Follow us

Η γενική βούληση

Τι ρηξικέλευθο μας είπε ο Ροβεσπιέρος, ως φερέφωνο του Ζαν-Ζακ Ρουσό, σε καιρούς που κυριαρχούσε στην Ευρώπη το ζοφερό μοντέλο διακυβέρνησης της Ελέω Θεού Μοναρχίας;

THETOC TEAM
ΓΡΑΦΕΙ: ΠΕΤΡΟς ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟς
Τατσόπουλος Opinion Ver 2

"Ο Ροβεσπιέρος κατανοούσε ότι μια επανάσταση που αυτο-νομιμοποιείται και αυτο-δικαιώνεται , αργά ή γρήγορα θα έρθει σε ρήξη με το ταυτολογικό της περιεχόμενο: ποιος νομιμοποιεί και δικαιώνει εμένα που νομιμοποιώ και δικαιώνω την επανάσταση; Για να βγει από το λογικό αδιέξοδο, ο Ζαν-Ζακ Ρουσό, πνευματικός πατέρας του Ροβεσπιέρου, επινόησε μια θεολογικής υφής "γενική βούληση” που προϋπάρχει της εκάστοτε ατομικής. Όποιος διαφωνεί με τη "γενική βούληση”, δεν αντιπροσωπεύει απλώς μια μειοψηφία, αλλά "σφάλλει” και ως εκ τούτου δικαίως "τιμωρείται” (λογικός ακροβατισμός –επισημαίνει ο Ζίζεκ- που θα οδηγήσει αργότερα στον σταλινικό διαχωρισμό ανάμεσα σε "υποκειμενικά αθώους” και "αντικειμενικά ενόχους” εχθρούς της επανάστασης)."

"ΤΑ ΝΕΑ" 8 Νοεμβρίου 2008

Έγραψα αυτές τις γραμμές, μεταξύ άλλων, σε μια εκτεταμένη βιβλιοπαρουσίαση ενός απανθίσματος λόγων που εκφώνησε το 1794 ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, εκ μέρους της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, προς την Εθνική Συμβατική Συνέλευση και κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2008 από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, με εισαγωγή του σλοβένου στοχαστή Σλάβοϊ Ζίζεκ, υπό τον εύγλωττο τίτλο "Αρετή και Τρομοκρατία". Μετέφερα εδώ το σχετικό απόσπασμα, δεκαέξι χρόνια αργότερα, διότι διατηρώ αναλλοίωτη την εντύπωση ότι οι σπόροι της δυσανεξίας που έσπειρε εκείνος ο ανελέητος "Πατέρας" της νεωτερικής αστικής δημοκρατίας αποδίδουν καρπούς μέχρι σήμερα. Διαφέρουν μονάχα οι αποχρώσεις.

Τι ρηξικέλευθο μας είπε με άλλα λόγια ο Ροβεσπιέρος, ως φερέφωνο του Ζαν-Ζακ Ρουσό, σε καιρούς που κυριαρχούσε στην Ευρώπη το ζοφερό μοντέλο διακυβέρνησης της Ελέω Θεού Μοναρχίας; Ότι πρέπει να αντικαταστήσουμε τη βούληση του μονάρχη με τη βούληση της πλειοψηφίας (μιας κολοβής ακόμη πλειοψηφίας, ξέρετε, χωρίς γυναίκες και ακτήμονες να ανακατεύουν την εκλογική τράπουλα).

Βεβαίως, κάθε μονάρχης με σώας τας φρένας και στοιχειώδη αυτοεκτίμηση θα φέρει τις μικροαντιρρήσεις του στα ανατρεπτικά μας σχέδια, γι’ αυτό δεν πρέπει να διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε τη βία και τον τρόμο. "Ο τρόμος χωρίς την αρετή είναι ολέθριος", δήλωνε δυσοίωνα ο Ροβεσπιέρος, "αλλά και η αρετή χωρίς τον τρόμο είναι ανίσχυρη". Από αυτό το αξίωμα έως τη γκιλοτίνα –"μια δροσιά στο λαιμό", όπως την διαφήμιζε ο κατασκευαστής της- η απόσταση ήταν ασήμαντη και, φευ, υποχρεώθηκε να την διανύσει και ο ίδιος ο Ροβεσπιέρος. Ενάμιση αιώνα κατόπιν, ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι, ο επονομαζόμενος "Ατσαλένιος" (Στάλιν), βελτίωσε το αξίωμα με την ιδιοφυή διάκριση ανάμεσα σε "υποκειμενικά αθώους" και "αντικειμενικά ενόχους", τουτέστιν: εσύ μπορεί να μην έκανες απολύτως τίποτε το μεμπτό εναντίον της επανάστασης, αλλά η επανάσταση –για τις δικές της "αντικειμενικές" ανάγκες- να ζητάει το αίμα σου. Και ποιος θα καθορίσει τις "αντικειμενικές" της ανάγκες; Αστείο και να το ρωτάς. Εγώ, ο Ροβεσπιέρος. Εγώ, ο Στάλιν.

Ηχούν πολύ μακρινά όλα αυτά; Και ναι και όχι. Εξυπακούεται ότι, τουλάχιστον στον δημοκρατικό δυτικό κόσμο, κανένας δεν κινδυνεύει να οδηγηθεί στη λαιμητόμο ή στο εκτελεστικό απόσπασμα μόνο και μόνο επειδή είχε την ατυχία να βρεθεί στο στρατόπεδο της συγκυριακής μειοψηφίας. Άλλωστε, το μαρτυράει και ο επιθετικός προσδιορισμός: "συγκυριακή" σημαίνει ότι σήμερα είσαι και αύριο δεν είσαι· η σημερινή μειοψηφία είναι αυριανή πλειοψηφία και τούμπαλιν.

Αυτό που δραστικά και αμετάκλητα φαίνεται να άλλαξε από τον καιρό του Ροβεσπιέρου ή/και του Στάλιν είναι ότι πλέον, όχι μονάχα "ανεχόμαστε" η μειοψηφία να διατηρεί το κεφάλι της στη θέση του, αλλά και "σεβόμαστε" όσα από τα δικαιώματά της έχουν χαρακτηρισθεί ως "θεμελιώδη", όπως το δικαίωμά της στην ισονομία, τουτέστιν: να μην υφίστανται νομικές διακρίσεις εις βάρος της επειδή δεν συμφωνούμε με τις ιδέες της ή με τον τρόπο που έχει επιλέξει να ζει. Δίχως τον εν λόγω "σεβασμό", κανένας από τους πιο γνωστούς θεσμοθετημένους "κοινούς τόπους" στις μέρες μας –όπως ο πολιτικός γάμος, η αποποινικοποίηση της μοιχείας, η κατάργηση της θανατικής ποινής κ.ο.κ.- δεν θα είχε "περάσει" την εποχή που θεσμοθετήθηκε, επειδή η κοινή γνώμη –"η γενική βούληση", θα μας έλεγε ο Ροβεσπιέρος- ήταν τότε ενάντια.

Δείτε τώρα πόσο γλυκά και ύπουλα επανέρχεται η δυσανεξία στο δημόσιο διάλογο, φορώντας τον φερετζέ μάλιστα –τι πιο "δημοκρατικό";- του αιτήματος για εκδήλωση και αποτύπωση της "γενικής βούλησης" γύρω από το γάμο ή/και την τεκνοθεσία ομόφυλων ζευγαριών. Χάριν της κουβέντας, θα αφήσουμε προσωρινά κατά μέρος τη φαιδρή όσο και οξύμωρη διολίσθηση αυτού του δημοσίου διαλόγου σε κλωτσοπατινάδα μεταξύ πολιτικών με παθολογική φοβία απέναντι στην τιμωρία της κάλπης και υψηλόβαθμων ρασοφόρων που εκουσίως έχουν δια βίου απεμπολήσει το δικαίωμα συμμετοχής στη δημιουργία νέας πυρηνικής οικογένειας οιασδήποτε μορφής. Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην ταμπακιέρα: το αίτημα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

Τι το κακό μπορεί να προκύψει από ένα ανάλογο δημοψήφισμα; -ρωτούν με προσποιητή αφέλεια όσοι είναι σίγουροι πως θα προκύψει το "όχι". Πόσοι από αυτούς, άραγε, συνειδητοποιούν ότι έτσι ανοίγουμε την Κερκόπορτα για την παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη νεκρανάσταση του Ροβεσπιέρου και, σε δεύτερο χρόνο, την επιστροφή της γκιλοτίνας; Γιατί όχι; Βούληση να υπάρχει. Γενική βούληση.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Ένα από τα πιο τίμια σουβλάκια της Αθήνας: Γιατί όλοι τρώνε σε αυτό το μέρος στο Κουκάκι

Ένα κλασικού τύπου, παραδοσιακό σουβλατζίδικο στην οδό Πετμεζά κάνει εσχάτως σουξέ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 15 Σεπ 2025 | 06:15

Η ιδεολογία του δολοφόνου

Είναι οι δολοφόνοι εκ προοιμίου "δεξιοί" ή εκ προοιμίου "αριστεροί", όπως θέλουν να μας πείσουν οι εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές παρατάξεις;

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ 10 Σεπ 2025 | 16:37

Τατσόπουλος για γιατρό που συνελήφθη για "φακελάκια": Είναι ο άνθρωπος που έσωσε τη ζωή μου – Γηράσκω αεί διδασκόμενος

"Δίχως τις δικές του "αποφάσεις" και τις δικές του "πρωτοβουλίες" θα βρισκόμουν κάτω από το χορτάρι εδώ και μια εξαετία", είπε ο Πέτρος Τατσόπουλος για τον γιατρό

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 29 Σεπ 2025 | 06:10

Dark Tourism

Δημιουργός και αποκλειστικός διαχειριστής της εν λόγω ιστοσελίδας είναι ένας Γερμανός, ο Peter Hohenhaus, ένας πανεπιστημιακός που, κατά δήλωσή του, εγκατέλειψε νωρίς-νωρίς την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία.

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 22 Σεπ 2025 | 06:15

Το δράμα του πολυεκατομμυριούχου

Πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως καθόλου ενσυναίσθηση; Σίγουρα θα ήταν ένας κόσμος όπου δεν θα ήθελα να ζήσω ή όπου δεν θα ήθελαν να ζήσουν τα παιδιά μας.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 15 Σεπ 2025 | 06:15

Η ιδεολογία του δολοφόνου

Είναι οι δολοφόνοι εκ προοιμίου "δεξιοί" ή εκ προοιμίου "αριστεροί", όπως θέλουν να μας πείσουν οι εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές παρατάξεις;

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.

29 Σεπ 2025 | 07:17

Συγχωριανοί του ψεύτη βοσκού

Έτσι ο Διονύσης Σαββόπουλος, αποφαινόμαστε, είναι ο Μπομπ Ντύλαν της Ελλάδας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο δικός μας Ντε Γκωλ. Κι όποια γυναίκα δολοφονεί τα παιδιά της μια Μήδεια του σήμερα...

29 Σεπ 2025 | 06:28

Πότε θα πάει ο Μητσοτάκης στον Λευκό Οίκο

Λήξη συναγερμού; Όχι βέβαια. Τώρα θα αρχίσει η "μίρλα" για το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης δεν έχει πάρει ακόμα πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο, θα αρχίσει η γκρίνια για τα F35 που ο Τραμπ θέλει φαίνεται πάση θυσία να δώσει στον Ερντογάν.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 29 Σεπ 2025 | 06:10

Dark Tourism

Δημιουργός και αποκλειστικός διαχειριστής της εν λόγω ιστοσελίδας είναι ένας Γερμανός, ο Peter Hohenhaus, ένας πανεπιστημιακός που, κατά δήλωσή του, εγκατέλειψε νωρίς-νωρίς την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία.

24 Σεπ 2025 | 07:52

Η "κατάληψη" στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη

Υποθέτω έχει να κάνει και με την αδυναμία της αντιπολίτευσης να δημιουργήσει ένα αντικυβερνητικό ρεύμα και κίνημα και να δώσει μορφή και περιερχόμενο στον αγώνα τους. Στον αγώνα τους να φύγει επιτέλους ο Μητσοτάκης.

22 Σεπ 2025 | 09:56

Ένα φωτεινό πολιτιστικό γεγονός

Και όμως. Με την έξοδο από τα μνημόνια, η εντόπια βιβλιοπαραγωγή επανήλθε σταδιακά στα προ της κρίσης επίπεδα.

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 22 Σεπ 2025 | 06:15

Το δράμα του πολυεκατομμυριούχου

Πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως καθόλου ενσυναίσθηση; Σίγουρα θα ήταν ένας κόσμος όπου δεν θα ήθελα να ζήσω ή όπου δεν θα ήθελαν να ζήσουν τα παιδιά μας.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 20 Σεπ 2025 | 13:26

Ο Ανδρέας Λοβέρδος στο ΚΚΜ

Το ερώτημα παραμένει: Γιατί όλοι φεύγουν από το ΠΑΣΟΚ και δεν έχουμε ούτε έναν να έκανε την αντίστροφη πορεία;

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 17 Σεπ 2025 | 08:03

Πλέον δεν είναι ούτε δημοκράτης ούτε απλά δεξιός

Η αλήθεια είναι ότι τώρα πλέον είναι απλά νεκρός. Ούτε δημοκράτης, ούτε απλά δεξιός. Μακαρίτης.

15 Σεπ 2025 | 07:55

Βαθιά Αμερική

Μπορεί η βαθιά Αμερική να ορίσει τις τύχες του πλανήτη, κατά τον τρόπο που ένας καρκίνος μέχρι να ξεπεραστεί, αποσυντονίζει, βασανίζει τον άνθρωπο; Όλα δείχνουν πως ναι.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 15 Σεπ 2025 | 06:15

Η ιδεολογία του δολοφόνου

Είναι οι δολοφόνοι εκ προοιμίου "δεξιοί" ή εκ προοιμίου "αριστεροί", όπως θέλουν να μας πείσουν οι εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές παρατάξεις;

ΚΑΤΑΜΕΣΤΟ ΤΟ ΚΑΛΛΙΜΑΡΜΑΡΟ 14 Σεπ 2025 | 13:18

"Απόλυτη" και κάτι παραπάνω

Η Άννα Βίσση απέδειξε για ακόμα μια φορά γιατί παραμένει η "Απόλυτη Ελληνίδα Σταρ", ίσως... και κάτι παραπάνω.

13 Σεπ 2025 | 12:37

Η πρώτη δημοσκόπηση

Το πιο χαρακτηριστικό νούμερο από τη δημοσκόπηση, είναι αυτό για την "ικανοποίηση" από τις παροχές που ανακοινώθηκαν στην ΔΕΘ. Οι μισοί από εκείνους που εκτιμούν ότι θα έχουν όφελος από τη μείωση της φορολογίας, δηλώνουν ταυτόχρονα ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τα μέτρα. Γιατί; Γιατί δεν τους αρέσει η κυβέρνηση είναι η απάντηση.

10 Σεπ 2025 | 07:52

Ο πάντα προκλητικός Άδωνις Γεωργιάδης

O Γεωργιάδης ήταν προκλητικός. Προκλητικός που ακύρωσε την επίσκεψή του στο νοσοκομείο της Δράμας, προκλητικός και με τα όσα είπε μετά για τα επεισόδια στην είσοδο του νοσοκομείου πριν από την άφιξή του.

08 Σεπ 2025 | 07:44

Και πάλι όλοι μαζί

Γιατί τα σημερινά ζευγάρια αποφεύγουν -συχνά τρέμουν στο ενδεχόμενο- να γίνουν γονείς; Η προφανής απάντηση αφορά στο κόστος ζωής.

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

06 Σεπ 2025 | 09:44

Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου.

03 Σεπ 2025 | 07:15

Στην Αξιώτισσα στη Νάξο

Όποτε βλέπω σε ταβέρνα ή εστιατόριο, πανό, αφίσες και λοιπά πολιτικά μηνύματα, τα οποία "μοστράρει" ο ιδιοκτήτης πιστεύοντας προφανώς ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζει πεινασμένες συνειδήσεις, απλώς αποχωρώ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.