Οι "Κάπου", οι "Οπουδήποτε" και οι "Πουθενά"

"Η τεχνολογία έχει συντρίψει τα σύνορα και σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη πολλοί άνθρωποι, ασχέτως οικονομικού επιπέδου, κοινωνικής τάξης, γλώσσας ή καταγωγής, έχουν πρόσβαση σε κοινές πηγές ψυχαγωγίας, μόρφωσης και ενημέρωσης. Κάποιος που ζει στη Νέα
Υόρκη έχει περισσότερα κοινά με κάποιον που ζει στην Κοζάνη, στην Καλκούτα ή τη Σαγκάη, αν διαβάζουν τον Economist, τους New York Times, τα βιβλία του Ίαν Μπρέμερ ή της Μάργκαρετ Άτγουντ, τον Αστερίξ ή παρακολουθούν στο Netflix το ¨Borgen¨, το ¨House of Cards¨.

Ένας τύπος στη Νέα Υόρκη σήμερα μπορεί να έχει περισσότερα κοινά με κάποιον που ζει στην Αθήνα ή την Καλκούτα, παρά με κάποιον που ζει δύο ορόφους χαμηλότερα ή ψηλότερα στην ίδια πολυκατοικία και παρακολουθεί τους υπερήρωες της Marvel και ενημερώνεται από τα
κοινωνικά δίκτυα ή το Fox News".

Αντιγράφω αυτό το απόσπασμα από την εξαιρετική μελέτη του δημοσιολόγου Κώστα Στούπα "Η επερχόμενη αταξία" (εκδόσεις Επίκεντρο, 2023). Εν προκειμένω περιγράφονται οι "Οπουδήποτε", εκείνοι που –ανατριχιαστικό, εάν το καλοσκεφτείς- έχουν "περισσότερα κοινά" με κάποιον που ζει στην άλλη άκρη της γης παρά με κάποιον που ζει "δύο ορόφους χαμηλότερα ή ψηλότερα στην ίδια πολυκατοικία": τα πνευματικά τέκνα του "παγκόσμιου χωριού", μιας ουτοπίας (ή δυστοπίας;) που έγινε πραγματικότητα, πρώτα με την επέκταση του
διαδικτύου σε παγκόσμια κλίμακα κι έπειτα με τον πιο προωθημένο πολιορκητικό του κριό, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (οι δυστοπικοί θα σας πουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν ήταν παρά η χαριστική βολή).

Στους αντίποδες των "Οπουδήποτε" βρίσκονται οι "Κάπου", εκείνοι που είναι ριζωμένοι σε έναν τόπο, σε μια πίστη, σε μια ιδεολογία και αντιμετωπίζουν κάθε "εισβολή" άλλοτε με απροκάλυπτη καχυποψία κι άλλοτε με ολοένα και πιο δύσκολα ελεγχόμενη οργή. Ο Στούπας δανείζεται τον διαχωρισμό σε "Κάπου" και "Οπουδήποτε" από τον βρετανό δημοσιογράφο και συγγραφέα Ντέιβιντ Γκούντχαρτ και τον χρησιμοποιεί στη μελέτη του ως έναν από τους απαραίτητους οδοδείκτες προς την αναπόφευκτη "επερχόμενη αταξία". Ουσιαστικά ο Στούπας μάς λέει ότι η πάλη ανάμεσα στους "Κάπου" και στους "Οπουδήποτε" -μια οξύμωρη "πάλη τάξεων χωρίς τάξεις"- θα καθορίσει το μέλλον μας, εάν δεν το έχει καθορίσει ήδη.

Ξέρετε, δεν είναι πολλές οι φορές που αισθάνομαι πως όσες γραμμές γράφω Κυριακή απόγευμα προκειμένου να δημοσιευτούν Δευτέρα πρωί μπορεί να είναι ήδη μπαγιάτικες όταν τις διαβάζετε. Μια από αυτές τις λίγες φορές είναι και η σημερινή. Ο νους μου τρέχει νοερά στη δύσμοιρη Λωρίδα της Γάζας, μια μακρόστενη εκδοχή Άνδρου σε έκταση με πληθυσμιακή υπερχείλιση Μπαγκλαντές, που "έβαλε ο Θεός σημάδι" εδώ και κάτι παραπάνω από τρεις εβδομάδες.

Ύστερα από την 7η Οκτωβρίου, τις θηριωδίες της Χαμάς στους ισραηλινούς οικισμούς, αποφεύγω να αναφέρομαι στον ακριβή φόρο αίματος που καλούνται να πληρώσουν οι άμαχοι της Γάζας, καθώς αυτός ο φόρος διαρκώς αναθεωρείται προς τα πάνω, λες και ο αιμοδιψής βιβλικός θεός Μολώχ έχει αναδυθεί από τις σελίδες της μυθολογίας και έχει αναλάβει τις
εισπράξεις αυτοπροσώπως.

Σκέφτομαι όμως ότι, ανάμεσα στα εκατοντάδες χιλιάδες υποψήφια σφάγια της Γάζας, θα υπάρχουν και πολλοί "Οπουδήποτε", πολίτες σαν κι εμάς, που θα προτιμούν να σερφάρουν στο διαδίκτυο και να ονειρεύονται ότι αράζουν στο Ακαπούλκο, εκεί όπου δεν φθάνουν οι ρουκέτες, από όποια πλευρά της συνοριακής γραμμής και αν εκτοξευθούν.

Εικάζω ότι αυτοί οι "Οπουδήποτε" δεν ρωτήθηκαν από τη Χαμάς, όταν η τελευταία άρχισε να σκάβει κάτω από τα σπίτια τους μεταμορφώνοντας τα έγκατα του πυκνοδομημένου αστικού ιστού σε δαιδαλώδη συγκοινωνούντα δοχεία με βαριά οπλοστάσια και ταυτόχρονα μεταλλάσσοντας τόσο τους ίδιους τους "Οπουδήποτε" όσο και τους συμπατριώτες τους, τους "Κάπου", σε ακούσιες ανθρώπινες ασπίδες.

Επιπλέον, οι "Οπουδήποτε" δεν αισθάνονται ριζωμένοι στην καταραμένη Λωρίδα, όπως αισθάνονται οι "Κάπου"· ευχαρίστως θα την εγκατέλειπαν και αύριο το πρωί, εάν τους δινόταν η ευκαιρία. Υποτίθεται ότι μια ανάλογη ευκαιρία τούς παρέχει το Ισραήλ με τον διάδρομο διαφυγής προς το Νότο, αλλά κάθε μέρα που περνάει ο εν λόγω διάδρομος ηχεί όλο και περισσότερο σαν μακάβριο καλαμπούρι, καθώς βομβαρδίζεται επίσης και στο τέλος του επικίνδυνου ταξιδιού δεν αναμένουν τους δύστηνους παρά τα σφραγισμένα σύνορα της Αιγύπτου.

Με τη Χαμάς να εμποδίζει τη διαφυγή τους και το Ισραήλ να την τορπιλίζει, αυτοί οι ταλαίπωροι δεν έχουν πού να πάνε· περιφέρονται ως νεκροί με βραχυπρόθεσμη αναστολή. Ανήκουν σε μια τρίτη κατηγορία που δεν προέβλεψε ο Γκούντχαρτ· στην κατηγορία των "Πουθενά".

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr