Το τελευταίο άρθρο του Αντώνη Λιβάνη για τα είκοσι τρία χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου στη «Νέα Σελίδα».
«Είκοσι τρία χρόνια πέρασαν από το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Η μνήμη του ζωντανή και άσβεστη.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε πει: «Πράγματι είναι υιός μου. Φέρει το ιδικό μου επώνυμο. Έχει όμως το ιδικό του όνομα και μάλιστα διεθνές». Αυτά στους επικριτές του.
Ο Ανδρέας… Έγινε ΑΝΔΡΕΑΣ, όταν έγινε διωκόμενος για τις ιδέες του και ένιωσε την υπαρξιακή ανάγκη και την αξία της ελεύθερης σκέψης κι έκφρασης, της προσωπικής επιλογής και του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού, όταν έγινε μετανάστης κι ένιωσε τον καημό της ξενιτιάς και τη νοσταλγία της πατρικής γης, όταν έγινε εργάτης κι ένιωσε τις αγωνίες και το άγχος της μισθωτής εργασίας, όταν έγινε φοιτητής και έπρεπε ταυτόχρονα να κερδίζει τη ζωή του με την εργασία του και να πλουτίζει τη γνώση του με την αυτοπειθαρχία και την επιμέλειά του, όταν έγινε κρατούμενος κι ένιωσε την ανάγκη της ελεύθερης κίνησης, της συναναστροφής, της επικοινωνίας, όταν έγινε κατάδικος κι ένιωσε να τον απειλεί το σκοτάδι και η απώλεια της ίδιας της ζωής.
Θα μπορούσε να ήταν ο εκλεκτός του διεθνούς και του ντόπιου πολιτικού, στρατιωτικού και οικονομικού κατεστημένου. Γιος Πρωθυπουργού, καθηγητής στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής, επιστήμονας διεθνούς κύρους. Σχέσεις και γνωριμίες με σημαίνοντες πολιτικούς των ΗΠΑ και της πατρίδας μας.
Διάλεξε τον άλλο δρόμο. Διάλεξε τον αγώνα. Και έγινε ο διαρκής στόχος τους. Συκοφαντήθηκε, διώχτηκε, φυλακίστηκε, βασανίστηκε, εξορίστηκε, επιχειρήθηκε ο πολιτικός, ηθικός και βιολογικός του θάνατος.
Ποτέ δεν υπέκυψε. Ποτέ δε συμβιβάστηκε. Ποτέ δε δέχτηκε να σιωπήσει. Αφύπνισε συνειδήσεις – με το λόγο και την πράξη του, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συνήγειρε το Λαό με τις θέσεις του. Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες. Η εξουσία στο Λαό, ο στρατός στο Έθνος.
Αυτός ο Ανδρέας αγαπήθηκε από το Λαό. Γιατί αγάπησε το Λαό. Γιατί ένιωσε τις χαρές και τις λύπες του, τις αγωνίες και τις ελπίδες του.
Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα κάνουν την απουσία του πιο έντονη και δίκαια ή άδικα και τις συγκρίσεις αναπόφευκτες.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανήκει στους επιφανείς Έλληνες πολιτικούς και σημάδεψε ανεξίτηλα την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας.
Οραματιστής, χαρισματικός, οξυδερκής, με καθαρή σκέψη και με πρωτοφανή επικοινωνιακή ικανότητα. Υπήρξε δεξιοτέχνης στις στρατηγικές και τακτικές πολιτικές κινήσεις του στην προώθηση των μεγάλων επιδιώξεών του. Διεθνούς φήμης οικονομολόγος, ριζοσπάστης πολιτικός, ασυμβίβαστος και αταλάντευτος όταν ήταν αναγκαίο, αλλά παρέμεινε ένας ευγενής και γοητευτικός άνθρωπος. Αγαπήθηκε με πάθος από τον ελληνικό λαό και, παρά το γεγονός ότι μισήθηκε το ίδιο από τα ντόπια και ξένα κατεστημένα που τον είδαν να ανατρέπει την εδραιωμένη για δεκαετίες ολόκληρες παρουσία τους στη δημόσια ζωή, κέρδισε ακόμη και τη συμπάθεια των μετριοπαθών συντηρητικών στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας. Και τούτο διότι ενέπνεε σιγουριά και εμπιστοσύνη στη διαχείριση των μεγάλων και δύσκολων προβλημάτων της χώρας. Με τους οραματισμούς του, τα προγράμματά του, τις προοδευτικές του θέσεις και τις προσεκτικές και μελετημένες ρήξεις στην κοινωνία, κατάφερε τελικά να αλλάξει το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό χάρτη της χώρας.
Παρουσιάστηκε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας σε μια δύσκολη εποχή, όπου οργίαζε το παρακράτος, τα Ανάκτορα, ο στρατός, το αστυνομικό κράτος και ο ξένος παράγοντας. Τους αντιμετώπισε όλους με υπερηφάνεια και αποφασιστικότητα. Και για να τον αποφύγουν, τελικά, οδήγησαν τη χώρα στη δικτατορία. Στη διάρκεια της χούντας ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ασυμβίβαστος και ανένδοτος, όταν άλλοι προσπαθούσαν να συζητήσουν μαζί της και να βρουν λύσεις!! Με το κύρος του, την ακτινοβολία του, κινητοποίησε και ευαισθητοποίησε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Μετά την πτώση της χούντας σύντομα κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της χώρας. Με τις θέσεις του και τους αγώνες του και στο Κοινοβούλιο και εκτός του Κοινοβουλίου, συσπείρωσε τις λαϊκές δυνάμεις.
Ποτέ δεν υπέκυψε. Ποτέ δε συμβιβάστηκε. Ποτέ δε δέχτηκε να σιωπήσει. Αφύπνισε συνειδήσεις – με το λόγο και την πράξη του, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συνήγειρε το Λαό με τις θέσεις του. Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες. Η εξουσία στο Λαό, ο στρατός στο Έθνος.
Αυτός ο Ανδρέας αγαπήθηκε από το Λαό. Γιατί αγάπησε το Λαό. Γιατί ένιωσε τις χαρές και τις λύπες του, τις αγωνίες και τις ελπίδες του.
Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα κάνουν την απουσία του πιο έντονη και δίκαια ή άδικα και τις συγκρίσεις αναπόφευκτες.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανήκει στους επιφανείς Έλληνες πολιτικούς και σημάδεψε ανεξίτηλα την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας.
Οραματιστής, χαρισματικός, οξυδερκής, με καθαρή σκέψη και με πρωτοφανή επικοινωνιακή ικανότητα. Υπήρξε δεξιοτέχνης στις στρατηγικές και τακτικές πολιτικές κινήσεις του στην προώθηση των μεγάλων επιδιώξεών του. Διεθνούς φήμης οικονομολόγος, ριζοσπάστης πολιτικός, ασυμβίβαστος και αταλάντευτος όταν ήταν αναγκαίο, αλλά παρέμεινε ένας ευγενής και γοητευτικός άνθρωπος. Αγαπήθηκε με πάθος από τον ελληνικό λαό και, παρά το γεγονός ότι μισήθηκε το ίδιο από τα ντόπια και ξένα κατεστημένα που τον είδαν να ανατρέπει την εδραιωμένη για δεκαετίες ολόκληρες παρουσία τους στη δημόσια ζωή, κέρδισε ακόμη και τη συμπάθεια των μετριοπαθών συντηρητικών στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας. Και τούτο διότι ενέπνεε σιγουριά και εμπιστοσύνη στη διαχείριση των μεγάλων και δύσκολων προβλημάτων της χώρας. Με τους οραματισμούς του, τα προγράμματά του, τις προοδευτικές του θέσεις και τις προσεκτικές και μελετημένες ρήξεις στην κοινωνία, κατάφερε τελικά να αλλάξει το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό χάρτη της χώρας.
Παρουσιάστηκε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας σε μια δύσκολη εποχή, όπου οργίαζε το παρακράτος, τα Ανάκτορα, ο στρατός, το αστυνομικό κράτος και ο ξένος παράγοντας. Τους αντιμετώπισε όλους με υπερηφάνεια και αποφασιστικότητα. Και για να τον αποφύγουν, τελικά, οδήγησαν τη χώρα στη δικτατορία. Στη διάρκεια της χούντας ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ασυμβίβαστος και ανένδοτος, όταν άλλοι προσπαθούσαν να συζητήσουν μαζί της και να βρουν λύσεις!! Με το κύρος του, την ακτινοβολία του, κινητοποίησε και ευαισθητοποίησε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Μετά την πτώση της χούντας σύντομα κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της χώρας. Με τις θέσεις του και τους αγώνες του και στο Κοινοβούλιο και εκτός του Κοινοβουλίου, συσπείρωσε τις λαϊκές δυνάμεις.
Πέτυχε την εθνική και λαϊκή ενότητα. Κάνει το ΠΑΣΟΚ μέσα σε λίγα χρόνια κίνημα εξουσίας.
Και έτσι αρχίζει με πάθος το μεταρρυθμιστικό του έργο για μια Ελλάδα ανεξάρτητη, δημοκρατική και κοινωνικά απελευθερωμένη. Το σύνθημα ΑΛΛΑΓΗ δονεί τις καρδιές και τις ψυχές των Ελλήνων στον αγώνα για το γκρέμισμα των αναχρονιστικών και σκουριασμένων δομών της κοινωνίας.
Το πρώτο του μέλημα ήταν η αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η κατάλυση του αστυνομικού κράτους. Η υποταγή του στρατού στη νόμιμη πολιτική εξουσία και ο περιορισμός του στο κύριο έργο του, που είναι η διαφύλαξη της εθνικής μας ακεραιτότητας. Συμφιλίωσε το λαό με το στρατό και τα σώματα ασφαλείας και το αίτημα του λαού μας για δεκαετίες ολόκληρες για δημοκρατική νομιμότητα έγινε πραγματικότητα με την αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας.
Αναγνώρισε την Εθνική Αντίσταση, που ήταν η τιμή και η δόξα του Έθνους και έδωσε συντάξεις και διακρίσεις στους αγωνιστές της, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση της τότε Δεξιάς θέτοντας οριστικά τέρμα στη λειτουργία του παρακράτους. Κατάργησε τα πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης (κοινωνικά φρονήματα). Αρκεί να υπενθυμίσω μόνο ότι σύσσωμη η Αξιωματική Αντιπολίτευση, ύστερα από σκληρή κοινοβουλευτική μάχη, αποχώρησε στη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου.
Έφερε στο προσκήνιο της δημόσιας ζωής τον παραγκωνισμένο και ταλαιπωρημένο κόσμο της Αριστεράς και της δημοκρατικής παράταξης, την οποία διεύρυνε και ένωσε στο ΠΑΣΟΚ ύστερα από δεκαετίες κατακερματισμού της. Αποτέλεσμα η παράταξη αυτή να κυβερνήσει πολλά χρόνια τη χώρα.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι ο πρώτος πολιτικός που ιδρύει κόμμα εξ’ υπαρχής. Δε διαδέχεται. Δε κληρονομεί. Δε συναντά στη πολιτική του πορεία ακέφαλο κόμμα. Ιδρύει κόμμα! Ιδρύει το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα το ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα, με την ίδρυση εισάγει στη πολιτική ζωή και τη δημοκρατική συγκρότηση των κομμάτων. Το ΠΑΣΟΚ, με εκατοντάδες οργανώσεις δημοκρατικά εκλεγμένες, απλώνεται σε όλη την Ελλάδα και το παράδειγμά του ακολουθούν και τα άλλα κόμματα. Είναι και τούτο μια μεγάλη δημοκρατική προσφορά στον τόπο. Ο λαός, ελεύθερος πλέον, ζει τη δημοκρατία σε όλη της την έκταση και σε όλο της το μεγαλείο. Όλα αυτά φαίνονται σήμερα αυτονόητα, αλλά τότε ήταν έργο δύσκολο και χρειάστηκαν επίπονες προσπάθειες αλλά και συγκρούσεις για να επιτευχθούν.
Η Ελλάδα, μετά από δεκαετίες, ξαναβρίσκει την υπερηφάνειά της στην εξωτερική πολιτική. Οι θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, η διαφορετική φωνή σε πολλά θέματα για πρώτη φορά υψώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο ΝΑΤΟ και σε Διεθνείς Οργανισμούς. Οι συνεντεύξεις του σε μεγάλους διεθνείς τηλεοπτικούς σταθμούς, εφημερίδες και περιοδικά ακούγονται και διαβάζονται με προσοχή και ενδιαφέρον, ακόμη και όταν δε γίνονται αποδεκτές. Και τούτο γιατί είναι ένας ηγέτης με διεθνή ακτινοβολία, κύρος και αναγνώριση. Οι θέσεις του στα προβλήματα με την Τουρκία είναι σαφείς και ξεκάθαρες. «Δε διεκδικούμε τίποτα και δεν παραχωρούμε τίποτα», ήταν η συνηθισμένη του έκφραση. Το 1987 η Ελλάδα φτάνει στα πρόθυρα ενός πολέμου με την Τουρκία. Η στάση του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξε σθεναρή και αποφασιστική. Τελικά, η Τουρκία υποχώρησε.
Υπήρξε σκληρός διαπραγματευτής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έδωσε σκληρές μάχες για την προώθηση των ελληνικών αιτημάτων. Πέτυχε να γίνει αποδεκτό το ΜΝΗΜΟΝΙΟ σε σχέση με τη συμφωνία ένταξης. Και στη συνέχεια η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε για τα περίφημα Μεσογειακά Προγράμματα προς όφελος όχι μόνο της Ελλάδος αλλά και όλων των μεσογειακών χωρών, των χωρών του Νότου. Με αυτά άνοιξε ο δρόμος για τα λεγόμενα «πακέτα στήριξης» των οικονομιών της Νότιας Ευρώπης. Το 1994, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, επιτυγχάνει την αναθεώρηση του προγράμματος σύγκλισης για την ΟΝΕ.
Η Αθήνα στην εποχή του γίνεται κέντρο συνάντησης μεγάλων ηγετών, που επισκέπτονται τη χώρα μας για να ανταλλάξουν μαζί του απόψεις για τα μεγάλα διεθνή προβλήματα. Οι πρωτοβουλίες του δε για την ύφεση, τον αφοπλισμό και την ειρήνη στη δύσκολη εποχή του ψυχρού πολέμου και των ανταγωνισμών βρίσκουν τεράστια απήχηση διεθνώς. Για πρώτη φορά μετά τον Εμφύλιο η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου δίνει έμφαση στην αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου που βρίσκονται στα χέρια των ολίγων. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην αγροτική οικονομία που ήταν, δεν είναι υπερβολή, ο παραμελημένος και εγκαταλειμμένος τομέας της εθνικής μας οικονομίας. Επίσης, το ίδιο ενδιαφέρον έδειξε για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούσαν τότε τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και βρίσκονταν σε μαρασμό. Η κατανομή των εθνικών πόρων έγινε ορθολογικότερη και των φορολογικών βαρών δικαιότερη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου με τις ριζοσπαστικές του μεταρρυθμίσεις έγινε το ίνδαλμα των εργαζομένων, των αγροτών, των συνταξιούχων, των μικρών επιχειρηματιών, των αδυνάτων, των μη προνομιούχων Ελλήνων, που στρατεύτηκαν όλοι τους στην παραγωγική διαδικασία για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Το κοινωνικό έργο του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξε εξίσου σημαντικό. Για πρώτη φορά θεμελιώνεται στην Ελλάδα το σύγχρονο κοινωνικό κράτος. Αναφέρω ενδεικτικά το ΕΣΥ, που υπήρξε ένα από τα μεγάλα του επιτεύγματα. Η αποκέντρωση αποτελεί και αυτή δικό του έργο, όπως και η τοπική και νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Πανεπιστήμια δημιουργήθηκαν, όπως των Πατρών, το Ιόνιο, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και της Θεσσαλίας. Πολλά και σημαντικά μέτρα πάρθηκαν για τους νέους και τον αθλητισμό.
Δημιουργήθηκαν τα ΚΑΠΗ για τους ηλικιωμένους, για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Λάθη ασφαλώς έγιναν – όταν τόσα πολλά επιχειρούνται σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Το τεράστιο εκείνο έργο όμως, με όλα τα λάθη του και τις ελλείψεις του, αν θέλετε, απέδωσε και καρποφόρησε, και κυρίως στην εποχή που ακολούθησε. Αποτέλεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της οικονομίας και την αλλαγή της κοινωνίας.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ένας ανεπανάληπτος πολιτικός, ένας τολμηρός μεταρρυθμιστής και ένας σαγηνευτικός άνθρωπος. Σήμερα λείπει από το λαό, τους συνεργάτες του και τους φίλους του. Θα τον θυμούνται οι Έλληνες με αγάπη και ευγνωμοσύνη σαν το μεγάλο δημιουργό της μεταεμφυλιακής Ελλάδας.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, για όσους τον γνωρίσαμε και αγωνιστήκαμε μαζί του, δεν είναι η γλυκιά ανάμνηση. Είναι η ενεργή και ζωντανή παρουσία του πολιτικού ηγέτη με την τρομακτική προσωπική δύναμη που δεν έγινε βία! Και του ανθρώπου του γεμάτου αγάπη, καλοσύνη κι ανεξικακία, που δεν πήγαζαν από αδυναμία».
Πηγή: Νέα Σελίδα
φωτο ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Ο Διονύσης Σαββόπουλος χωρίς "φίλτρα" - Ο σπουδαίος τραγουδοποιός στον τόπο που έβρισκε έμπνευση - Στο Μούρεσι Πηλίου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/1c/1c5fcc2add2046f3948aa73d5e06faf2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κακλαμάνης σε Κωνσταντοπούλου: Δίνετε ασίστ στον πρωθυπουργό και βάζει τρίποντα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/97/97bcdaaf9a424f0eaef312774fd5dd93.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κακλαμάνης σε Κωνσταντοπούλου: Δίνετε ασίστ στον πρωθυπουργό και βάζει τρίποντα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/97/97bcdaaf9a424f0eaef312774fd5dd93.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Στέφανος Κασσελάκης σκίζει το εξώδικο του Γρηγόρη Δημητριάδη - "Το επιστρέφω εκεί που ανήκει... προσάναμμα" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x304/34,0,576,304/crop/both/6d/6de910f2914c4ca09cc5972ad34f5abf.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Άδωνις Γεωργιάδης: Εβαλα μαλλιά, έκανα μπότοξ, βάζω κρέμες - Εγώ τα αποκαλύπτω αυτά, δεν κρατώ ιατρικό απόρρητο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x359/0,7,608,348/crop/both/a0/a008c4c42cb04f529c2089019507a3bb.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κώστας Καραμανλής: Σπάνια εμφάνιση με την 22χρονη κόρη του, Αλίκη [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,23,608,364/crop/both/4a/4a494869061a417791ed05e5a7e9f4e0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Έπαθε... Τσίπρα: Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Τάσος Νικολαΐδης ζήτησε να χωριστούν τα αεροδρόμια Μυτιλήνης και Λέσβου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,0,608,341/crop/both/d7/d721a8a7cfa84199a4d1bf5bfcaf09e2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ανδρουλάκης: Ο κ. Μητσοτάκης χρησιμοποιεί κάθε τρεις και λίγο το manual του διχασμού και της τοξικότητας [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,8,608,349/crop/both/1f/1f7cbf9f19ca465a989ae54bdd3a90b7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Άγρια κόντρα Βελόπουλου-Καιρίδη στη Βουλή: "Δεν θα βγεις ούτε βουλευτής" - "Φέρε τα λεφτά από τη Γερμανία" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x365/0,0,608,341/crop/both/70/70b8245278c24a31bcff4012e5a5df65.jpg?quality=60&404=default&v=2)
