Ο Χωμενίδης, ο Δαρβίνος και το Άγιο Πνεύμα

Με τον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη γνωριζόμαστε εδώ και τριάντα χρόνια. Για την ακρίβεια, το φθινόπωρο του 1993, μαζί με τον Γιάννη Σμαραγδή, παρουσίασα στο Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο του Χαλανδρίου το παρθενικό του πόνημα, το "Σοφό Παιδί", που είχε κυκλοφορήσει τότε από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της "Εστίας". Τον θεωρούσα και τον θεωρώ ως έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γενιάς του.

Μπορεί η προσωπική μας φιλία να έχει περάσει από σαράντα κύματα (έχουμε κατά καιρούς ανταλλάξει δημόσια από επαίνους μέχρι υβρεολόγια) αλλά διατηρώ την αίσθηση ότι ουδέποτε πάψαμε να εκτιμούμε ο ένας τον άλλον. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, τουλάχιστον από μεριάς μου, ούτε σήμερα, ούτε αύριο, ούτε στο (όποιο) μέλλον. Δεν συνηθίζω να επαναξιολογώ ένα φίλο μου από την πιο πρόσφατη δήλωση ή το πιο πρόσφατο κείμενό του. Έχουμε πήξει από δικαστές της τελευταίας ατάκας, δεν χρειαζόμαστε ακόμη έναν.

Το περασμένο Σάββατο ο Χρήστος δημοσίευσε στα "Νέα" ένα κείμενο για το Άγιον Όρος. Από τις πρώτες κιόλας αράδες γίνεται φανερή η πρόθεσή του να αντιμετωπίσει την Ιερή Πολιτεία ψύχραιμα -ό,τι και αν μπορεί να σημαίνει η ψυχραιμία στη συγκεκριμένη περίπτωση... Επισημαίνει ότι δεν συμπαθούν όλοι το Άγιον Όρος. "Άλλοι", σημειώνει, "δεν κρύβουν την αντιπάθεια, μέχρι και την αποστροφή τους. Και μόνο το άβατο στις γυναίκες το καθιστά στα μάτια τους σκοταδιστικό, επιβίωμα της πιο άτεγκτης πατριαρχίας. Να μη μιλήσουμε για τα πολιτικά παιχνίδια που φέρεται ότι παίζει. Για τα συμφέροντα –ντόπια και ξένα- τα οποία φημολογείται ότι υπογείως προωθεί…".

Ας κοντοσταθούμε ένα λεπτό στα ρήματα που χρησιμοποιεί ο πάντα προσεχτικός Χρήστος: "φέρεται", "φημολογείται". Ύστερα από τον καταιγισμό των δημοσιογραφικών αποκαλύψεων για τον "ρωσικό δάχτυλο" στο Άγιον Όρος, ιδίως επί Πούτιν (υπάρχει ήδη ένα τουλάχιστον βιβλίο αναφοράς, η "Τρίτη Ρώμη" του Αλέξανδρου Μασσαβέτα, που προκάλεσε την οργή της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα), το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, την εμπορία "θαυμάτων" με κάθε είδους δολώματα για αμνοερίφια (από "Άγιες Ζώνες" και "Άξιον Εστί" μέχρι "Δώρα των Μάγων" και "Αίμα του Χριστού"), την έρευνα που ξεκίνησε από το περασμένο φθινόπωρο η OLAF (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Καταπολέμηση της Απάτης) και, πιο πρόσφατα, το δικό μας ΣΔΟΕ (Σώμα Δίωξης του Οικονομικού Εγκλήματος), η οικονομική διαφθορά του Αγίου Όρους και η ανοιχτή εμπλοκή του στην πολιτική ζωή της χώρας παραμένουν, κατά τον Χωμενίδη, στη σφαίρα των φημών και των εικασιών. Απόψεις, φίλοι μου. Απόψεις. Τα πάντα είναι απόψεις. Διαλέγεις την άποψη που ταιριάζει περισσότερο στις δικές σου "κατασταλαγμένες" αντιλήψεις και εξακολουθείς να πορεύεσαι στη ζωή δίχως περιττές αγωνίες.

Ανάλογη εμμονή σε αυτόν τον ιδιότυπο σχετικισμό –με την έννοια ότι συγκρίνει μήλα με πορτοκάλια- εντοπίζουμε στο κείμενο του Χρήστου και παρακάτω. "Εγώ ανέκαθεν παλινδρομώ", γράφει, "μεταξύ ευλάβειας και αθεϊας, ομνύω στον δαρβινισμό, ανάβω εντούτοις και κεράκι…". Πόσο βολικό, αλήθεια. Εάν ο Χωμενίδης είχε κατέβει υποψήφιος στις εθνικές εκλογές, θα έλεγα ότι μάλλον είναι προφανές γιατί συνδέει "κεράκια" και "Δαρβίνο" στην ίδια πρόταση χωρίς διαζευκτικούς συνδέσμους και άλλα μέτρα προληπτικής πνευματικής πυρασφάλειας –αλλά μήπως το ίδιο δεν έκαναν κι εξέχουσες επιστημονικές προσωπικότητες, όπως η Ελένη Γιαμαρέλλου και η Αθηνά Λινού κατά την πρώτη και πιο σκληρή περίοδο της πανδημίας; "Δεν κολλάς τον κορωνοϊό όταν πιστεύεις και μεταλαμβάνεις" και άλλα, πιο φαιδρά ή πιο τραγικά, αναλόγως με την οπτική γωνία που επιλέγεις προκειμένου να τα κοστολογήσεις.

Το να πατάει κανείς σε δύο βάρκες έχει αναχθεί στην Ελλάδα σε ύψιστη υποκριτική δεξιότητα. Εάν μια παρόμοια κουτοπόνηρη τακτική –να τα έχω καλά με όλους, να μην θίγω κανέναν- καταδικάζει στα σχολεία γενιές και γενιές από Ελληνόπουλα σε πνευματική οκνηρία ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, σε διανοητική "διπολική διαταραχή", είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο. Όταν βγαίνει από την τάξη ο θρησκευτικός και μπαίνει ο βιολόγος, πόσοι αντιλαμβάνονται ότι κατεδαφιστές και κτίστες ορθού λόγου εναλλάσσονται αθόρυβα δίχως να εγερθεί εκ μέρους των μαθητών η παραμικρή ένσταση; Είπαμε. Απόψεις. Όλα απόψεις. Άποψη ο Δαρβίνος. Άποψη το Μήλο και το Φίδι.

Το κερασάκι ο Χρήστος το φυλάει για το τέλος. "Στο Πρωτάτο", γράφει, "αντικρίζεις τις αγιογραφίες του Μανουήλ Πανσέληνου και σού φεύγει το καφάσι. Εάν ψάχνεις απόδειξη για να στηρίξεις την πίστη σου, ιδού! –το χέρι του Πανσέληνου δεν μπορεί παρά να το καθοδήγησε Άγιο Πνεύμα. Το οποίο φωλιάζει ωστόσο μέσα σε όλους μας, λέω εγώ, ασχέτως πεποιθήσεων ή βαπτίσματος…". Πάλι οι δύο βάρκες, που λέγαμε. Αφενός κλείνουμε το μάτι στην αξιοπιστία ενός από τα αναρίθμητα θρησκευτικά δόγματα, αφετέρου δεν αφήνουμε παραπονεμένα και τα δισεκατομμύρια των θνητών που δεν αξιώθηκαν βαπτίσματος: κι εσείς έχετε το Άγιο Πνεύμα, βρε κουτά• όλοι το έχουμε• win-win συμφωνία. Ίσως μόνος παραπονεμένος να απομένει ο Δαρβίνος. Τον επικαλούμαστε όποτε μας βολεύει, τον ξαναβάζουμε στο συρτάρι όποτε μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Όμως κατά βάθος, είμαι βέβαιος, θα έδειχνε και αυτός κατανόηση.

Επί χρόνια δίσταζε να δημοσιεύσει την "Καταγωγή των Ειδών". Πολύ πριν την Γιαμαρέλλου, πολύ πριν την Λινού, πολύ πριν τον Χωμενίδη, είχε πλήρη επίγνωση πόσο ακριβό τίμημα καταβάλλουν όσοι αρνούνται να βάλουν νερό στο κρασί τους, όσοι δεν κάνουν ούτε μια τόση δα παραχώρηση στον καιροσκοπισμό, τον ισαποστακισμό και την ιδιοτέλεια.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr