταν οι 57 μονάδες όπου βρέθηκε αμέσως μετά το κραχ του 2008.

Σε μια οικονομία σαν την αμερικάνικη όπου κατά περισσότερο από 70% η ανάπτυξη εξαρτάται από την κατανάλωση, η χαμηλή εμπιστοσύνη των καταναλωτών προάγει συμπεριφορές που είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον...

Επιπλέον ο Consumer Sentiment Index παρουσιάζει μακροπρόθεσμα συσχέτιση με του χρηματιστηριακούς δείκτες καθώς η κερδοφορία των επιχειρήσεων εξαρτάται από την γενικότερη πορεία της οικονομίας η οποία συναρτάται από τη συμπεριφορά των καταναλωτών.

Το 2000 και το 2008 ο Consumer Sentiment Index προανήγγειλε την επερχόμενη διόρθωση των αγορών μερικούς μήνες νωρίτερα.

Το 2020 με την έλευση της πανδημίας ο CSI κατέρρευσε από τα επίπεδα των 100 μονάδων που βρισκόταν από το 2014 και μετά μέχρι τις 72 μονάδες, στη συνέχεια εκτινάχθηκε μέχρι τις 87 μονάδες ακολουθώντας τις εξάρσεις της οικονομικής δραστηριότητας και των αγορών και από το Καλοκαίρι του 2021 ακολουθεί καθοδική τροχιά. Τούτο προφανώς γιατί πολλοί καταναλωτές που βιοπορίζονται με τα επιδόματα της πανδημίας προβληματίζονται για την επόμενη μέρα της διακοπής τους...

Το δεύτερο καμπανάκι…

Την περασμένη εβδομάδα το Barron’s ανέλυε πως η εμπιστοσύνη στις οικονομικές προοπτικές είναι η χαμηλότερη της τελευταίας δεκαετίας.

Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι γνωρίζουν, ανεξάρτητα από το τι λένε οι αριθμοί, ότι τα εισοδήματά τους μειώνονται σε πραγματικούς όρους.

Η απασχόληση αυξάνεται και οι μισθοί είναι αυξημένοι, αλλά όχι τόσο όσο οι τιμές.

Στην αρχή της περασμένης εβδομάδας έγινε γνωστό πως ο δείκτης τιμών καταναλωτή (ο πληθωρισμός) είχε εκτιναχθεί κατά 0,9% τον Οκτώβριο, ανεβάζοντας την ετήσια αύξηση στο 6,2%, την υψηλότερη εδώ και τρεις δεκαετίες.

Το βασικό σενάριο που ακολουθούν οι Κεντρικοί Τραπεζίτες υποστηρίζει πως η έξαρση του πληθωρισμού είναι παροδική και οφείλεται στη δυσλειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων που προκάλεσε η πανδημία τα δύο τελευταία χρόνια.

Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη που υποστηρίζει πως ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει περισσότερο καθώς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη νομισματική πολιτική της άναρχης επέκτασης που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες σε συντονισμό με τις κυβερνήσεις που δανείζονται ασύστολα τα χρήματα που τυπώνουν οι ίδιες, προκειμένου να αποφύγουν τις συνέπειες μιας οικονομικής κρίσης σε μια περίοδο που ο αντισυστημικός λαϊκισμός κερδίζει σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο έδαφος.

O ισολογισμός της Fed που είναι η μεγαλύτερη Κεντρική Τράπεζα στον κόσμο κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει υπερδιπλασιαστεί ξεπερνώντας τα 8 τρισ. δολάρια ενώ από το 2009 που ξεκίνησαν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης έχει σχεδόν οκταπλασιαστεί. Τούτο μοιάζει με εκτύπωση "φρέσκου" χρήματος που πολλαπλασιάζεται όταν κυκλοφορεί στην οικονομία από τις κλασματικές πολιτικές των εμπορικών τραπεζών.

Το ίδιο επιθετική νομισματική πολιτική ακολουθεί και η ΕΚΤ γεγονός που τρομάζει του γερμανούς και του άλλους λαούς το βορρά που είναι δανειστές του Ευρωσυστήματος και τους οδηγεί στο να αποφεύγουν τις τραπεζικές καταθέσεις και να αυξάνουν τις αγορές χρυσού.

Την άποψη πως ο πληθωρισμός δεν θα είναι παροδικός υποστηρίζει και μια μερίδα οικονομολόγων με βάση την εκτίμηση για τις ανισορροπίες που έχει αρχίσει να επιφέρει η δημογραφική γήρανση των δυτικών κοινωνιών. Η διάσταση αυτή αποκαλύφθηκε απότομα την περίοδο της επιδημίας όταν εκατομμύρια 65άρηδων που αν ήταν σε ηλικία συνταξιοδότησης συνέχιζαν να εργάζονται σταμάτησαν λόγω του "λοκντάουν" και δεν επανήλθαν στις εργασίες τους λόγω του αυξημένου ρίσκου.

Η μαζική απόσυρση υψηλής ειδίκευσης εργατικού δυναμικού που θα αρχίσει να ξοδεύει υψηλές συντάξεις διατηρώντας τη ζήτηση σταθερά αυξημένη χωρίς οι θέσεις που εγκαταλείπουν να μπορούν να καλυφθούν από νεότερους λόγω δημογραφικού χάσματος δημιουργεί ένα κενό μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας.

Τρίτο Καμπανάκι...

Οι αγορές από την πλευρά τους φαίνεται να συμμερίζονται περισσότερο τα σενάρια αυτών που υποστηρίζουν πως ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει και γι’ αυτό στις ευαίσθητες αγορές ομολόγων τα επιτόκια ανεβαίνουν καθώς υπάρχουν προσδοκίες πως οι Κεντρικές Τράπεζες σύντομα λόγω της επιμονής του πληθωρισμού θα αναγκαστούν να αυξήσουν τα επιτόκια.

Αυτός είναι ένας λόγος που το επιτόκιο του αμερικάνικου δεκαετούς έχει ανέβει στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων χρόνων.

Στο 2,73% βέβαια με πληθωρισμό πάνω από 6% η απόδοση παραμένει αρνητική. Η μοναδική διέξοδος που απομένει στους ιδιώτες επενδυτές και κυρίως τα ιδιωτικά και δημόσια συνταξιοδοτικά funds είναι να κερδίζουν από το ένα τρίτο των κεφαλαίων που επενδύουν στα χρηματιστήρια, των οποίων τη διόρθωση τρέμουν.

Η Fed ήδη αποφάσισε πριν λίγες μέρες να μειώσει τις μηνιαίες αγορές τίτλων ύψους 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά μόλις 15 δισ. δολάρια τον μήνα.

Οι χρηματιστηριακές αγορές όμως κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει γύρω τους γιατί μαζί με τα ακίνητα σε ένα περιβάλλον αρνητικών αποδόσεων και αυξανόμενου πληθωρισμού αποτελούν αναγκαστική διέξοδο. Τούτο όμως δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα.

H μεγάλη απόκλιση...

Οι χρηματιστηριακοί δείκτες, έλεγε ο Αντρέ Κοστολάνι, είναι σαν το σκύλο που έχει βγει βόλτα με το αφεντικό και τρέχει άλλοτε εμπρός και άλλοτε πίσω πάντα όμως σε μια απόσταση που έχει ορατότητα με το αφεντικό του που στην προκειμένη περίπτωση είναι η πραγματική οικονομία αλλά και ο μέσος όρος των διακυμάνσεων του ίδιου του δείκτη.

Στο παρακάτω διάγραμμα μπορείτε να δείτε πώς αυτή την περίοδο ο S&P 500 που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη απόκλιση των τελευταίων δεκαετιών.

Συνήθως τα μεγάλα σε διάρκεια και άνοδο ράλι τα ακολουθούν μεγάλες πτώσεις. Στο επόμενο διάγραμμα μπορείτε να δείτε πόσα χρόνια χρειάστηκαν προκειμένου ο S&P να επανέλθει στα προηγούμενα ιστορικά υψηλά...

Τέλος, στο επόμενο γράφημα μπορείτε να δείτε της συσχέτιση εκτύπωσης "φρέσκου" χρήματος και του S&P 500.

Στο δια ταύτα...

Οι κυβερνήσεις εδώ και πολλά χρόνια μην τολμώντας να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της οικονομίας και της δημογραφικής γήρανσης, μέσω της δημιουργικής καταστροφής καταχράστηκαν τις νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές με μοναδικό στόχο την εξαγορά ψήφων και παράτασης του χρόνου νομής της εξουσίας και των προνομίων της.

Με απίθανες κοινωνικές δαπάνες, πλούσιες συντάξεις και εκατομμύρια θέσεις εργασίας επιδοτούμενες από το κράτος, την Ε.Ε. (ακόμη και η εθελοντική απασχόληση σε ΜΚΟ έχει γίνει επάγγελμα) εξαγόρασαν προσωρινά μαζί με τις ψήφους και την κοινωνική ειρήνη και κατέστησαν το κράτος και τις κεντρικές τράπεζες ανίσχυρες να αντιδράσουν στην παραμικρή κρίση.

Ποια είναι τα περιθώρια ελιγμών στη νομισματική πολιτική όταν τα επιτόκια δεν είναι απλά στο μηδέν αλλά πολύ κάτω από το μηδέν;

Ποια είναι τα περιθώρια αντίδρασης στην επόμενη ύφεση όταν το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών;

Ποια είναι τα περιθώρια αντίδρασης μέσω της ανόδου των επιτοκίων για να υπάρξει αποθέρμανση της οικονομικής δραστηριότητας προκειμένου να ελεγχθεί ο πληθωρισμός;

Οι αλλεπάλληλες ποσοτικές χαλαρώσεις και τα μηδενικά και αρνητικά επιτόκια έχουν πλημυρίσει τις αγορές με "κάλπικο" χρήμα το οποίο αντί να πάει σε παραγωγικές επενδύσεις και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και εισοδήματα δημιουργεί χρέος και κατανάλωση πέραν των ορίων ενώ φουσκώνει ασύστολα τις τιμές των ακινήτων και των μετοχών σε όλο τον κόσμο.

Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο ζευγάρι σήμερα να κερδίζει ενίοτε και λιγότερα απ΄ όσο στοιχίζει το ενοίκιο για ένα δυάρι.

Οι αλόγιστες νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές που θυμίζουν "σοσιαλίζοντα" τριτοκοσμικά καθεστώτα έχουν διευρύνει τις οικονομικές ανισότητες σε επίπεδα που στην ιστορία παρουσιάζονται μόνο πριν από εποχές μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών αναταράξεων όπως οι επαναστάσεις και οι πόλεμοι.

Όλα αυτά υποδαυλίζουν μια κοινωνική δυσαρέσκεια η οποία ενισχύει τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος. Την εξάπλωση αυτής της δυσαρέσκειας την παρατηρούμε συχνά με την άνοδο των εθνολαϊκιστικών κομμάτων και κινημάτων τα οποία πολλαπλασιάζουν τη δύναμή του.

Το αποτέλεσμα της εξαγοράς της κοινωνικής ειρήνης με δανεικά και "τυπωμένα χρήματα" καθώς και των ανισοτήτων που δημιούργησε το παρατηρούμε στην αμφισβήτηση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ η οποία στην περίπτωση της πανδημίας έχει επεκταθεί και στην αμφισβήτηση της επιστημονικής κοινότητας (ελίτ).

Όλοι είναι δυσαρεστημένοι με όλους δημιουργώντας ένα εύφλεκτο κοινωνικό υπόστρωμα το οποίο είναι έτοιμο να πάρει φωτιά και να γίνει παρανάλωμα...

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr