Τα προσφιλή μου πρόσωπα

Καθώς ολοκληρώνεται αυτές τις ημέρες η κατάρτιση των κομματικών ψηφοδελτίων για τις εθνικές εκλογές της 21ης Μαΐου διαπιστώνω για μιαν ακόμη φορά, χωρίς ιδιαίτερη έκπληξη, ότι προσφιλή μου πρόσωπα φιγουράρουν σε κόμματα πλείονα του ενός. Αυτό καθεαυτό δεν συνιστά τίποτε αξιοπερίεργο. Εικάζω ότι αρκετοί συμπολίτες μας έχουν στενούς φίλους που πρόσκεινται αποκλειστικά στο ίδιο κόμμα με εκείνους, αλλά οι περισσότεροι δεν επιλέγουμε τους φίλους μας με πρωταρχικό κριτήριο τη δική τους ή τη δική μας κομματική προτίμηση –και αυτό, εάν μου επιτρέπετε, είναι ένδειξη κοινωνικής υγείας και πολιτικής ωριμότητας, ιδιότητες που, γενικότερα, δεν θα ισχυριζόμουν ότι μας χαρακτηρίζουν ως έθνος.

Η ειδοποιός διαφορά με κάποιον σαν τον υποφαινόμενο έγκειται στο γεγονός ότι το σχετικά βραχύ πέρασμά του από την ενεργό πολιτική (μόλις την τελευταία δεκαετία) ανακάτεψε ακόμη πιο πολύ την τράπουλα προσφιλών προσώπων και κομματικών προτιμήσεων. Ανάμεσα στα προσφιλή μου πρόσωπα που ζητούν την ψήφο μας ή αναπαύονται στο ψηφοδέλτιο επικρατείας αναμένοντας να υποταχθούν στη συνολική επίδοση/μοίρα του κόμματός τους στις κάλπες (όσοι από τους δεύτερους, μάλιστα, βρίσκονται σε δυνητικά εκλόγιμες θέσεις, δικαίως αισθάνονται ήδη ως διορισμένοι εν αναμονή) υπάρχουν ορισμένα που τα γνωρίζω εκ του σύνεγγυς πολλές δεκαετίες προτού ενασχοληθούν κι ενασχοληθώ με την ενεργό πολιτική, σε καιρούς χαμένους στην παρελθοντική ομίχλη, τότε πού τόσο εκείνα όσο κι εγώ ήμασταν κάποιοι "άλλοι". Υπάρχουν επίσης πρόσωπα με τα οποία ενισχύθηκαν πιο πρόσφατα οι δεσμοί φιλίας, καθώς –από διαφορετικά κομματικά μετερίζια- βρεθήκαμε να υπερασπιζόμαστε κοινές ιδέες. Τέλος, υπάρχουν προσφιλή μου πρόσωπα που δεν θα προφήτευαν την κάθοδό τους στην εκλογική αρένα ούτε στα πιο τρελά διορατικά τους οράματα. "Ποτέ μην λες ποτέ" -και αυτό ξαναπές το μέχρι να το εμπεδώσεις.

Στις αρχές της νέας χιλιετίας ο Βασίλης Βασιλικός δεν μπορούσε να φανταστεί πως κάποτε –δεκαοκτώ χρόνια αργότερα- θα τεθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ κι εγώ ακόμη λιγότερο ότι επτά χρόνια νωρίτερα, το 2012, θα εκλεγόμουν βουλευτής στην ενιαία Β’ Αθήνας με το ίδιο κόμμα. Τότε, το καλοκαίρι του 2001, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υφίστατο καν ώστε να διευκολύνει την ενόρασή μας, ενώ ο Βασίλης κι εγώ είχαμε τη χαρά να συναντιόμαστε και να συζητάμε σχεδόν καθημερινά, ως πρόεδρος και μέλος αντίστοιχα του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας Συγγραφέων. "Όταν παντρεύεσαι μια γυναίκα", μου είχε πει ο Βασίλης σε μια από εκείνες τις τακτικές μας συναντήσεις, "παντρεύεσαι και τους εχθρούς της". Κάτι ανάλογο, με πιο δηκτικό τρόπο, είχε δηλώσει και ο Όσκαρ Ουάιλντ όταν του είχαν ανακοινώσει πως ένα ζευγάρι που αντιπαθούσε βαθύτατα –ας τους αποκαλέσουμε "Τζιμ" και "Τζέιν"- είχε μόλις ενωθεί με τα δεσμά του γάμου: "Ευτυχώς ο Τζιμ και η Τζέιν παντρεύτηκαν μεταξύ τους κι έτσι θα κάνουν δυστυχισμένους δυο ανθρώπους και όχι τέσσερις". Είναι η περίφημη "προκατάληψη της επιβεβαίωσης", όπως την διατυπώνει με ενάργεια ο καθηγητής ψυχολογίας Κρις Φρεντς: "Ίσως η πιο διάχυτη προκατάληψη που επηρεάζει τον τρόπο σκέψης μας. Αναφέρεται στην τάση όλων μας να ερμηνεύουμε τις διαθέσιμες ενδείξεις με τρόπο που να υποστηρίζει όλα όσα ήδη πιστεύουμε ή όσα θα θέλαμε να ισχύουν".

Εάν ήμουν αρκετά απερίσκεπτος ώστε να κατονομάσω εδώ τα προσφιλή μου πρόσωπα στις επικείμενες εθνικές εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι η "προκατάληψη της επιβεβαίωσης" θα συνέβαλε προκειμένου να τους προκαλέσω περισσότερο κακό παρά καλό: όσοι έχουν ήδη σχηματίσει αρνητική γνώμη για εμένα θα συμπεριελάμβαναν στις αντιπάθειές τους και τα προσφιλή μου πρόσωπα, ενώ όσοι απέρριπταν κιόλας τα προσφιλή μου πρόσωπα θα έγραφαν κι εμένα στα μαύρα τους κατάστιχα· για τους υπόλοιπους, τη συντριπτική πλειονότητα που δεν έχει "άποψη" ούτε για τα προσφιλή μου πρόσωπα ούτε για εμένα, θα αρκούσε ο κομματικός σχηματισμός με τον οποίο κατεβαίνουν στις εκλογές τα προσφιλή μου πρόσωπα για να τα μπουζουριάσουν χωρίς πολλά-πολλά στο αντίστοιχο μπουντρούμι συμπάθειας ή αντιπάθειας. Η "προκατάληψη της επιβεβαίωσης" λειτουργεί αιώνες τώρα με την ακρίβεια και την αναλγησία προκρούστειας κλίνης: τίποτε δεν περισσεύει· ούτε κρεβάτι ούτε πόδια.

Μολαταύτα, στις επικείμενες εκλογές, αχνοφέγγει μια ελπίδα ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Η διαφαινόμενη απουσία αυτοδυναμίας πιθανόν να πειθαναγκάσει κάποια από τα κόμματα, ερήμην ή κι ενάντια στη θέλησή τους, να χαμηλώσουν τους τοξικούς τόνους της προεκλογικής αντιπαράθεσης που δίνουν διαχρονικά την εντύπωση ότι παλεύουν τέρατα σε βαλτόνερα. "Κόψτε κάτι", θα υπαγορεύσει προς πάσα κατεύθυνση η αδήριτη πραγματικότητα που θα προκύψει από την καταμέτρηση των ψήφων. Διόλου απίθανο τότε και τα προσφιλή μου πρόσωπα να αναγνωρίσουν δημόσια την αλήθεια που, εδώ και καιρό, παραδέχονται κατ’ ιδίαν: κανένα κόμμα δεν διαθέτει το μονοπώλιο της ηθικής ακεραιότητας –κατ’ επέκτασιν: κανένας δεν δικαιούται πρώτος τον λίθον βαλέτω.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr