Όταν ο πατέρας μου άλλαξε τον ήλιο

Η αρχή της χρονιάς που δεν θέλεις. Ο πατέρας μου πέθανε μία μέρα πριν τα Φώτα και πέντε πριν το κοντέρ γράψει, όπως έλεγε, 94. Πλήρης ημερών, δύσκολα κακίζεις τη μητέρα φύση. Ο τελευταίος χρόνος ήταν δύσκολος, το τελευταίο εξάμηνο σχεδόν αφόρητο.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου" είναι η αρχή του ποιήματος "Shifting the Sun", της Diana Der-Hovanessian, που περιγράφει πώς διαφορετικοί πολιτισμοί εκφράζουν αυτό που συμβαίνει όταν χάνεται ο μπαμπάς.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου, λένε οι Ουαλοί,

βυθίζεσαι ένα μέτρο πιο βαθιά στη γη"

Στίχοι για τη στιγμή που σε παίρνει ο αδερφός σου τηλέφωνο: "Ο πατέρας έφυγε". Για τη στιγμή που ξεσπάς σε κλάματα όταν το λες στη γυναίκα σου, για τη στιγμή που φοβάσαι να ανέβεις τα σκαλιά του νοσοκομείου για να σε ενημερώσουν.

Όσο και αν έχεις προετοιμαστεί, ο θάνατος σε παρασύρει. Η ζωή σου άλλαξε, οριστικά. Φίλοι και συγγενείς προσπαθούν να σε παρηγορήσουν, επαναλαμβάνοντας συνήθως τα ίδια λόγια. Μάλλον δεν θα τα θυμάσαι, θα θυμάσαι όμως την καλοσύνη.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου, λένε οι Ρώσοι,

παίρνει μαζί του τα παιδικά σου χρόνια"

Η πρώτη φορά που σε πήγε στο παλιό Καραϊσκάκη, στην Ακρόπολη, στον κινηματογράφο, όταν σε έμαθε να κολυμπάς. Η πρώτη φορά που πήγες στη δουλειά του και μύριζε μελάνι, τυπογράφος να κάνει στοιχειοθεσία μέχρι να τον ανταγωνιστεί η τεχνολογία. Οι ιστορίες για τους συγγραφείς που κερνούσαν κρασί μετά από κάθε βιβλίο, η μεγάλη βιβλιοθήκη στο σπίτι με
τις ιδιόχειρες αφιερώσεις στην πρώτη σελίδα για το ευχαριστώ.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου, λένε οι Καναδοί,

ξεμένεις από δικαιολογίες"

Έκανες ότι μπορούσες, έτρεξες όσο έπρεπε, ήσουν καλός γιος; Οι ενοχές που δεν ήσουν εκεί όταν αποκαμωμένος σταμάτησε να παλεύει, ο θυμός για τους γιατρούς που δεν σε προειδοποίησαν για να είσαι εκεί.

Η περίεργη αίσθηση ότι τώρα τον καταλαβαίνεις καλύτερα, νιώθεις πως του μοιάζεις περισσότερο από όσο νόμιζες. Δεν έχεις πάρει μόνο τα καλά, αλλά έτσι τον κουβαλάς μαζί σου. Η ελπίδα πως, κάποιες φορές, τον έκανες περήφανο.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου, λένε οι Γάλλοι,

γίνεσαι πατέρας του εαυτού σου"

Δεν θα τον ξαναδείς στο πατρικό σου να λύνει το σταυρόλεξό του, δεν θα ανησυχήσεις γι αυτόν, όπως συνήθιζες τα τελευταία χρόνια μετά την απώλεια της μητέρας σου. Δεν θα αντικρίσεις για ακόμη μία φορά τον Μανιάτη που υπήρξε, κάποτε, το κέντρο του κόσμου. Δεν θα μπορέσεις να του μιλήσεις.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είσαι πια το παιδί κάποιου, όσο τρελό και αν
ακούγεται αυτό.

"Όταν πεθαίνει ο πατέρας σου, λένε οι Αρμένιοι,

ο ήλιος σου αλλάζει για πάντα.

Και περπατάς στο φως του"