Follow us

Το τέλος του ελληνικού καλοκαιριού

Οι διακοπές αυτές, οι τόσο όμορφες, ανήκουν σε μια άλλην εποχή. Περασμένη. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι΄ αυτό.

THETOC TEAM
ΓΡΑΦΕΙ: ΜΑΝΟΛΗς ΚΑΨΗς
Καψής

Είναι λυπηρό αλλά είναι γεγονός. Αυτό που ονειρευόμασταν μια ζωή, αυτό που ονειρευόμασταν όλο τον χειμώνα, οι διακοπές μας στα νησιά του Αιγαίου το καλοκαίρι, αυτό που πολλοί δικαίως χαρακτήρισαν σαν κομμάτι του "ελληνικού τρόπου ζωής", είναι πια παρελθόν. Οι διακοπές αυτές, οι τόσο όμορφες, ανήκουν σε μια άλλην εποχή. Περασμένη. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι΄ αυτό.

Ένας εξ αυτών, πολύ πρακτικός δυστυχώς, είναι και το γεγονός ότι οι περισσότεροι Έλληνες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα των διακοπών στα νησιά, αφού ο πρόσφατος υπολογισμός θέλει μια οικογένεια με δυο παιδιά, για μια εβδομάδα σε ένα νησί (μαζί με αυτοκίνητο), πάνω από 2000 ευρώ. Μόνο για το καράβι με το αυτοκίνητο, χωρίς καμπίνα, χρειάζονται 750 ευρώ. Όνειρο απατηλό για τους περισσότερους Έλληνες, που θέλουν να κάνουν διακοπές με τιμές 2024, αλλά οι μισθοί τους έχουν γυρίσει πίσω στο 2012.

Ένας δεύτερος λόγος είναι, ότι αυτό που ονειρευόμασταν δεν υπάρχει πιά. Έχει χαθεί. Αυτό που μας συγκινούσε στο "ελληνικό καλοκαίρι"- για να θυμηθούμε και τον τίτλο ενός από τα ωραιότερα βιβλία για την Ελλάδα του χθες, το βιβλίο του Ζακ Λακαριέρ για την Ελλάδα αμέσως μετά τον πόλεμο- δεν ήταν μόνο η θάλασσα και η φύση, ήταν και η επαφή με μιαν άλλη Ελλάδα. Μια Ελλάδα αγροτική, που είχε διατηρήσει έναν παλιό τρόπο ζωής, λιγότερο υλιστικό και πιο κοντά στη φύση. Δεν ήταν απαραίτητα πιο ευτυχισμένοι οι άνθρωποι αυτοί, ήταν σίγουρα λιγότερο απαιτητικοί από τη ζωή και πιο αυτάρκεις.

Εμείς τους βλέπαμε προφανώς με έναν τρόπο εξιδανικευμένο, επηρεασμένοι από τις ρομαντικές ιδέες για τον λαϊκό πολιτισμό, "πασπαλισμένο" με τις πιο σύγχρονες, αριστερές αντιλήψεις για τον αυθεντικό λαό, αλλά και τις ακόμα πιο σύγχρονες για την οικολογία, αλλά η επαφή μαζί τους ήταν μια εμπειρία. Αν η βουτιά στην ερημική παραλία ήταν μια απόλαυση, η επιστροφή μετά στο χωριό, στη μικρή ταβέρνα, όπου η γριά μαγείρισσα μας έφτιαχνε αυγά τηγανιτά και ότι άλλο έβγαζε το μποστάνι της, ήταν η απόλυτη απόλαυση. Σαν να γύριζε ο χρόνος πίσω.

Σήμερα δεν υπάρχει ούτε η ερημική παραλία, ούτε φυσικά η γριά μαγείρισσα με το μποστάνι. Δεν υπάρχει καν μποστάνι. Έχει χτιστεί. Τα νησιά έχουν μεταμορφωθεί σε θεματικά πάρκα- ήλιος, θάλασσα, διασκέδαση- ο πληθυσμός στα περισσότερα νησιά είναι "σεζόν" και αυτό που καταναλώνεται στις ταβέρνες είναι εισαγωγή από τον Πειραιά. Αν δεν είναι από το εξωτερικό…

Το τοπίο ίσως δεν έχει αλλάξει δραματικά με εξαίρεση τα πολύ τουριστικά νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη- αλλά σίγουρα η παλιά ερημική παραλία έχει εξευγενιστεί, έχει πλέον ομπρέλες και ξαπλώστρες και η μουσική είναι στη διαπασών από το μπιτς μπαρ που λειτουργεί λίγο πιο πίσω- αλλά ο αριθμός των τουριστών που καταφθάνουν κάθε χρόνο και η χωρίς όρια εκμετάλλευση του τουριστικού προϊόντος, κινδυνεύουν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά στο οικοσύστημα.

Ήδη φέτος αντιμετωπίζουμε πρόβλημα λειψυδρίας σε πολλές περιοχές της χώρας, ακόμα και στην ενδοχώρα, ενώ η ανεξέλεγκτη δόμηση κυρίως στα νησιά και ειδικά η εκτός σχεδίου δόμηση, κινδυνεύουν να μετατρέψουν τα παλιά "νησάκια", σε νησιωτικές πόλεις. Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ήρθε και η κλιματική αλλαγή να κάνει το ελληνικό καλοκαίρι ακόμα πιο δύσκολο.

Δεν θα μπορούσε ίσως να γίνει διαφορετικά. Ούτε καν για τις τιμές, αφού ο τουρισμός υπακούει στη διεθνή προσφορά και ζήτηση και στις διακυμάνσεις των πρώτων υλών. Ούτε υπάρχει τρόπος να πείσεις έναν νέο άνθρωπο να μείνει στην Ανάφη και να εκτρέφει κατσίκια, όταν υπάρχει η δυνατότητα να φτιάξει δωμάτια και να έχει πολύ μεγαλύτερο εισόδημα με πολύ λιγότερο κόπο και καλύτερες συνθήκες ζωής. Ούτε έχω δει μέχρι στιγμής και καμία άλλη χώρα να έχει τον τρόπο (ή και τη θέληση) να αντισταθεί στον υπερτουρισμό.

Προφανώς υπάρχουν μέτρα για να συγκρατήσουν την καταστροφή, κυρίως η απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης- που όμως δεν φαίνεται να είναι στις προθέσεις αυτής της κυβέρνησης, που μάλλον θέλει να εξυπηρετήσει τους ιδιοκτήτες των ακινήτων- ή ο περιορισμός της εκμετάλλευσης των παραλιών. Σύμφωνοι. Αλλά το ελληνικό καλοκαίρι, εκείνο που ζήσαμε οι εκδρομείς και τα παιδιά του 60, θα παραμείνει παρελθόν. Έχουμε αλλάξει εποχή. Και ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω.

Τώρα απλώς μπορούμε να σχεδιάζουμε στρατηγικές επιβίωσης. Διακοπές σε εποχές εκτός τουριστικού ρεύματος, καταλύματα σε χωριά ορεινά, μακριά από το πλήθος, μπάνιο νωρίς το πρωί πριν αριβάρουν οι ορδές με τις ομπρέλες και όλο και πιο μακρινές και λιγότερο μοδάτες επιλογές για τον προορισμό. Για όσους δε θέλουν να ονειροπολήσουν με το παλιό ελληνικό καλοκαίρι που χάθηκε, την παλιά αγροτική Ελλάδα, προτείνω 3 αναγνώσματα:

Ζακ Λακαριέρ, Το ελληνικό καλοκαίρι, εκδόσεις Χατζηνικολή,

Πάτρικ Λη Φέρμορ, Μάνη, εκδόσεις Μεταίχμιο,

Κέβιν Άντριους, Η πτήση του Ίκαρου, εκδόσεις Παπαδόπουλος

Καλές διακοπές.

Πηγή: capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Horror, arthouse δράματα και must επανεκδόσεις στις νέες ταινίας της εβδομάδας

Δείτε τις ταινίες που παίζουν τα σινεμά τις επόμενες μέρες.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)

23 Αυγ 2025 | 12:02

Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία.

20 Αυγ 2025 | 07:50

Τα χαρτιά της Ελλάδας και ο Τραμπ

Τι θα συνέβαινε αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλούνταν να μεσολαβήσει στη διένεξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία;

18 Αυγ 2025 | 07:50

Τα γαλλικά για τη Βούλτεψη

Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ;

13 Αυγ 2025 | 09:01

Εγκώμιον της ξαπλώστρας

Και μπορεί στις καλοκαιρινές διακοπές και στις συνθήκες καύσωνα, οι πρωινοί περίπατοι να προσαρμόζονται στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, αλλά στην επιλογή της παραλίας, η θεωρία μου ισχύει στο ακέραιο.

06 Σεπ 2025 | 09:44

Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου.

03 Σεπ 2025 | 07:15

Στην Αξιώτισσα στη Νάξο

Όποτε βλέπω σε ταβέρνα ή εστιατόριο, πανό, αφίσες και λοιπά πολιτικά μηνύματα, τα οποία "μοστράρει" ο ιδιοκτήτης πιστεύοντας προφανώς ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζει πεινασμένες συνειδήσεις, απλώς αποχωρώ.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)

23 Αυγ 2025 | 12:02

Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία.

20 Αυγ 2025 | 07:50

Τα χαρτιά της Ελλάδας και ο Τραμπ

Τι θα συνέβαινε αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλούνταν να μεσολαβήσει στη διένεξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία;

18 Αυγ 2025 | 07:50

Τα γαλλικά για τη Βούλτεψη

Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ;

13 Αυγ 2025 | 09:01

Εγκώμιον της ξαπλώστρας

Και μπορεί στις καλοκαιρινές διακοπές και στις συνθήκες καύσωνα, οι πρωινοί περίπατοι να προσαρμόζονται στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, αλλά στην επιλογή της παραλίας, η θεωρία μου ισχύει στο ακέραιο.

08 Σεπ 2025 | 07:44

Και πάλι όλοι μαζί

Γιατί τα σημερινά ζευγάρια αποφεύγουν -συχνά τρέμουν στο ενδεχόμενο- να γίνουν γονείς; Η προφανής απάντηση αφορά στο κόστος ζωής.

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

06 Σεπ 2025 | 09:44

Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου.

03 Σεπ 2025 | 07:15

Στην Αξιώτισσα στη Νάξο

Όποτε βλέπω σε ταβέρνα ή εστιατόριο, πανό, αφίσες και λοιπά πολιτικά μηνύματα, τα οποία "μοστράρει" ο ιδιοκτήτης πιστεύοντας προφανώς ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζει πεινασμένες συνειδήσεις, απλώς αποχωρώ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)

25 Αυγ 2025 | 07:11

GET A LIFE

Η περιπέτεια του Γιώργου Μαζωνάκη δεν επηρέασε κανέναν πλην του ιδίου και των στενών συγγενών του. Δεν ήταν συνεπώς είδηση. Κακώς τα ΜΜΕ τη μετέδωσαν, την πρόβαλαν με πηχυαίους μάλιστα τίτλους. Γιατί το έκαναν;

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 25 Αυγ 2025 | 06:15

Η κόπωση των διακοπών

Όσο και αν ακουστεί αλλόκοτο, φαίνεται πως η κόπωση δεν επέρχεται ως συνέπεια των διακοπών, αλλά την κουβαλάμε μαζί μας και την μεταφέρουμε από τόπο σε τόπο.

23 Αυγ 2025 | 12:02

Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία.

20 Αυγ 2025 | 07:50

Τα χαρτιά της Ελλάδας και ο Τραμπ

Τι θα συνέβαινε αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλούνταν να μεσολαβήσει στη διένεξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία;

18 Αυγ 2025 | 07:52

59

Πριν από δυό εβδομάδες, έκλεισα τα πενηνταεννιά. Ήταν τα πρώτα γενέθλια της ζωής μου που η χαρά πήγαινε αντάμα με μια δυσφορία.

18 Αυγ 2025 | 07:50

Τα γαλλικά για τη Βούλτεψη

Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ;

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 18 Αυγ 2025 | 06:33

Ούτε Μόναχο, ούτε Γιάλτα

Ακόμη και όσοι τσαλαβουτούν στα ρηχά της ιστορικής έρευνας, όλο και κάτι έχουν ακούσει για τη Συμφωνία του Μονάχου και τη Διάσκεψη της Γιάλτας.

13 Αυγ 2025 | 09:01

Εγκώμιον της ξαπλώστρας

Και μπορεί στις καλοκαιρινές διακοπές και στις συνθήκες καύσωνα, οι πρωινοί περίπατοι να προσαρμόζονται στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, αλλά στην επιλογή της παραλίας, η θεωρία μου ισχύει στο ακέραιο.

11 Αυγ 2025 | 11:36

Μια καλλονή και δύο Γκουαγιαβέρες

Η Καρταχένα καμαρώνει για τους συγγραφείς της. Για τον παραμυθά της βασικά, τον μεγαλύτερο παραμυθά στα ισπανικά μετά από τον Θερβάντες.

11 Αυγ 2025 | 10:48

Το θαύμα της απάτης

Η εμμονή μου τα τελευταία χρόνια να αποκαλύπτω τις απάτες πίσω από τη συντριπτική πλειονότητα των υποτιθέμενων θαυμάτων δίνει την εσφαλμένη εντύπωση ότι δεν πιστεύω στα θαύματα συνολικά.