Μονάχα όταν "προϊόντος του χρόνου, η τάξη των Αγωνιστών εκλείπει", σημειώνει η ιστορικός Ελισάβετ Τσακανίκα στη μελέτη της "Αγωνιστές του 1821 μετά την Επανάσταση” (εκδόσεις Ασίνη, 2019), θα εκλείψει μαζί της "και το τελευταίο εμπόδιο στην επίτευξη της απόλυτης συναίνεσης γύρω από το ‘21· τότε ολοκληρώνεται η μνημειοποίηση της Επανάστασης, η οποία προϋποθέτει την ηρωοποίηση όλων ανεξαιρέτως των πρωταγωνιστών της".
Σχεδόν πάντοτε μου έρχονται συνειρμικά στο νου αυτές οι γραμμές, όποτε περνάω από τα Προπύλαια και αντικρίζω παρατεταγμένα σε απόσταση αναπνοής τα αγάλματα του Ρήγα Φεραίου, του πατριάρχη Γρηγορίου του Πέμπτου, του Ιωάννη Καποδίστρια και του Αδαμάντιου Κοραή. Τι σημασία έχει πια εάν ο Γρηγόριος ο Πέμπτος μισούσε θανάσιμα τον Ρήγα Φεραίο και τον Αδαμάντιο Κοραή, ενόσω ο τελευταίος επίχαιρε για τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια;
"Προϊόντος του χρόνου", όπως θα έλεγε και η Ελισάβετ, απέμεινε μονάχα η μυρωδιά της φορμόλης. Συμβαίνει άραγε κάτι ανάλογο και με την εξέγερση του Πολυτεχνείου; Φαίνεται πως συμβαίνει. Εξυπακούεται ότι πενήντα δύο χρόνια απόσταση δεν ισοδυναμούν με πάνω από δύο αιώνες, αλλά με την επιτάχυνση της ιστορικής γήρανσης τις τελευταίες δεκαετίες, η συμπτωματολογία είναι σχεδόν παρόμοια. Κατά παράδοξο τρόπο, οι σημερινοί γυμνασιόπαιδες αναμένουν την επέτειο του Πολυτεχνείου με την ίδια λαχτάρα που την περιμέναμε κι εμείς προ πεντηκονταετίας: μια μέρα σχολείο λιγότερη. Κάπου εδώ σταματούν και οι ομοιότητες ανάμεσα στη δική μας πρόσληψη για την εξέγερση και στη δική τους, δίχως αυτό να σημαίνει πως η δική μας βρισκόταν εγγύτερα στην ιστορική αλήθεια ή/και μακρύτερα από τη μυθολογία: σήμερα οι έφηβοι έχουν ρίξει το Πολυτεχνείο στο ίδιο χωνευτήρι με το Αλβανικό Έπος και τους Μηδικούς Πολέμους, ανακατεύοντας Πέρσες, Ιταλούς και Χουντικούς αξεδιάλυτα, ενώ εμείς –κρίνοντας κοντόθωρα από το ένα σχεδόν εκατομμύριο διαδηλωτών που κατέβηκε στις δύο πρώτες μεταπολιτευτικές πορείες- νομίζαμε ότι γιορτάζαμε έναν παλλαϊκό ξεσηκωμό. Και τότε και τώρα, κάναμε και κάνουμε λάθος. Είτε από άγνοια είτε από εθελοτυφλία.
Όσοι μετείχαν στην εξέγερση, έχουν καβατζάρει πλέον τα εβδομήντα ή έχουν φύγει από τη ζωή. Από τους επιζώντες, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εξαργύρωσαν τη συμμετοχή τους με μια πολιτική σταδιοδρομία κι ενσωμάτωσαν τις αναμνήσεις τους στο κατοπινό κομματικό τους αφήγημα, αλλά οι περισσότεροι έμειναν στο περιθώριο και συνήθως αντιδρούν με ένα μελαγχολικό μειδίαμα όποτε σκοντάφτουν πάνω σε ατέρμονες και συνήθως προκαθορισμένες συζητήσεις γύρω από τα "αληθινά συμβάντα" και το "νόημα" της εξέγερσης: Υπήρξαν νεκροί "μέσα" στο Πολυτεχνείο; "Έχει σημασία αν ήταν μέσα ή γύρω;", έγραφα στα "Νέα” τον Νοέμβριο του 2019. "Μήπως στην πλατεία Αιγύπτου διάφοροι χομπίστες σκοπευτές έδωσαν συμπτωματικά ραντεβού στις 17 Νοεμβρίου και άρχισαν να πυροβολούν τον κόσμο;". Έριξε το Πολυτεχνείο τη Χούντα; "Το Πολυτεχνείο δεν έριξε τη χούντα", κατέληγα στο ίδιο άρθρο, "τουναντίον, επιβράδυνε την πτώση της κατά μερικούς μήνες –αλλά πέτυχε και κάτι απείρως σημαντικότερο: έστειλε στα σκουπίδια τα σχέδια του Παπαδόπουλου και του Μαρκεζίνη για "φιλελευθεροποίηση” και κολοβή δημοκρατία, σχέδια που τότε –να τα λέμε κι αυτά- εύρισκαν πολλά ευήκοα ώτα. Κατά πάσα πιθανότητα, δίχως το Πολυτεχνείο θα είχαμε σήμερα ένα κοινοβουλευτικό σύστημα α λα Τούρκα, με τον στρατό μόνιμο επιτηρητή και προστάτη (νταβατζή στα τουρκικά) του πολιτεύματος, υπό τη λεοντή ενός Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας ή κάποιου παρεμφερούς βαρύγδουπου θεσμικού χειρόφρενου.
Το Πολυτεχνείο τούς χάλασε τη μανέστρα. Και μόνο γι’ αυτή την υπηρεσία, αξίζει τιμή στους νεκρούς του". Νεκρούς δεν είχε μονάχα το Πολυτεχνείο. Νεκρούς είχαν και οι πορείες του Πολυτεχνείου –μια χρονιά μάλιστα, το 1995, οι εκδηλώσεις για την επέτειο της φοιτητικής εξέγερσης "συντονίστηκαν" με τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα εξέγερση στις φυλακές Κορυδαλλού, με τη μάχη για τη ζωή του που έδινε στο "Ωνάσειο" ο Ανδρέας Παπανδρέου και με τα τηλεοπτικά συνεργεία πελαγωμένα, να μην ξέρουν πού να πρωτοπάνε και τι να πρωτοκαλύψουν. Θέλω να πω ότι υπήρξαν και χρονιές που έδειχνε το Πολυτεχνείο να είναι μέρος της "ζώσας" Ιστορίας και δεν έφθανε ακόμη τόσο έντονη στα ρουθούνια μας η μυρωδιά της φορμόλης.
Μόνο που, από χρονιά σε χρονιά και από επέτειο σε επέτειο, το Πολυτεχνείο θυμίζει όλο και πιο πολύ εκείνα τα φωτογραφικά ενσταντανέ που ανεβάζουμε στα social media, όποτε πεθαίνει μια σελέμπριτι. Υποτίθεται πως την ανεβάζουμε για να τιμήσουμε τη σελέμπριτι, αλλά –κακά τα ψέματα- την ανεβάζουμε για να μοστράρουμε εμάς δίπλα της.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Το Παρίσι "φόρεσε" τα γιορτινά του: Τα Ηλύσια Πεδία φωταγωγήθηκαν και μύρισαν Χριστούγεννα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,0,608,341/crop/both/71/710735369baa4af4a2490f2358091f03.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Δημήτρης Σταρόβας για Στάθη Παναγιωτόπουλο: Σοκαριστικό να βλέπεις τον παιδικό σου φίλο με χειροπέδες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x370/0,0,608,341/crop/both/3b/3bedd5714f80473e984eb46bcfbf3aed.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Viral πιτσιρικάς οπαδός του Ολυμπιακού: Βγήκε στην ΕΡΤ να κάνει... προξενιό για τη δασκάλα του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x327/0,0,583,327/crop/both/c5/c5ebdf7f2a1e49a0a5b752f8fd11b78a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Στο Πολυτεχνείο Πάνος Ρούτσι και Ηλίας Παπαγγελής - "Να μην υπάρξει ποτέ ξανά άλλος σταθμός που θα γίνει τάφος" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,19,608,360/crop/both/97/970801eaefb9459a859f141b5b416ef8.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πολυτεχνείο: Ειρηνική η μεγάλη πορεία στην Αθήνα - Επεισόδια και μολότοφ στη Θεσσαλονίκη [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,23,608,364/crop/both/ad/ad1e20e66e6c4108bb3fc44620974e44.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Επεισόδια στη Θεσσαλονίκη στην πορεία του Πολυτεχνείου- Δεκάδες μολότοφ στα ΜΑΤ που απάντησαν με χημικά [εικόνες, βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/4,36,608,375/crop/both/b6/b64aea2541a5439fa804bef1028ec318.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πολυτεχνείο: Με τη μεγαλειώδη πορεία της Αθήνας κορυφώθηκαν οι τριήμερες εκδηλώσεις - Μολότοφ στη Θεσσαλονίκη [εικόνες, βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x417/0,50,608,291/crop/both/2e/2eeccc7626ce4bd5b85d52971cd8ba59.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πολυτεχνείο: Σε εξέλιξη η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία - 113 προσαγωγές σε "προελέγχους" [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,106,608,347/crop/both/10/10a3b8e35351446c89bc805f0766b61a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Προκαλεί η Λατινοπούλου: Να καταργηθεί η γιορτή του Πολυτεχνείου στα σχολεία [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x455/0,35,608,376/crop/both/dd/dd041c5625a041409fdb4b9399ee16d5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κορυφώνονται οι εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο: Εκλεισαν οι πύλες, για να ξεκινήσει η πορεία" [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,124,608,365/crop/both/ae/aebc7eafdc98475faba32bf5e7621f9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
