Ο εφιάλτης που γλιτώσαμε: Τα εννέα βήματα για τη δραχμή

«Το πιο ευαίσθητο έργο που ανέλαβα για λογαριασμό του υπουργού Οικονομικών ήταν ο συντονισμός της εργασίας μιας μικρής ομάδας που προετοίμασε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που αποτύγχαναν οι διαπραγματεύσεις και η Ελλάδα υποχρεωνόταν να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Το σχέδιο πήρε τη μορφή υπομνήματος, που υποβλήθηκε αρχικά στις αρχές Μαΐου και τελικά ενημερωμένο στα τέλη Ιουνίου».

Με αυτά τα λόγια ο αμερικανός καθηγητής Τζέιμς Γκαλμπρέιθ περιγράφει στο βιβλίο του με τίτλο «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Όπως αναφέρει ο Γκαλμπρέιθ, η ομάδα που προετοίμαζε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης είχε υποθέσει ότι το βασικό σενάριο προς την έξοδο περιελάμβανε πρώτον, την αποτυχία των διαπραγματεύσεων που σήμαινε αναπόφευκτη χρεοκοπία, δεύτερον, απόφαση της ΕΚΤ να ορίσει ανώτατο όριο ή να διακόψει τον ELA και τρίτον το κλείσιμο των τραπεζών και την κατάσχεση των καταθέσεων που είχαν απομείνει. «Καθώς το ελληνικό ταμείο εγγύησης καταθέσεων μπορούσε να καλύψει μόνο μικρό τμήμα της αξίας των υφιστάμενων λογαριασμών σε ευρώ, θα έπρεπε είτε να διακοπεί η λειτουργία ολόκληρου του συστήματος πληρωμών είτε να μετατραπούν αυτοί οι λογαριασμοί στο νέο νόμισμα, όσον το δυνατόν ταχύτερα», σημειώνει.

Σύμφωνα με τον συντονιστή του «πολεμικού συμβουλίου» το οποίο επεξεργάστηκε θεωρητικά τα βήματα που έπρεπε να ακολουθηθούν στην περίπτωση ενός Grexit, στην περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρούσε στην κατάργηση του ELA, η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να προχωρήσει σε συγκεκριμένες δράσεις, εννέα τον αριθμό.

(1) Κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης

Ο Γκαλμπρέιθ κάνει αναφορά στο άρθρο 44 του ελληνικού Συντάγματος που παρέχει την εξουσία στον πρόεδρο της Δημοκρατίας σε έκτακτες περιπτώσεις να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου.

(2) Άμεση εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος, ή εναλλακτικά κήρυξη χρεοκοπίας, δημιουργία νέου φορέα και διορισμός επιτρόπου ως διοικητή

Όπως αναφέρει ο Γκαλμπρέιθ, σύμφωνα με τις νομικές συμβουλές που είχε λάβει η ομάδα από αμερικανική συμβουλευτική εταιρία, παρότι η εθνικοποίηση της Τράπεζα της Ελλάδας είναι πρωτίστως εθνικό ζήτημα ελληνικής νομοθεσίας, αν προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση η Ελλάδα θα παραβίαζε αναπόφευκτα τις ευρωπαϊκές συνθήκες.

(3) Εθνικοποίηση των εμπορικών τραπεζών και επιβολή τραπεζικής αργίας

«Η πράξη της ΕΚΤ να κουρέψει τις εγγυήσεις, που πήραν τη μορφή ελληνικών κρατικών ομολόγων τα οποία διακρατούσαν οι ελληνικές τράπεζες, θα σήμαινε ότι οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες είχαν χρεοκοπήσει και ότι οι μέτοχοι/ομολογιούχοι τους είχαν πάψει να υπάρχουν» αναφέρει ο Γκαλμπρέιθ, προσθέτοντας ότι στην περίπτωση αυτή οι τράπεζες θα έκλειναν και αν δεν έπαιρνε μέτρα η ελληνική κυβέρνηση για να το αποτρέψει, «οι εναπομείνασες καταθέσεις θα συμψηφίζονταν σε μεγάλο βαθμό με τον ELA».

«Oι τράπεζες θα πρέπει να εθνικοποιηθούν αμέσως σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και να ανακεφαλαιοποιηθούν στη Νέα Δραχμή» αναφέρει χαρακτηριστικά ο αμερικανός καθηγητής στη σύνοψη του «Σχεδίου Χ» που παραθέτει στο Παράρτημα του βιβλίου του.

(4) Επαναπροσδιορισμός όλων των καταθέσεων και των δανείων που διέπονταν από την ελληνική νομοθεσία σε Νέα Δραχμή με αρχική συναλλαγματική ισοτιμία 1:1

«Οι καταθέσεις θα μπορούν να αντικατασταθούν (επαναπροσδιοριστούν) με τη Νέα Δραχμή, αλλά η πρόσβαση σ’ αυτές θα έπρεπε να περιοριστεί με ελέγχους κεφαλαίων ώστε να αποτραπεί η φυγή κεφαλαίων και η απότομη υποτίμηση» σημειώνει ο Γκαλμπρέιθ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, επειδή όμως η μετατροπή θα απαιτούσε χρόνο, η ομάδα μελέτησε τρόπους επέκτασης της ρευστότητας μέσω της έκδοσης υποσχετικών που θα ίσχυαν για την πληρωμή των προμηθευτών και των δημόσιων υπαλλήλων.

(5) Εκτύπωση υποσχετικών (scrip) για να πληρωθούν μισθοί, συντάξεις και προμηθευτές ώστε να ακολουθήσουν τα χαρτονομίσματα το ταχύτερο δυνατόν

Επειδή ωστόσο δεν θα υπήρχαν μετρητά σε Νέα Δραχμή, οι υποσχετικές θα έπρεπε να εκτυπωθούν πολύ σύντομα για να καλύψουν μισθούς, συντάξεις και προμήθειες στο βαθμό που δεν θα υπήρχαν διαθέσιμα ευρώ, αναφέρει ο αμερικανός καθηγητής.

(6) Επιβολή ελέγχων κεφαλαίων και ορίων στις αναλήψεις

«Η βασική διαφορά ανάμεσα στο δικό μας σενάριο και αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα ήταν ότι σε καθεστώς μετάβασης σε νέο νόμισμα θα υπήρχε πλήρης υποτίμηση τόσο των τραπεζικών καταθέσεων όσο και των μετρητών, και σ’ αυτές τις συνθήκες περιμέναμε τα χρήματα που ήταν στο εξωτερικό να επαναπατριστούν προκειμένου να επωφεληθούν από τις χαμηλές τιμές περιουσιακών στοιχείων», σημειώνει.

(7) Iσχυρά, κατάλληλα και εμφανή μέτρα που θα εγγυώνται τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια και τις στοιχειώδεις προμήθειες και υπηρεσίες

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο καθηγητής, η ομάδα έλαβε πολύ σοβαρά υπόψη τα σχετικά ζητήματα. Κατά τη διαδικασία μετάβασης υπεύθυνοι για τα ζητήματα θα ήταν οι υπουργοί Άμυνας και Εσωτερικών. «Θα ήταν αναγκαίο να υπάρχει έλεγχος και εξοικονόμηση στις προμήθειες καυσίμων, ειδικά στις δημόσιες και θαλάσσιες μεταφορές, και να καταβληθεί προσπάθεια να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη προμήθεια βασικών φαρμάκων και τροφίμων», τονίζει.

(8) Επικοινωνία με την ελληνική κοινή γνώμη, την παγκόσμια κοινή γνώμη και τον τουριστικό τομέα για να καθησυχαστούν όλοι ότι η αναστάτωση θα είναι ελεγχόμενη και προσωρινή

Σύμφωνα με τον Γκαλμπρέιθ, στην περίπτωση που ενεργοποιείτο το «Σχέδιο Χ», θα έπρεπε να ενημερωθούν οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών να διατηρήσουν τις υπηρεσίες τους κατά τη μεταβατική περίοδο, ενώ θα έπρεπε επίσης να ειδοποιηθούν τόσο οι ευρωπαίοι εταίροι όσο και ο Λευκός Οίκος, το ΔΝΤ, κ.α. για να ενημερωθούν για τις εξελίξεις και την ενεργοποίηση του σχεδίου. «Κατόπιν θα ακολουθούσε διάγγελμα του πρωθυπουργού, που θα ανακοίνωνε την τραπεζική αργία και την επερχόμενη αλλαγή νομίσματος», τονίζει ο Γκαλμπρέιθ.

(9) Πλήρες χρονοδιάγραμμα των όρων για την αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους.

«Θα πρέπει να προετοιμαστεί σύνοψη όρων για την αναδιάρθρωση διαφόρων υποχρεώσεων. Βασικός στόχος αυτής της άσκησης θα ήταν ένα εύκολα διαχειρίσιμο χρέος», τονίζει μεταξύ άλλων ο αμερικανός καθηγητής στο βιβλίο του.

Το μεταβατικό καθεστώς

«Θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα ασφαλείας, με χρήση όλων των διαθέσιμων δυνάμεων προκειμένου να διατηρηθεί η δημόσια τάξη, να προστατευτούν τα κυβερνητικά κτίρια και η ιδιοκτησία, να παρέχεται βοήθεια σε έκτακτες περιπτώσεις και να αποτραπεί η λεηλασία καταστημάτων. Οι πιθανότητες απόκρυψης προϊόντων, ελλείψεων και αισχροκέρδειας στην κατάσταση αυτή ήταν τρομαχτικές» τονίζει σε άλλο σημείο του βιβλίου ο Γκαλμπρέιθ, αναφερόμενος στη διαδικασία μετάβασης.

Ακόμη, προσθέτει πως «οι εργαζόμενοι που στελεχώνουν σημαντικούς δημόσιους οργανισμούς, όπως σχολεία, νοσοκομεία και την αστυνομία, θα πρέπει να κληθούν σε υπηρεσία όπως σε καθεστώς επιστράτευσης· η επιτυχία της μετάβασης εξαρτάται από την προθυμία τους να εκτελούν την εργασία τους».

Αναφορικά με τις επιπτώσεις που θα είχε η μετάβαση στην μακροοικονομική πολιτική, ο Γκαλμπρέιθ σημειώνει πως «η άμεση αύξηση των τιμών σε ΝΔ (σσ. Νέα Δραχμή) θα ήταν μεγάλη -ίσως πολύ μεγάλη- και δε θα έπρεπε να προβλεφθεί».

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr